Βασίλης Χριστόπουλος: Η ΚΟΑ είναι σταθερός πυλώνας της μουσικής ζωής της χώρας

Ο Βασίλης Χριστόπουλος, η θητεία του οποίου ως μόνιμου αρχιμουσικού στην Όπερα του Γκρατς ανανεώθηκε πριν από λίγους μήνες για μία ακόμη τριετία, έως το 2028, βρέθηκε για πρώτη φορά στο πόντιουμ να διευθύνει την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών σε ηλικία μόλις 24 ετών, ενώ αργότερα, στα «πέτρινα χρόνια» από το 2011 έως το 2014, ανέλαβε την καλλιτεχνική της διεύθυνση.

Έκτοτε έχει διανύσει μια μακρά και εξαιρετικά επιτυχημένη πορεία στα ευρωπαϊκά λυρικά θέατρα και τις συμφωνικές ορχήστρες, ιδιαίτερα ως αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Νοτιοδυτικής Γερμανίας (2005-2015), με την οποία περιόδευσε σε όλο τον κόσμο, αποσπώντας τον καθολικό έπαινο κριτικών και κοινού για την άνοδο του επιπέδου τηςορχήστρας καιτην απήχησή της.

Εκτός αυτών, ο Βασίλης Χριστόπουλος από το 2016 διδάσκει διεύθυνση ορχήστρας στη Μουσική Ακαδημία της Φραγκφούρτης, ενώ έχει τιμηθεί με την ύψιστη γαλλική διάκριση του Ιππότη του Τάγματος των Γραμμάτων και των Τεχνών.

Στην Ελλάδα έχει διευθύνει επανειλημμένως την ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής αποσπώντας ενθουσιώδεις κριτικές για τον «Βόυτσεκ» του Άλμπαν Μπεργκ, το 2020, αλλά και για τον «Πύργο του Κυανοπώγωνα» του Μπέλα Μπάρτοκ, το 2023.

Ο Βασίλης Χριστόπουλος, διευθύνοντας την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στα δύο κοντσέρτα για πιάνο του Σοστακόβιτς, με σολίστ τους Πάβελ Κολέσνικοφ, στο πιάνο, και Γιάννη Καραμπέτσο, στην τρομπέτα, καθώς και τις «Εικόνες από μια έκθεση» του ΜόντεστΜουσόργκσκυ, επιστρέφει σε έναν χώρο οικείο, μια ορχήστρα η οποία, όπως τονίζει στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, «εξελίσσεται συνεχώς, διευρύνει το κοινό της και τις δράσεις της» και «παραμένει σταθερός πυλώνας της μουσικής ζωής της Ελλάδας».

Ο Σοστακόβιτς συγκαταλέγεται, χωρίς αμφιβολία, στους σημαντικότερους συνθέτες του 20ού αιώνα. Έγραψε πολλά εκπληκτικά έργα σε φόρμες που θεωρούνταν εξαντλημένες, όπως τα κουαρτέτα εγχόρδων, οι συμφωνίες ή τα πρελούδια και φούγκες. Μας άφησε δύο συγκλονιστικές όπερες και σίγουρα θα είχε συνθέσει περισσότερες, εάν δεν είχε μεσολαβήσει η «ενόχληση» του Στάλιν στη μοιραία εκείνη παράσταση της «Λαίδης Μάκβεθ του Μτσενσκ»! Η μουσική του είναι δεξιοτεχνική, εκφραστικότατη, συχνά σκοτεινή, ενίοτε ποιητικότατη, άλλοτε θριαμβευτική, με πολύ χιούμορ και ειρωνεία (πράγμα δύσκολο και σπάνιο στους συνθέτες). Χαρακτηριστική είναι και η αμφισημία της: μία κατά τα φαινόμενα χαρούμενη μελωδία μπορεί να είναι περιπαικτική, ένα πανηγυρικό φινάλε να ακούγεται ιδιαιτέρως «καταναγκαστικό». Και πάντοτε ο Σοστακόβιτς καταφέρνει να συγκινεί και να ενθουσιάζει το κοινό.

