Kώστας Φιλίππογλου: Αν πεις «δεν θέλω να μπλέξω», τα πράγματα θα βουλιάξουν κι άλλο

Η μυρωδιά του καμένου από την χθεσινή φωτιά, σε γειτονικό κτίριο του Εθνικού, μυρίζει ακόμα. Όμως, για κάποιο λόγο, έχοντας σκαρφαλώσει στην ταράτσα του Τσίλερ στην Αγίου Κωνσταντίνου, ανασαίνω καθαρό αέρα. Μπορεί να φταίει το τελευταίο γαλάζιο χρώμα του απογεύματος, μπορεί κι ο διάλογος που έχει ήδη ξεκινήσει με τον Κώστα Φιλίππογλου.

Έχει περάσει καιρός από την πρώτη φορά που είδα παράσταση του στην Αθήνα – την «Τίρζα» που στα 2013 είχε ξεσηκώσει την θεατρική Αθήνα – όπως συνέβη και λίγα χρόνια μετά με το «Μένγκελε» του Θανάση Τριαρίδη. Καιρός από την πρώτη φορά που τον είδα να στέκεται στη σκηνή ως ηθοποιός. Και πιο πρόσφατα, ζαλισμένο από τους ενθουσιώδεις μαθητές του στη δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών – όπου τότε δίδασκε.

Το ωραίο με τον Κώστα Φιλίππογλου είναι πως επιστρέφοντας στην Αθήνα από το Λονδίνο, έμοιαζε να έχει μηδενίσει, να παρουσιαζόταν εμπρός μας καλλιτεχνικά αβαρής· λες και ποτέ δεν είχε ενταχθεί στην θρυλική Complicite, λες και ποτέ δεν είχε μαθητεύσει στον Πίτερ Μπρουκ και την Αριάν Μνουσκίν, λες και όλα αυτά ήταν η ζωή ενός άλλου. Και σήμερα που, όντως παίζει έναν «Αλλο» στην νέα παραγωγή της Νέας Σκηνής του Εθνικού, μοιάζει το σωστό momentum να ξανακοιτάξω αυτόν που έχει υπάρξει, αυτόν που είναι τώρα και ό,τι εκπροσωπεί: Την υγιή περίπτωση ενός καλλιτέχνη που κερδίζει το χώρο του ευγενικά, αθόρυβα – ακόμα κι αν δεν έχει ισότιμες της στάσης του ευκαιρίες. Κι αν κάνει θόρυβο – πρόσφατα κατέθεσε στη δίκη Λιγνάδη – έχει λόγο.

Στην ταράτσα του Εθνικού Θεάτρου, λίγο πριν την πρόβα του “Αλλου” που ξεκινάει στη Νέα Σκηνή στις 21 Δεκεμβρίου.

Και στο ενδιάμεσο μιας ημέρας εγγραφή στην σχολή Εμποροπλοιάρχων! Ναι, νωρίτερα είχα περάσει στη Νομική, αλλά ήταν στη σχολή της Θράκης, οπότε δεν πάτησα ποτέ. Τα άφησα όλα πίσω μου, για ένα χρόνο δεν έκανα τίποτα από σπουδές, δούλευα, μέχρι που έδωσα εξετάσεις στη Δραματική σχολή.

Τον είχα βρει από παιδί. Στη διάρκεια του σχολείου έπαιζα διαρκώς σε θεατρικές παραστάσεις θέατρο. Αλλά μέσα σε μια λαϊκή οικογένεια της Μεταμόρφωσης – όπως η δική μου – δεν ήταν εύκολο να πειστούν ότι το παιδί τους ήθελε να γίνει ηθοποιός. Και πως το θέατρο είναι σοβαρό, είναι επάγγελμα… Ακόμα κι όταν είχα τελειώσει τη σχολή, με κυνηγούσε αυτή η προκατάληψη. Δεν δήλωνα ηθοποιός, παρότι είχα αρχίσει ήδη να δουλεύω στο θέατρο.

