ΣΑΒΒΑΤΟ
26
ΙΟΥΛΙΟΥ
Ρωτάει αν είναι η μεγαλύτερη στην αίθουσα. Προηγουμένως, έχει δηλώσει την ηλικία της: 65 ετών. Μοιάζει να ανακουφίζεται όταν δύο ακόμα άτομα από το ακροατήριο λένε πως είναι συνομήλικοι της. Η Μαντλίν Ρίττερ είναι η ιδρύτρια της χορευτικής βερολινέζικης ομάδας «Dance on», του μοναδικού σχήματος στη Δυτική Ευρώπη – με εξαίρεση την εμβληματική ομάδα της Πίνα Μπάους – που αποτελείται από επαγγελματίες χορευτές άνω των 40 χρόνων. Από δημιουργούς που δεν θέλησαν να εγκαταλείψουν την τέχνη τους – προφανώς ενάντια στο σύστημα που τους παροπλίζει ερήμην.
H Μαντλίν Ρίττερ, ιδρύτρια και διευθύντρια της ομάδας Dance On.
Η ομάδα Dance On είναι προσκεκλημένη του φετινού Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας και πρωταγωνιστεί σε μια από τις βασικές θεματικές που έθεσε για φέτος η καλλιτεχνική του διευθύντρια, Τζένη Αργυρίου: το κινούμενο σώμα στη φάση της ωριμότητας και της γήρανσης. Η παρουσία τους στο 31ο KIDF σφραγίζεται από τη συνεργασία με τον Χρήστο Παπαδόπουλο, γέννημα της οποίας είναι η παράσταση «Mellowing» – project που άνοιξε και το φετινό προγραμματισμό της διοργάνωσης, σχεδόν ως πολιτική πράξη.
Στην σκηνή του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας ανέβηκαν χορευτές άνω των 40 ετών – η μεγαλύτερη ήταν η Γιαπωνέζα Μίκι Οριχάρα στα 65 της χρόνια, η οποία και αφομοίωσε τη μέθοδο του Παπαδόπουλου, εξαργυρώνοντας την εμπειρία πρωταγωνιστικών ρόλων ως επίλεκτη της Μάρθα Γκράχαμ. Κι ενώ το κοινό γιόρτασε ενθουσιασμένο την ανθεκτικότητα του σώματος τους σε μια απαιτητική χορογραφία όπως είναι αυτές του Χρήστου Παπαδόπουλου – βασισμένη στην ακριβή συνοχή, τον αμείλικτο ρυθμό και την επαναληπτικότητα – όλοι αναγνωρίζουν πως «η γήρανση αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα στην σύγχρονη κοινωνία και πάντα έχει αρνητική χροιά. Κι αυτό συμβαίνει παρότι η ανθρωπότητα γηράσκει, άρα ανακύπτει και ως μεγάλο ζήτημα δημόσιας υγείας», σχολιάζει ο 57χρονος Τάι Μπούμερσάιν, καλλιτεχνικός διευθυντής της Dance On και μέλος του ensemble του «Mellowing».
Ο Τάι Μπούμερσάιν στο κέντρο της ομάδας καθώς χορεύουν το “Mellowing”.
Στον κλασικό χορό, δηλαδή στο μπαλέτο, τα δεδομένα είναι σκληρά. Οι χορευτές υπογράφουν συμβόλαιο μέχρι τα 35 τους χρόνια. Στον σύγχρονο τα πράγματα μοιάζουν να είναι πιο ελαστικά, αλλά «μάλλον είναι πιο καλά κρυμμένα» συμπληρώνει ο Μπουμερσάιν. Ο ηλικιακός ρατσισμός είναι κι εκεί προφανής και οι μαρτυρίες είναι πανομοιότυπες. Για κάθε 40χρονο χορευτή που εμφανίζεται σε μια ακρόαση, εκτός από τα περίεργα, αν όχι απαξιωτικά, βλέμματα αρχίζουν οι ερωτήσεις: «είσαι εδώ για να διδάξεις;», «είσαι χορογράφος;». Για όσους δηλώνουν παρουσία ως χορευτές προκύπτουν ακαριαία οι ίδιες ερωτήσεις: «τι κάνεις εδώ;», «είσαι στο σωστό δωμάτιο;». «Η αλήθεια είναι πως ο κόσμος του χορού είναι αρκετά επιθετικός και οι ώριμοι χορευτές δεν είναι αποδεκτοί. Επιθυμούν να δημιουργήσουν χώρο για τους νεότερους κι αυτό σημαίνει τη δική μας εξαφάνιση», τολμάει να πει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Dance On.
