Ιφιγένεια /Βορά: Ο μονόλογος σε σκηνοθεσία Αικατερίνης Παπαγεωργίου στην Πειραιώς 260

Τον θεατρικό μονόλογο Ιφιγένεια / Βορά της Βίβιαν Στεργίου παρουσιάζει σε επανάληψη στην Πειραιώς 260 η σκηνοθέτις Αικατερίνη Παπαγεωργίου, με την Ελίζα Σκολίδη στον ομώνυμο ρόλο, στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου στο πλαίσιο του κύκλου Contemporary ancients.

Η «Ιφιγένεια/Βορά» ξεκίνησε το ταξίδι της από το αρχαίο θεάτρο στη Μικρή Επίδαυρο, τον περσινό Ιούλιο  και προκάλεσε θετικά σχόλια από το κοινό και τους κριτικούς.

Η Αικατερίνη Παπαγεωργίου, γνωστή στο θεατρικό κοινό από την ομάδα The Young Quill, με αφορμή τον μονόλογο Ιφιγένεια / Βορά, εμπνευσμένο από την Ιφιγένεια εν Αυλίδι του Ευριπίδη, εξερευνά τον μύθο της ηρωίδας, τοποθετώντας την στο σήμερα.

«Υπάρχει στ΄αλήθεια ένας χρησμός που αφορά τις γυναίκες, αιώνες μετά την πρώτη παρουσίαση του κειμένου;» αναρωτιέται η Αικατερίνη Παπαγεωργίου.

«Η Ιφιγένεια κάνει βόλτα στην Επίδαυρο και στέλνει ηχητικά μηνύματα στη μαμά της, διαλογίζεται, πηγαίνει στο βωμό της. Μοιάζει μ’ ένα ελεύθερο άτομο που αποφασίζει για τη ζωή του. Είναι όμως;

Μήπως το μέλλον της έχει προδιαγραφεί αιώνες πριν;

Μιλάει. Αφηγείται. Εξηγεί. Δικαιολογεί. Ερμηνεύει και κατανοεί. Αγαπά κι όταν ξέρει ότι η αγάπη θα της στοιχίσει. Αλλά δεν σιωπά. Κατέκτησε με αγώνα το δικαίωμά της να μιλήσει.

Η δική μας Ιφιγένεια θα διανύσει με μεγάλα βήματα την απόσταση, θα περάσει τα εμπόδια της πατριαρχίας και θα φτάσει στην ενηλικίωση της, με κέρδη και ζημιές. Οι βωμοί της θυσίας και οι γυναικοκτονίες θα είναι πάντα εκεί. Αλλά τώρα τα θύματα είναι γνωστά».

Σε αυτή την ιστορική διαδρομή της Ιφιγένειας του Ευριπίδη ως και την Ιφιγένεια της διπλανής πόρτας, εστιάζει η σκηνοθέτις.

«Η Ιφιγένεια επισκέπτεται την Επίδαυρο για να “σπάσει τη σιωπή” της, προκειμένου να καταφέρει να αποδεσμευτεί απ’ όλους τους χρησμούς· τις άκαμπτες προτροπές, τις κοινωνικές προσταγές, τις βιωμένες προσβολές, τα παραβιασμένα σώματα, τους παγιωμένους φόβους, τα στερεότυπα και τις ηθικές επιβολές, που βασανίζουν διαχρονικά τις θηλυκότητες αυτού του κόσμου» εξηγεί η Αικατερίνη Παπαγεωργίου στο σκηνοθετικό της σημείωμα.

«Σ΄ ένα σύστημα καταπιέσεων, που δημιουργεί αναγκαστικά ανθρώπους-αντικείμενα, αναζητά τον τρόπο να διαχειριστεί ένα προσωπικό και συλλογικό τραύμα. Αφήνει πίσω της το στάδιο της οργής και διεκδικεί το δικαίωμά της στο πένθος. Πενθεί για όλες εκείνες τις στιγμές που φοβήθηκε, που στερήθηκε, που υποτιμήθηκε, που σώπασε, που ντράπηκε ή απλώς σάστισε, που αναρωτήθηκε αν δεν ήταν μόνη της τι άλλο θα μπορούσε να είχε συμβεί. Θέλει να ξεριζώσει από μέσα της το βίωμα και να ξεπλύνει από πάνω της το στίγμα του, να απενοχοποιήσει τον θυμό και τον πόνο που νιώθει, γιατί δεν είναι ένδειξη αδυναμίας.

Τελικά πόσες ακόμα Ιφιγένειες θα θυσιαστούν στον βωμό της ματαιοδοξίας; Πώς θα αρχίσουν να ονειρεύονται άφοβα κι ανερυθρίαστα; Πώς θα πιστέψουν βαθιά μέσα τους ότι η αγάπη δεν πονάει, δεν τραμπουκίζει, δεν εκφοβίζει και δεν υποτιμά; Πώς θα αποσυνδεθεί επιτέλους το αίσθημα του φόβου και της ενοχής από τη θηλυκή τους υπόσταση;».

«Η αγάπη πονάει, αν θες να σ’ αγαπούν θα το υποστείς»

«Η Ιφιγένεια κάνει βόλτα στην Επίδαυρο, στέλνει ηχητικά στη μαμά της, διαλογίζεται στην παραλία. Προσέχει την επιδερμίδα της, πηγαίνει στον βωμό της. Προτού την καταπιεί ο βωμός, μας λέει τον χρησμό της. Μία γυναικοκτόνος παράθεση εντολών.

Η αγάπη πονάει, αν θες να σ’ αγαπούν θα το υποστείς.

Η Ιφιγένεια συναινεί, αλλά πριν φύγει, κάνει ξέσπασμα. Όλο ησυχία ησυχία και ν’ ακούει τον χρησμό να της παίρνει το κεφάλι. Καιρός να πει κι αυτή κάτι, να τα πει. Κι όσο μιλάει, ο χρησμός κυλάει παντού γύρω της ακατάσχετος, φωνή, ενοχλητική και οικεία, θανατηφόρο δηλητήριο. Κι άλλες θα μπουν στο σκάμμα, μα τι να κάνεις;

Ο μονόλογος εμπνέεται από την Ιφιγένεια εν Αυλίδι του Ευριπίδη. Εστιάζει στη στιγμή πριν τη θυσία της Ιφιγένειας όταν αυτή αποδέχεται τη μοίρα της. Αφού το θέλει η Ελλάδα και το κορίτσι εμποδίζει, ας κοπεί σαν ζώο να αποπλεύσουν τα καράβια. Δεν πειράζει να πεθάνω, όμως πρώτα θ’ ακουστώ, λέει, φτύνοντας τις λέξεις – μοναδικό της όπλο. Κι όσο μονολογεί υπάρχει εδώ και τώρα. Μόλις πάψει πεθαίνει από χίλιες μεριές, σ’ όλα τα μέρη. Παντού και πάντα θριαμβεύει ο χρησμός. Η θυσία της είναι κωμική, ελάχιστα τραγική. Σκάβει τον λάκκο της και μπαίνει μέσα. Θυσία για το τίποτα. Κρέας για φάγωμα».