Ναι, ρισκάρω έντονα. Μην φανταστείς ότι πηδάω κι από τα τρένα! Πάντως κάτι γίνεται και αλλάζω κύκλους ζωής, περίπου κάθε δέκα χρόνια

Ναι, πείστηκα πολύ νωρίς. Το θέατρο με έκανε πολύ χαρούμενο. Ήμουν ένας αλητάκος – όπως όλοι οι συνομήλικοι μου – που όμως δεν έβλεπε τις ταινίες που έβλεπαν όλοι…

Ναι, ρισκάρω έντονα. Μην φανταστείς ότι πηδάω κι από τα τρένα! Πάντως κάτι γίνεται και αλλάζω κύκλους ζωής, περίπου κάθε δέκα χρόνια. Ήμουν, για παράδειγμα, με τον Κακλέα στον Τεχνοχώρο κι ενώ περνούσαμε ωραία, αποφάσισα να φύγω για την Αγγλία. Τότε δεν υπήρχε internet και ό,τι πληροφορία αναζητούσαμε για το θέατρο στο εξωτερικό μας ερχόταν μέσω της Ελένης Βαροπούλου. Θυμάμαι το άρθρο της για την Complicite. Στο μεταξύ, δεν καθόμουν ήσυχος· είχα κάνει πολλά σεμινάρια με συνεργάτες του Πίτερ Μπρουκ – είχα καλέσει τον Ζαν Πολ Ντελιζόν στην Αθήνα – και της Αριάν Μνουσκίν. Είχα, με λίγα λόγια, μπει στην ευρωπαϊκή αισθητική. Κι έτσι αρχικά έφυγα για το Παρίσι, μπήκα στην ομάδα της Μνουσκίν, παρακολουθώντας εργαστήρια στην Καρτουσερί. Γυρίζοντας, έμαθα για την Complicite διαβάζοντας για μια παράσταση που ανέβαζε τότε με πρωταγωνίστρια τη Λίλο Μπάουρ – με την οποία, πλέον, είμαστε σαν αδέρφια. Με ενδιέφερε πάρα πολύ αυτή η πληροφορία για το σωματικό, πολιτικό θέατρο που ‘πήγαινε’ πιο κάτω από τον Πίτερ Μπρουκ. Αποφάσισα, λοιπόν, να κάνω ένα workshop: Έστειλα ένα γράμμα ενδιαφέροντος κι από πάνω τους πήρα και τηλέφωνο όπου επέμενα ότι «θα έρθω». Πράγματι, πήγα στο Λονδίνο, επισκέφθηκα τα γραφεία τους με την περιέργεια ενός άσχετου, που μπορεί να τους έμοιαζε και τρελός. Κι εκεί που έχω αρχίσει να αφηγούμαι τι έχω κάνει, βλέπω ένα περίεργο τύπο να με κοιτάζει πίσω από μια πόρτα: Ήταν ο Σάιμον ΜακΜπέρνι. Τελικά, με δέχθηκαν για το workshop.

Στα σύννεφα για την εμπειρία της Complicite. Λέει: «Είναι σαν να φεύγεις από το Δημοτικό και να πηγαίνεις κατευθείαν στο Πανεπιστήμιο. Έχουν υπάρξει κι άλλες πολύ όμορφες στιγμές και συναντήσεις και στο Παρίσι και στην Αθήνα, αλλά αυτό ήταν κάτι πολύ μεγάλο».

