Νέες μελέτες: Οι δύο τύποι διατροφής που βοηθούν στη θεραπεία του καρκίνου

Η σχέση ανάμεσα στη διατροφή και τον καρκίνο είναι εξετάζεται εδώ και πολλά χρόνια και σε αρκετές περιπτώσεις έχει καταλήξει σε συμπεράσματα. Ένα από αυτά είναι η σχέση ανάμεσα στην αυξημένη κατανάλωση πολύ επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος, όπως τα αλλαντικά, με τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του εντέρου. Τώρα, νέα δεδομένα από μελέτες που παρουσιάστηκαν στο Ετήσιο Συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αιματολογίας (ASH) του 2024 αναδεικνύουν μια ισχυρή σύνδεση μεταξύ διατροφής και αιματολογικών καρκίνων, προσφέροντας πιθανές στρατηγικές διατροφικών παρεμβάσεων. Οι μελέτες εξέτασαν την επίδραση διατροφών υψηλών σε φυτικές ίνες και κετογονικών διατροφών στην πρόοδο του καρκίνου, τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και την αποτελεσματικότητα των θεραπειών.

Τα βασικά στοιχεία των παραπάνω μελετών επισημαίνουν οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δρ. Δέσποινα Φωτίου, Αιματολόγος, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής και Θάνος Δημόπουλος, τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής.

Η μελέτη NUTRIVENTION, με κύριο ερευνητή την Dr Urvi A. Shah από το Κέντρο Καρκίνου Memorial Sloan Kettering, διερεύνησε την επίδραση της διατροφής βασισμένης σε φυτά και υψηλή σε φυτικές ίνες σε ασθενείς με μονοκλωνική γαμμαπάθεια αδιευκρίνιστης σημασίας (MGUS) και ασυμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα, πρόδρομες καταστάσεις για το πολλαπλούν μυέλωμα. Στη μελέτη, εντάχθηκαν άτομα με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) πάνω από 25 kg/m² και κατανάλωσαν γεύματα υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες για 12 εβδομάδες. Ο στόχος της μελέτης ήταν να καθοριστούν τα ποσοστά συμμόρφωσης των συμμετεχόντων και να αξιολογηθεί η μείωση του ΔΜΣ.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ποσοστό συμμόρφωσης 91% στις 12 εβδομάδες και 58% στις 52 εβδομάδες, με μέση μείωση του ΔΜΣ κατά 7%, η οποία διατηρήθηκε για έναν χρόνο. Επίσης, παρατηρήθηκε μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη, αύξηση της ποικιλομορφίας του μικροβιώματος και μείωση της φλεγμονής. Σε δύο ασθενείς με πρόοδο νόσου παρατηρήθηκε σταθεροποίηση, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι διατροφικές παρεμβάσεις μπορεί να αλλάξουν την πορεία της νόσου.

Προκλινικές μελέτες σε ποντίκια επιβεβαίωσαν αυτά τα ευρήματα, συνδέοντας τη διατροφή υψηλή σε φυτικές ίνες με αυξημένη ποικιλομορφία του μικροβιώματος, μείωση της φλεγμονής, βελτίωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού και μείωση της παθολογικής ανάπτυξης πλασματοκυττάρων. Με βάση αυτά τα αποτελέσματα, βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεγαλύτερη μελέτη με 150 ασθενείς.

Ερευνητές από το Εθνικό Κέντρο Ιατρικής City of Hope ανέφεραν ότι η διατροφή υψηλή σε φυτικές ίνες συσχετίστηκε με αυξημένη συνολική επιβίωση και μικρότερα ποσοστά νόσου μοσχεύματος έναντι ξενιστή (GVHD) σε ασθενείς που υποβάλλονται σε αλλογενή μεταμόσχευση. Αναλύοντας τις διατροφικές συνήθειες 173 ασθενών, η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η υψηλή πρόσληψη φυτικών ινών στη διατροφή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέθοδος μείωσης των ποσοστών του GVHD στο κατώτερο γαστρεντερικό σύστημα μέσω της καλύτερης υγείας του μικροβιώματος του εντέρου. Σε προκλινικό μοντέλο, μια διατροφή πλούσια σε κυτταρίνη (12%) βελτίωσε τη λειτουργία του ανοσοποιητικού και μείωσε τη θνησιμότητα από GVHD. Τα ευρήματα οδήγησαν στην υιοθέτηση νέων πρωτοκόλλων διατροφής, με έμφαση στις φυτικές ίνες ως στρατηγική για τη μείωση της βαρύτητας του GVHD στους ασθενείς που υποβάλλονται σε αλλογενή μεταμόσχευση.

Μια πρόσφατη προκλινική μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια έδειξε πώς μια κετογονική διατροφή – πλούσια σε λιπαρά και χαμηλή σε υδατάνθρακες – μπορεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητα των κυτταρικών θεραπειών (CAR T-Cell). Τα ποντίκια που τρέφονταν με κετογονική διατροφή είχαν μεγαλύτερη επιβίωση σε σύγκριση με άλλα διατροφικά μοντέλα και καλύτερο έλεγχο του όγκου. Το αποτέλεσμα αυτό αποδόθηκε στο βήτα-υδροξυβουτυρικό (BHB), έναν μεταβολίτη που παράγεται κατά την κέτωση και φάνηκε να βελτιώνει τη λειτουργία των CAR T κυττάρων μέσω μεταβολικών και γενετικών τροποποιήσεων. Επιπλέον, η χορήγηση BHB κατά τη θεραπεία CAR T-Cell ενίσχυσε την ανοσολογική απόκριση και τα θεραπευτικά αποτελέσματα. Τα ευρήματα ενθάρρυναν την έναρξη μιας κλινικής μελέτης για τη συμπλήρωση BHB σε ασθενείς με λέμφωμα.

Τα ευρήματα αυτά είναι σημαντικά και υπογραμμίζουν τη σύνδεση μεταξύ της υγείας του εντέρου και των εκβάσεων του καρκίνου. Οι διατροφικές παρεμβάσεις, όπως οι διατροφές υψηλές σε φυτικές ίνες και οι κετογονικές, φαίνεται να ενισχύουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού και να μειώνουν τη φλεγμονή, ανοίγοντας νέους δρόμους για τη φροντίδα των ασθενών με καρκίνο.