Με γοητεύουν περισσότερο οι αντιθέσεις…

Ο Σοστακόβιτς δεν ήταν προφανώς ανεπηρέαστος από τη μουσική παράδοση της χώρας του -στην οποία συγκαταλέγονται οι «Εικόνες από μία έκθεση» στην αυθεντική εκδοχή τους για πιάνο- όταν συνέθεσε τα κοντσέρτα για πιάνο και ειδικά το πρώτο, σε νεαρή ηλικία. Υπάρχουν π.χ. κάποια δεξιοτεχνικά περάσματα των κοντσέρτων που θυμίζουν αμυδρά τη «BabaYaga» από τις «Εικόνες». Χαρακτηριστικός είναι και ο σολιστικός ρόλος της τρομπέτας τόσο στο πρώτο κοντσέρτο όσο και στην ενορχήστρωση του Ραβέλ, τον οποίο επίσης ήθελα να τιμήσω σε αυτήν την συναυλία, καθώς φέτος συμπληρώνονται 150 χρόνια από την γέννησή του. Συνολικά όμως με γοητεύουν περισσότερο οι αντιθέσεις παρά οι ομοιότητες των δύο μερών της συναυλίας.

Με την ΚΟΑ με συνδέει μια ειδική συναισθηματική σχέση, από τα παιδικά μου ήδη χρόνια. Την πρωτοδιηύθυνα το 1999 σε ηλικία 24 ετών! Η θητεία μου ως καλλιτεχνικού διευθυντή της από το 2011 έως το 2014, σε μια ταραχώδη περίοδο, τόσο για την χώρα όσο και για την ίδια την ορχήστρα, είχε επιτυχίες, χαρές και δυσκολίες, αλλά χρονικά δεν αποτελεί παρά μια μικρή νησίδα στην απρόσκοπτη σχέση μου με την ορχήστρα, που ελπίζω να διαρκέσει πολλές δεκαετίες ακόμα. Χαίρομαι που η ΚΟΑ εξελίσσεται συνεχώς, διευρύνει το κοινό της και τις δράσεις της, συνεχίζει να συνεργάζεται με εξαιρετικούς καλλιτέχνες διεθνούς βεληνεκούς και παραμένει σταθερός πυλώνας της μουσικής ζωής της Ελλάδας.

Κάποια πράγματα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο

Κάποια πράγματα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο. Αν σκεφτούμε, π.χ., σε ποια κατάσταση βρισκόταν και σε ποιες κτιριακές εγκαταστάσεις στεγαζόταν η Εθνική Λυρική Σκηνή μέχρι πριν 8 χρόνια, η οποία πλέον βρίσκεται στον χάρτη των ευρωπαϊκών μουσικών θεάτρων, θα διαπιστώσουμε μια μεταμόρφωση. Το Ωδείον Αθηνών έχει επίσης αναβαθμιστεί σημαντικά, για να παραμείνω στην Αθήνα που γνωρίζω καλύτερα. Η συνεργασία του ΜΜΑ με την ΚΟΑ φαίνεται να είναι πιο αρμονική. Συνολικά διαπιστώνω μια βελτίωση.

Στον εκπαιδευτικό τομέα η κατάσταση παραμένει δυστυχώς αποκαρδιωτική. Εάν οι συμβουλές μου απευθύνονται σε έλληνες μαθητές και μαθήτριες, πρέπει να διαπιστώσω με μεγάλη θλίψη ότι δεν έχουν αλλάξει από αυτά που θα έλεγα δέκα χρόνια πριν ή και τριάντα, όταν πήγα στην Γερμανία για να σπουδάσω στην Ανωτάτη Σχολή Μουσικής και Θεάτρου του Μονάχου, καθώς το εκπαιδευτικό τοπίο στη χώρα μας εξακολουθεί να είναι άθλιο και ντροπιαστικό. Προφανώς δεν υπάρχει πολιτική βούληση να μπει μια τάξη. Δεν αναφέρομαι στους εξαιρετικούς καθηγητές που υπάρχουν σε όλους τους τομείς, αλλά στο θεσμικό χάος, στην γενικότερη ανομία, στην απελπιστική αισθητική και απαξίωση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Επομένως η φυγή και οι σπουδές στο εξωτερικό για έναν φιλόδοξο νέο μουσικό είναι μονόδρομος.