Στην Complicite τα πράγματα είναι πιο ανοιχτά, δεν είσαι υποχρεωμένος να είσαι εκεί διαρκώς. Υπάρχουν τα άτομα της στενής «οικογένειας» και οι υπόλοιποι είναι συνεργάτες. Έτσι κι εγώ υπέγραφα συμβόλαια μηνών, είχα κενά – και μέσα σε αυτά, λόγου χάρη, πρόλαβα να διδάξω στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας. Ήταν μια αριστoυργηματική περίοδος στην Complicite, από την πρώτη μέρα που τους γνώρισα μέχρι τώρα. Γνώρισα υπέροχους ανθρώπους, γνώρισα τον Άρθουρ Μίλλερ, ήρθα πραγματικά κοντά με τον Πίτερ Μπρουκ. Ήταν μια πολύ ευτυχισμένη περίοδος. Ξεκίνησα από ένα workshop τριών εβδομάδων κι έφτασα να ζω εκεί 24 ώρες το 24ωρο εκεί, να κοιτάζω τα άλλα workshop από την κλειδαρότρυπα για να μάθω κάτι ακόμα. Να φανταστείς κάποια στιγμή, σε ένα διάλειμμα, ένας courier ήρθε και μου παρέδωσε ένα δέμα για να το υπογράψω, θεωρώντας ότι ήμουν in chief εκεί. Τόσο πολύ μέσα στην κατάσταση της Complicite ήμουν, τόσο πολύ ανήκα. Και φυσικά, μετά το workshop ο Σάιμον μου πρότεινε να μείνω μαζί τους. Έπεσα από τα σύννεφα, τα παράτησα όλα και έφυγα για το Λονδίνο.

Φυσικά! Είναι σαν να φεύγεις από το Δημοτικό και να πηγαίνεις κατευθείαν στο Πανεπιστήμιο. Έχουν υπάρξει κι άλλες πολύ όμορφες στιγμές και συναντήσεις και στο Παρίσι και στην Αθήνα, αλλά αυτό ήταν κάτι πολύ μεγάλο.

Ήταν μια αριστoυργηματική περίοδος στην Complicite, από την πρώτη μέρα που τους γνώρισα μέχρι τώρα

Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, θα μπορούσα να είμαι σε παράσταση τους που μου προτάθηκε. Όμως, όταν προέκυψε είχα κλείσει ήδη για το Εθνικό και συνάμα έχω ένα παιδί 12 χρονών που δεν θέλω να αφήνω. Υπέγραψα το τελευταίο μου συμβόλαιο μαζί τους όταν ο γιος μου ήταν δύο ετών.

Ναι, η πατρότητα έβαλε φρένο στον μεγάλο μου τυχοδιωκτισμό.

Απόλυτα· θέλω κάπως να φεύγω από τα πράγματα. Μου αρέσει να αλλάζω και να επιστρέφω μετά.

Για τις αλλαγές από την στιγμή που έγινε γονιός: «Ναι, η πατρότητα έβαλε φρένο στον μεγάλο μου τυχοδιωκτισμό».

Όχι. Την σεζόν που έκανα την πρώτη μου σκηνοθεσία εδώ, με τα «Χάρτινα λουλούδια», ο ΜακΜπέρνι επέμενε πολύ να παίξω σε μια παράσταση τους, στο «Μετρ και Μαργαρίτα». Εντούτοις, είχε μόλις γεννηθεί ο γιος μου, ο Σάιμον επέμενε να μετακομίσουμε οικογενειακώς στο Λονδίνο. Τελικά, ήρθε αυτός ο κύκλος των παραστάσεων στην Ελλάδα με την «Τίρζα», τον «Μένγκελε», τον «Φιλοκτήτη» στην Επίδαυρο, το «Μαύρο Χιόνι». Δεν μπορώ να πω ότι μετάνιωσα που έπαιξα και σκηνοθέτησα στη γλώσσα μου. Είχα χαρεί, όπως νωρίτερα που δούλευα σε μια ξένη γλώσσα· θυμάμαι ένιωσα σαν να ξεκολλώ από τη μάνα μου, ένιωσα απελευθέρωση. Γνώριζα 500 λέξεις στα αγγλικά και αυτοσχεδίαζα όλη μέρα με αυτές· μου έλεγαν «σταμάτα, ρε Έλληνα επιτέλους»! Να φανταστείς ότι έπαιξα και στα Γαλλικά, χωρίς να ξέρω τη γλώσσα, είχα μάθει τα λόγια μου απ’ έξω! Φαντάζεσαι, λοιπόν, πως ένιωσα επιστρέφοντας στην Ελλάδα: Η κάθε λέξη ήταν πολύτιμη, η κάθε εικόνα ήταν μεγάλη. Γύρισα με μια τεράστια εμπειρία για να ξαναγνωρίσω το ελληνικό θέατρο.

