Στο “κοινωνικό πείραμα” του Parliament στο Μουσείο Μπενάκη, έμαθα να μη φοβάμαι

Στο Μουσείο Μπενάκη, στο Κτίριο της Οδού Πειραιώς 138, αυτό το καλοκαίρι «στήνεται» ένα διαφορετικό είδος «Κοινοβουλίου» («Parliament»). Σε αυτή “πύρινοι” λόγοι, διαξιφισμοί, κενές από ουσιαστικό περιεχόμενο ρητορείες, αυτοπροβολή, υπερβολική θεατρικότητα απουσιάζουν δίνοντας τη θέση τους σε εναλλακτικούς τρόπους εξερεύνησης, συνειδητοποίησης και θέασης της ατομικής και συλλογικής μας ύπαρξης.

Το έργο – ορόσημο στο πεδίο της «κοινωνικής χορογραφίας» ανήκει στον Αυστριακό χορογράφο και εικαστικό Michael Kliën. Ξεκίνησε στο Μουσείο Μπενάκη τον Απρίλιο του 2014 και φέτος παρουσιάζεται για πρώτη φορά ως αναδρομική έκθεση. Πρόκειται για ένα πείραμα δημοκρατίας πέρα από τη γλώσσα, το οποίο τοποθετείται στη διασταύρωση της performance με τη σύγχρονη τέχνη. Ένας ζωντανός οργανισμός που μάς καλεί να κατοικήσουμε εντός του, υφαίνοντας ένα δίκτυο ανθρωπίνων σχέσεων που υπερβαίνει τις κυρίαρχες δομές εξουσίας και ιεραρχίας και μεταμορφώνεται με την πάροδο του χρόνου σε ένα πυκνό μωσαϊκό συλλογικής σκέψης και δράσης με στόχο την αναζήτηση μιας ενσώματης ηθικής και την ανάπτυξη νέων πλαισίων συνύπαρξης.

Στο «Parliament» δεν υπάρχουν θεατές. Όταν εισέρχεσαι στην αίθουσα αυτομάτως λίγο πολύ γίνεσαι συν-δημιουργός αυτής της αυθόρμητης όσο και εξαιρετικά απρόβλεπτης κοινωνικής “χορογραφίας”.  Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα χορογραφημένα βήματα που πρέπει να εκτελέσεις. Είναι στο χέρι σου να επιλέξεις την κίνηση, την ακινησία ή οποιαδήποτε άλλη ενδιάμεση κατάσταση. Οι ελάχιστοι κανόνες είναι αδιαπραγμάτευτοι: Όχι ομιλία, όχι προσωπικά αντικείμενα, όχι διάλειμμα. Ο χώρος είναι άδειος. Τον γεμίζουν οι άνθρωποι — η περατότητα της ύλης (του σώματος) και η απειρότητα της συνείδησης. Με λίγα λόγια η παρουσία, ως άτομο αλλά και ως σύνολο.

Ένα Κυριακάτικο πρωινό, είχα την ευκαιρία να γίνω και εγώ μέρος του «Parliament», στο Μουσείο Μπενάκη – Πειραιώς 138. Να συμμετέχω σε μια μεταμορφωτική βιωματική εμπειρία που σε προτρέπει να αναθεωρήσεις όλα όσα ξέρεις για τον εαυτό σου και τον κόσμο γύρω σου. Τους τρόπους που μπορείς να συνυπάρξεις και να επικοινωνήσεις με τους άλλους. Να δημιουργήσετε μαζί κάτι καινούριο.

Ομολογώ πως ως άνθρωπος που καταβάλλεται από υπερβολικό κοινωνικό άγχος, μπήκα στο «Parliament» με έναν μικρό φόβο. Είτε σε μικρότερο είτε σε μεγαλύτερο βαθμό, στην αρχή, είναι λογικό να αισθάνεται κανείς μια μικρή αμηχανία, καθώς, όπως ο χώρος, στον οποίο λαμβάνει χώρα το έργο του Michael Kliën, είναι απογυμνωμένος από βολικούς περισπασμούς και διεξόδους, έτσι και ο εαυτός μας καλείται να συμμετέχει εξίσου απογυμνωμένος από τα προσωπεία και τις διαστρωματώσεις κοινωνικών ρόλων από πίσω από τις οποίες συνηθίζουμε να κρυβόμαστε σε κάθε περίσταση της ζωής μας.

Προσωπικά μιλώντας η εμπειρία μου με το «Parliament» υπήρξε αποκαλυπτική και με οδήγησε να συνειδητοποιήσω πράγματα με τον ποιο βαθύ και ριζοσπαστικό τρόπο. Πως σιγά σιγά το βάρος της αυτοεπίγνωσης έδινε τη θέση του στην ικανότητα να μπορείς να εδράζεσαι στο ίδιο σου το σώμα, όχι προσπαθώντας να ελέγξεις τη συνθήκη αλλά απλώς να υπάρξεις μέσα σε αυτή, χωρίς “πολύβουους” εσωτερικούς μονολόγους, εξονυχιστική αυτο-παρατήρηση και αυτόκριτική, αγγίζοντας έναν βαθμό ενδυνάμωσης μέσα από την πλήρη ενσώματη παρουσία, πιο συντονισμένος/η από ποτέ με τον ίδιο σου το ρυθμό, πιο ανοιχτός/η στο ένστικτό σου.

Είναι αυτή η ενδυνάμωση που σε κάνει να αναρωτιέσαι σε ποιο βαθμό τα σύγχρονα κοινωνικά και πολιτικά περιβάλλοντα μας “βομβαρδίζουν” με αδιάκοπη υπερδιέγερση και υπερφόρτωση σε σημείο που να μας απομακρύνουν από την προοπτική μιας αυθεντικής και ειλικρινούς αλληλεπίδρασης. Γι’ αυτό ακριβώς, στο «Parliament» καταφέρνεις να σφυρηλατήσεις -έστω και προσωρινά- ισχυρούς δεσμούς, “χοργραφημένους” μέσα από ασκήσεις οικειότητας και εμπιστοσύνης, γιατί καλείσαι απλώς να “είσαι”, σε ένα ουδέτερα φορτισμένο πεδίο ανεξάντλητων δυνατοτήτων, και αυτό από μόνο του είναι αρκετό, ενεργά συμμετέχων χωρίς πίεση, ορατός αλλά όχι υπό αξιολόγηση.

Φεύγοντας μπορεί να μην είχαμε εγκρίνει κάποιο ψήφισμα ή να είχαμε θεσπίσει κάποιον νόμο, είχαμε ωστόσο καταφέρει να διασπάσουμε και να διανείμουμαι ισότιμα κάθε πηγή εξουσίας μέσα από σώματα και συνειδήσεις που σμιλεύουν και σμιλεύονται στα βλέμματα, στις ανάσες, στις κινήσεις, τις ακινησίες και τις σιωπές, φτάνοντας σε μια μορφή άμεσης (μετα)δημοκρατίας. Το μόνο σίγουρο, κάτι είχε καταφέρει να μετατοπιστεί μέσα μας οριστικά και αμετάκλητα.