Κι αυτή είναι μια συνθήκη που εκπαιδεύει σταδιακά και το κοινωνικό σύνολο. «Εκτός χορευτικής κοινότητας, δεν μπορώ να πω ότι βιώνουμε ηλικιακό ρατσισμό, μάλλον δισταγμό και έκπληξη. Οι περισσότεροι σοκάρονται που είμαι 57 και εργάζομαι ακόμα ως χορευτής. Πιστεύουν πως δεν γίνεται αυτή να είναι η κύρια απασχόληση μου. Προφανώς, γιατί γενικότερα το κοινό θεωρεί ότι ο χορός είναι μια τέχνη παραγωγική. Οι θεατές δεν είναι εξοικειωμένοι με την ιδέα ότι υπάρχουν χορευτές με ρυτίδες στο πρόσωπο, στην πέμπτη ή στην έκτη δεκαετία της ζωής τους που παραμένουν αθλητικοί και ενεργοί».
Αυτός ήταν και ο λόγος ίδρυσης της Dance On το 2015. Θέλησε να επαναδιαπραγματευθεί το καθεστώς της ημερομηνίας λήξης στην άσκηση της τέχνης του χορού. Και να δημιουργήσει ένα νέο κοινωνικό πρότυπο, όπου οι άνθρωποι στη μέση ή στην Τρίτη Ηλικία θα μπορούν να καθρεφτίζουν τους εαυτούς τους στη σκηνή. Κι αυτό θα τους παροτρύνει σε μια πιο δραστήρια ζωή. «Έχουμε μια πιο ζεν και χαλαρή προσέγγιση γύρω από το θέμα της ηλικίας. Θέλουμε να πούμε στους συνομήλικους μας να βγουν έξω από την ζωή της Τρίτης Ηλικίας και να μπουν στο θέατρο», επισημαίνει η Μαντλίν Ρίττερ.
H 65χρονη χορεύτρια της Dance On Μίκι Οριχάρα σε συνεργασία με την Λουσίντα Τσάιλντς.
Δεν είναι τυχαίο που η νέα τους παράσταση δια χειρός Χρήστου Παπαδόπουλου έχει αυτόν τον τίτλο: mellowing σημαίνει «χαλαρώνω και αισθάνομαι καλά με αυτό». Ο Έλληνας χορογράφος κλήθηκε να δημιουργήσει μαζί με το ensemble του Dance On, καταρχήν ενθουσιασμένος με το ιδεολογικό πλαίσιο που χαρακτηρίζει την ομάδα. «Οργανώσαμε ένα εργαστήριο γνωριμίας προκειμένου να καταλάβω πως θα χειριστώ τα σώματα τους και βρέθηκα μπροστά σε μια ομάδα τόσο καλά προπονημένη, τόσο απίστευτα πειθαρχημένη και συντονισμένη, ώστε ένιωσα πως όλες μου οι ιδέες ήταν άχρηστες. Η συνεργασία μου μαζί τους αποδείχθηκε προνόμιο».
Ο Χρήστος Παπαδόπουλος εξεπλάγην που στη διάρκεια μιας καθημερινής οκτάωρης πρόβας δεν ήθελαν να κάνουν διάλειμμα ξεκούρασης, δηλώνοντας απλώς έτοιμοι «να ακολουθήσουν». Η συνεργασία με τη βερολινέζικη ομάδα ήταν η πρώτη φορά που ο Έλληνας δημιουργός δούλευε εκτός του δικού του σχήματος. Ωστόσο, ξεκαθαρίζει ότι ποτέ δεν προβληματίστηκε για το ηλικιακό ζήτημα των περφόρμερ του. «Ανεξαρτήτως ηλικίας, πάντα προκύπτουν εμπόδια σε μια συνεργασία. Για παράδειγμα, αν υπάρξει ένας τραυματισμός, αμέσως η δουλειά μας θα πρέπει να τροποποιηθεί. Οπότε, το μόνο που έχω να κάνω είναι να κατανοώ τους ανθρώπους που έχω δίπλα μου. Δεν πηγαίνω να εφαρμόσω τη μέθοδο μου, χωρίς να λαμβάνω υπόψη τους άλλους παράγοντες» λέει.
Στο ensemble της Μαγκί Μαρέν, όπως εμφανίστηκε στο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, συμμετείχαν χορευτές μεγαλύτερης ηλικίας.