Γνώριζα 500 λέξεις στα αγγλικά και αυτοσχεδίαζα όλη μέρα με αυτές· μου έλεγαν «σταμάτα, ρε Έλληνα επιτέλους»!

Αρχικά, είχα την εντύπωση ότι ήμουν πολύ επηρεασμένος από την Complicite. Αλλά όταν συνάδελφοι από την ομάδα είδαν τις εδώ παραστάσεις μου, μου έλεγαν «πόσο διαφορετικός είσαι». Τότε κατάλαβα ότι έχω αναπτύξει μια δική μου γλώσσα, πάντα επηρεασμένος από τον Σάιμον, τον Μπρουκ, την Μνουσκίν. Κι αυτό επιβεβαιώνεται διαρκώς, παρατηρώντας και τους μαθητές μου, κατά πόσο διαφορετικοί είναι από ‘μένα.

«Δεν μου έχει δοθεί καμία ευκαιρία, αλλά μου έχουν δοθεί και πάρα πολλές. Από τους θεσμούς δεν έχω προσκληθεί. Δεν έχω κάνει Στέγη ή Εθνικό» σημειώνει.

Δεν μου έχει δοθεί καμία ευκαιρία, αλλά μου έχουν δοθεί και πάρα πολλές. Από τους θεσμούς δεν έχω προσκληθεί. Δεν έχω κάνει Στέγη ή Εθνικό – σκηνοθετικά μιλώντας – έχω δουλέψει για το Φεστιβάλ Αθηνών κι αυτό με πρόταση ενός τρίτου, του Αιμίλιου Χειλάκη. Από την άλλη, υπήρξαν άνθρωποι που με εμπιστεύτηκαν και μου ζήτησαν να τους σκηνοθετήσω. Τα πράγματα εδώ λειτουργούν με ένα τρόπο παράξενο. Φυσικά, οι μισοί που παίρνουν αναθέσεις από θεσμούς είναι εξαίρετοι δημιουργοί· οι άλλοι μισοί και να μην είναι δεν βαριέσαι, τι έγινε; Δεν κάνουμε και εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς! Θέατρο κάνουμε. Γενικά, έχω την αίσθηση πως δεν δίνονται ευκαιρίες – και δεν το λέω για μένα, δεν με πειράζει τόσο. Πάντως, όλοι έχουμε ανάγκη να είμαστε κάτω από τη σκέπη ενός θεσμού, μπορούμε καλλιτεχνικά να εκφραστούμε καλύτερα γιατί δεν σε πιέζει το ταμείο και ο παραγωγός που σου λέει «ρε φίλε, πολλή τέχνη έπεσε εδώ πέρα». Καταλήγοντας, λοιπόν, πιστεύω πως ναι, θα μπορούσαν να μου έχουν δοθεί περισσότερες ευκαιρίες – αλλά και πάλι έχω δουλειά.

Πάντα φοβάσαι να μιλήσεις, γι’ αυτό και θα μπορούσαν να είχαν καταθέσει περισσότεροι εναντίον του Λιγνάδη. Αν είχε συμβεί αυτό, οι περιπτώσεις που θα εκδικάζονταν δεν θα ήταν μόνο τέσσερις. Μην ξεχνάμε τις περιπτώσεις του Αρσακείου που θάφτηκαν

Στην παρούσα φάση, όχι. Μπορεί στο μέλλον, αν άλλαζαν πάρα πολλά πράγματα. Θεωρώ ότι είμαι καλός σκηνοθέτης, καλός ηθοποιός – μπορεί να είμαι και καλύτερος ως ηθοποιός – και καλός δάσκαλος θεάτρου. Δεν ξέρω, ωστόσο, αν θα είμαι καλός στην πολιτιστική διαχείριση. Είναι μια δουλειά που οι επαγγελματίες του θέατρου δεν γνωρίζουμε. Αν με βάλεις Διευθυντή του Φεστιβάλ θα φέρω όσα γνωρίζω αλλά – κακά τα ψέματα – δεν είμαι επιστήμων της πολιτιστικής διαχείρισης. Θα έπρεπε, λοιπόν, να βρεθεί τρόπος ώστε να υπάρχει συνδιοίκηση με οικονομικό διευθυντή ή με ένα δυνατό διοικητικό συμβούλιο. Δεν μπορείς να τα κάνεις όλα. Αλλά και να μπορούσα δεν θα ήθελα – γιατί η ελληνική αναξιοκρατία σημαίνει και άνωθεν πίεση για να πάρεις αποφάσεις, να κάνεις συγκεκριμένες επιλογές. Και δεν μιλώ για ένα καφκικό σύστημα αλλά για απλά πράγματα, να με πάρουν ας πούμε για να προσλάβω ένα φίλο, φίλου.

Για την κατάθεση του ως μάρτυρας στη δίκη Λιγνάδη: «Ξέρω ότι από την θεατρική κοινότητα εκτιμήθηκε πάρα πολύ. Μέχρι ηρωϊκή παρουσίασαν κάποιοι την πράξη μου. Όμως, εγώ έκανα κάτι απολύτως φυσικό. Και δεν θέλω ούτε να το εξαργυρώσω, μα ούτε να το πληρώσω».

Mε είχε πειράξει πολύ η συμπεριφορά του Λιγνάδη ως δασκάλου. Μάθαινα πως πίεζε ανθρώπους, πως μιλούσε στους μαθητές του με φασίζοντα τρόπο. Ανθρώπινος, επομένως, ο λόγος που με οδήγησε εκεί. Καταρχάς, ήμουν μάρτυρας αφού τον είχα δει στο ξενοδοχείο της Επιδαύρου με τα δύο παιδιά – θύματα ενώ εκείνος ισχυριζόταν πως δεν βρισκόταν στην Επίδαυρο το ίδιο διάστημα. Ξέρεις, η Δημοκρατία μας έχει μια ανεξάρτητη αρχή, τη Δικαιοσύνη. Αν δεν βοηθήσεις τη Δικαιοσύνη να βρίσκει στοιχεία και να παραμείνει ανεξάρτητη, αν δεν υπήρχαν οι ένορκοι στη δίκη, ο Λιγνάδης θα είχε αθωωθεί. Για να δούμε τι θα γίνει στη δευτεροβάθμια εκδίκαση.

Αν πεις «δεν θέλω να μπλέξω» τότε τα πράγματα θα βουλιάξουν κι άλλο. Δεν μπορούσα να μην πάω στο δικαστήριο. Σήκωσα λοιπόν, το τηλέφωνο και είπα «έχω να καταθέσω κάτι, αν έχει αξία». Και μου είπαν πως ασφαλώς έχει. Ξέρω ότι από την θεατρική κοινότητα εκτιμήθηκε πάρα πολύ. Μέχρι ηρωϊκή παρουσίασαν κάποιοι την πράξη μου. Όμως, εγώ έκανα κάτι απολύτως φυσικό. Και δεν θέλω ούτε να το εξαργυρώσω, μα ούτε να το πληρώσω.