Εκτός από τον Παπαδόπουλο, η ομάδα συνεργάζεται συχνά με καταξιωμένους χορογράφους από την Ευρώπη και συνάμα ενώνει τις δυνάμεις της με νεότερους χορευτές. «Μας ενδιαφέρει να υπάρχουν άνθρωποι κι όχι ηλικίες επί σκηνής. Δεν λειτουργούμε ως ηλικιακό γκέτο. Έχουμε ένα πρόγραμμα που διαρκώς επεκτείνεται», επισημαίνει η Ρίττερ τονίζοντας ότι κεντρικός στόχος της ομάδας είναι η καλλιέργεια της ηλικιακής περηφάνιας. «Για εμάς δεν υπάρχει όριο, δεν ισχύουν τα κοινωνικά στερεότυπα. Κι αυτή είναι μια πολιτική θέση». Η ιδρύτρια της ομάδας δεν αγνοεί την κοινωνική συνθήκη αορατότητας και εκτοπισμού της μέσης και Τρίτης Ηλικίας στον σύγχρονο κόσμο. Ξέρει πολύ καλά ότι αν ένας 55άρης βρεθεί εκτός αγοράς εργασίας, δύσκολα θα επαναπροσληφθεί, σε οποιαδήποτε εταιρεία. «Οι εταιρείες έχουν συστηματοποιήσει να απομυζούν τους νέους εργαζόμενους για 10-15 χρόνια κι αυτή είναι μια αντανάκλαση του καταναλωτισμού στο εργατικό δυναμικό. Ο καταναλωτισμός έχει καταστήσει προβληματική τη γήρανση κι όταν κανείς μεγαλώνει του αποδίδεται μικρότερη αξία, ακριβώς επειδή δεν παράγει».
Οι χορευτές που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη σκηνή λίγο μετά τα 35 τους χρόνια βρίσκονται συχνά, σύμφωνα με τον Τάι Μπουμερσάιν, αντιμέτωποι με ένα εργασιακό αδιέξοδο ενώ οι περισσότεροι κατευθύνονται σε εντελώς άσχετα επαγγέλματα ή φθάνοντας στην Τρίτη Ηλικία έχουν σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης.
Η χορογράφος Παναγιώτα Καλλιμάνη σε πρόβα με συμμετέχοντες από τις Λέσχες Φιλίας Καλαμάτας.
Η ομάδα Dance On επιχορηγείται από το γερμανικό κράτος – κάτι που βέβαια εξαρτάται από την εκάστοτε κυβέρνηση – εξασφαλίζοντας έναν αξιοπρεπή μισθό στα μέλη της. Οι 14 χορευτές που την απαρτίζουν, ηλικίας έως 70 ετών, είχαν προαποφασίσει πως θέλουν να παραμείνουν ενεργοί στην τέχνη του χορού πριν ενταχθούν στο δυναμικό της. Είναι ένα προσωπικό ρίσκο που πρέπει να πάρουν, ορμώμενοι κυρίως από την επιθυμία και τη δυνατότητα τους να χορέψουν και στα χρόνια της ωριμότητας.
Στο 31ο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, ώριμοι χορευτές ανέβηκαν στην σκηνή και για το «Μay B» ως μέλη της ομάδας της Μαγκί Μαρέν αλλά και σε ανάθεση της διοργάνωσης στην Ελληνίδα χορογράφο Παναγιώτα Καλλιμάνη για την παράσταση «Φωνές». Την παράσταση στελέχωσαν 32 γυναίκες και άνδρες της πόλης από τις Λέσχες Φιλίας με άξονα τον καλαματιανό χορό. Εδώ, δεν επρόκειτο για επαγγελματίες χορευτές αλλά για σώματα στη φάση της γήρανσης. Έμπειρη στη συνεργασία με αυτήν την ηλικιακή ομάδα – χαρακτηριστική ήταν η παράσταση της «Alles Viens» στο Εθνικό Θέατρο το 2019 με γνωστούς ηθοποιούς μεγαλύτερης ηλικίας – η Καλλιμάνη θεωρεί πως τα ηλικιωμένα άτομα συνιστούν «ένα ακατέργαστο διαμάντι» και πως «η κίνηση είναι πάντα εκεί, στο ανθρώπινο σώμα, παρά την ηλικία, ακόμα κι όταν δεν πρόκειται για επαγγελματίες χορευτές».