Aνησύχησα πως θα πληρώσω την κατάθεση μου στη δίκη Λιγνάδη με έναν τρόπο, αλλά μετά σκέφτηκα ότι θα το πλήρωνα περισσότερο σε σχέση με τον εαυτό μου. Κι επίσης τι να πληρώσω σε μια χώρα – μπάχαλο;

Πάντα φοβάσαι να μιλήσεις, γι’ αυτό και θα μπορούσαν να είχαν καταθέσει περισσότεροι εναντίον του Λιγνάδη. Αν είχε συμβεί αυτό, οι περιπτώσεις που θα εκδικάζονταν δεν θα ήταν μόνο τέσσερις. Μην ξεχνάμε τις περιπτώσεις του Αρσακείου που θάφτηκαν. Αλλά ας μην πω περισσότερα, γιατί ήδη ο Κούγιας μου έχει κάνει μήνυση ως ψευδομάρτυρα – όπως και σε όλους όσοι κατέθεσαν στη δίκη. Ως εκ τούτου, καταλαβαίνω τους φοβισμένους. Κι εγώ ανησύχησα πως θα το πληρώσω με έναν τρόπο, αλλά μετά σκέφτηκα ότι θα το πλήρωνα περισσότερο σε σχέση με τον εαυτό μου, πως δεν θα μπορούσα να ζήσω με αυτό. Κι επίσης τι να πληρώσω σε μια χώρα – μπάχαλο;

«Αυτή χώρα με σπρώχνει, με διώχνει. Με πολλή μεγάλη χαρά είχα φύγει όταν ήμουν νεότερος» παραδέχεται.

Στην Ελλάδα γίνονται πολύ ωραία πράγματα βασιζόμενοι πάντα στο ελληνικό πάθος. Γι’ αυτό πρέπει να αλλάξουν θεμελιώδη ζητήματα. Θα ήθελα θα δω την Πολιτεία να δίνει στον Πολιτισμό αυτά που πρέπει. Το ίδιο και στην Υγεία και στην Παιδεία. Δεν γίνεται να αφήνονται στην τύχη τους αυτοί οι πυλώνες, πρέπει να επιχορηγούνται αδρά. Τα 6 εκατομμύρια που παίρνει το Εθνικό δεν είναι λεφτά – ας μην γελιόμαστε. Τα ΔΗΠΕΘΕ θα πρέπει να γίνουν κρατικά γιατί οι δήμαρχοι δεν ξέρουν από θέατρο, τι να κάνουμε; Επίσης, θα ήθελα να επιδοτούνται τα site που καλύπτουν πολιτισμό με αξιοπρέπεια για να έχει και ο πολιτισμός φωνή. Δεν γίνεται οι θεατρικές επιχορηγήσεις να είναι 2 εκατομμύρια ευρώ· απλώς δεν γίνεται. Πρέπει να δοθούν 20 εκατομμύρια για να μιλάμε για στήριξη στο θέατρο. Και αυτό να συμβαίνει σε όλες τις τέχνες, να μπορούν οι άνθρωποι να δουλεύουν, να χτίζουν ένα περιβάλλον εκπαίδευσης και οι θεατές να υπάρχουν στην τέχνη αληθινά. Πρέπει εκ βάθρων να αλλάξουν πράγματα και να δούμε πολιτικούς εκπροσώπους στο υπουργείο Πολιτισμού με θάρρος και όραμα.

Δεν γίνεται οι θεατρικές επιχορηγήσεις να είναι 2 εκατομμύρια ευρώ· απλώς δεν γίνεται. Πρέπει να δοθούν 20 εκατομμύρια για να μιλάμε για στήριξη στο θέατρο. Και αυτό να συμβαίνει σε όλες τις τέχνες

Στις χώρες που έχω ζήσει διαπιστώνω πως έχουν βρει λύσεις σε βασικά πολιτισμικά προβλήματα. Ασφαλώς είναι πιο υγιή οικονομικά κράτη, αλλά δεν υποφέρουν τόσο στο «μεταξύ τους». Γι’ αυτό και έχουν πολύ μικρότερους δείκτες διαφθοράς. Ενώ εδώ η διαφθορά καλπάζει από τον πολίτη μέχρι τον διοικητή, αφού συντηρούμε ακόμα την νοοτροπία των ραγιάδων. Δεν είμαστε μια χώρα με κοινωνική συνοχή. Κατά συνέπεια, αυτή χώρα με σπρώχνει, με διώχνει. Με πολλή μεγάλη χαρά είχα φύγει όταν ήμουν νεότερος. Βλέπω, λόγου χάρη, αυτό που γίνεται πίσω από το Εθνικό και φρίττω. Θα μου πεις, δεν υπάρχουν τοξικομανείς σε άλλες χώρες; Υπάρχουν. Αλλά δεν έχουν την ανοχή της αστυνομίας, της οποίας ένα μέρος της χρηματίζεται από τους εμπόρους ναρκωτικών! Συγνώμη παιδιά, αλλά έτσι είναι. Έχει τέτοια ανοχή η Ελλάδα ώστε ο Λιγνάδης επί 20 χρόνια, δίδασκε! Και σαν να μην φτάνει αυτό, έγινε διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου! Να γιατί δεν μπορούσα να μην πάω στη δίκη. Δεν μπορούσα να μην αποτίσω φόρο τιμής στις γυναίκες που βγήκαν μπροστά και που μέσα σε ένα σύστημα εχθρικό και πατριαρχικό βγήκαν να πολεμήσουν το τέρας.

Ναι, ήταν μια καθαρή πολιτική πράξη. Φυσικά και δεν ήθελα να αποδείξω κάτι σε κανέναν, ούτε στην οικογένεια μου. Κι αν εγώ έκανα μια πολιτική πράξη, οι γυναίκες αυτές έκαναν μια πολεμική πράξη.

Σχολιάζοντας το κίνημα του metoo: «Έχουν αλλάξει πολλά και πιστεύω δεν θα γυρίσουμε στα ίδια. Θα υπάρξουν, ασφαλώς, παλινδρομήσεις αλλά δεν γίνεται να αφεθούμε στην προηγούμενη κατάσταση».

Έχουν αλλάξει πολλά και πιστεύω δεν θα γυρίσουμε στα ίδια. Θα υπάρξουν, ασφαλώς, παλινδρομήσεις αλλά δεν γίνεται να αφεθούμε στην προηγούμενη κατάσταση. Το Εθνικό έστειλε ήδη ένα Κώδικα Δεοντολογίας, το ΣΕΗ θα εκδώσει το δικό του, οι διδάσκοντες θα πρέπει να περάσουμε από σεμινάρια συμπεριφοράς αφού είναι σίγουρο πως όλοι έχουμε κάνει πολλά λάθη. Φυσικά, κάποιοι ξεπέρασαν τα όρια. Ας μην τους το επιτρέψουμε άλλο.

Εννοείται. Είμαι λευκός άνδρας, σε μια χώρα φαλοκρατική. Έχουμε γεννηθεί και μεγαλώσει σε μια κουλτούρα που η γυναίκα είναι υποδεέστερο ον. Δεν γίνεται να μην έχουμε κάνει λάθος, είμαστε άνδρες, φαλοκρατικά γουρούνια – τέλος. Δεν φεύγει αυτό.

Ποτέ, ποτέ, ούτε στη Γαλλία, ούτε στην Αγγλία. Ακόμα κι αν συμβεί κάτι, υπάρχει ειδική υπηρεσία που θα στο λύσει.

Κι αν εγώ έκανα μια πολιτική πράξη, οι γυναίκες που βγήκαν μπροστά στο metoo έκαναν μια πολεμική πράξη

Και στα τρία, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Ως ηθοποιός περνώ πολύ ωραία, κοιμάμαι ωραία τα βράδια, δεν έχω το άγχος της ευθύνης, είναι σαν διακοπές. Ως δάσκαλος, πλέον, έχω έναν τρόπο πιο προσωπικό. Στην αρχή δίδασκα όσα είχα μάθει και ξαφνικά όλα αυτά έχουν αρχίσει να φεύγουν και να φτιάχνω ένα δικό μου τρόπο διδασκαλίας. Νιώθω υπέροχα κοντά στα παιδιά. Ως σκηνοθέτης, πάλι, έχω φόβο, θυμό, βιώνω συναισθήματα πολύ έντονα. Όταν, όμως, βλέπω στο τέλος, ότι λέω την ιστορία νιώθω τη μεγαλύτερη ικανοποίηση που θα μπορούσα να πάρω ως καλλιτέχνης. Δημιουργικά πρώτα βάζω τη σκηνοθεσία, ως διάθεση παιχνιδιού βάζω πρώτη την υποκριτική και ως κοινωνική προσφορά πρώτη τη διδασκαλία. Έχω ένα τρίπτυχο, επομένως, όπου με όλα αισθάνομαι πολύ καλά.

«Είναι το λιγότερο ναρκισσιστικό που μπορείς να κάνεις στο θέατρο: Να πεις την ιστορία», παρατηρεί.

Με τη Σοφία είχαμε γνωριστεί στο διάστημα που εγώ πηγαινοερχόμουν στην Ελλάδα ενώ ήμουν μέλος της Complicite. Στην συνέχεια, συναντηθήκαμε σε μια παράσταση που ήταν βoηθός μου, επηρεάστηκε από τις συζητήσεις για το σωματικό θέατρο κι έφυγε για την Αγγλία προκειμένου να κάνει physical theater. Ξανασυναντηθήκαμε στο εργαστήρι μου, συγγενέψαμε επαγγελματικά, συνεργαστήκαμε στην Επίδαυρο. Και τώρα συναντιόμαστε πάλι στον «Άλλο». Με λίγα λόγια, είναι χαρά να παίζω σε μια σκηνοθεσία της.

Ναι, ο θίασος αυτοσχεδίασε πάνω στο κείμενο της Πένυς, δημιουργήσαμε συλλογικά το κείμενο και καταλήξαμε σε κάποιες επιλογές. Η Φυλακτάκη ήταν πολύ ανοιχτός άνθρωπος, μας επέτρεψε ελευθερίες, κάναμε μια νέα δουλειά στο έργο της. Είναι μια παράσταση που έχει πολύ σωματική δυσκολία αλλά καθόλου πίκρα. Αισθάνομαι πολύ όμορφα, πολύ δημιουργικά και εφόσον λέμε την ιστορία, μετά έρχονται όλα τα άλλα. Είναι το λιγότερο ναρκισσιστικό που μπορείς να κάνεις στο θέατρο: Να πεις την ιστορία.

Δεν θα ήθελα να ήμουν κάποιος άλλος, δεν θα ήθελα να είμαι καν  ο Σάιμον ΜακΜπέρνι. Θα ήθελα να είμαι αυτός που είμαι, αλλά κάνοντας ψυχοθεραπεία να γίνω λίγο καλύτερος· δηλαδή, ένας άλλος

Δεν ξέρω αν υπάρχουν ρίζες με τη λαϊκή μου καταγωγή, πάντως αισθάνομαι την κωμωδία ως κάτι πιο προσωπικό. Μου αρέσει πάρα πολύ να αγγίζεις τον άλλο με χιούμορ, να τον φέρνεις προς το μέρος σου και μετά να του λες κάτι πιο επώδυνο. Εξάλλου, διδάχθηκα και πολύ καλά τον ρυθμό στην Complicite που είναι το α και το ω στην κωμωδία και την ανατροπή της.

Έχω περάσει πολύ όμορφα – αλλά και άσχημα – μα όλα αυτά τα βίωσα ως σημαντικά. Έχω ανθρώπους που αγαπώ, δεν θα ήθελα να ήμουν κάποιος άλλος, δεν θα ήθελα να είμαι καν ο Σάιμον ΜακΜπέρνι – παρότι τον νιώθω σαν αδερφό μου. Θα ήθελα να είμαι αυτός που είμαι, αλλά κάνοντας ψυχοθεραπεία να γίνω λίγο καλύτερος· δηλαδή ένας άλλος.