Ανακοινώθηκαν τα βραβεία του Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου – Οι προβολές συνεχίζονται

Το βράδυ της Δευτέρας (15/12) πραγματοποιήθηκε η τελετή απονομής των βραβείων του 14ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας, της μεγάλης ετήσιας διοργάνωσης της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, που συνεχίζεται έως και την Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου 2025 στις δύο αίθουσες της Ταινιοθήκης (Ιερά Οδός 48, μετρό Κεραμεικός). Παράλληλα, επιλεγμένα προγράμματα του παρουσιάζονται (και) online.

Στην τελετή απονομής των βραβείων παρευρέθηκε ο Υφυπουργός Πολιτισμού Ιάσονας Φωτήλας, ο oποίος απηύθυνε χαιρετισμό, εκ μέρους του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.

Ο κ. Φωτήλας εξήρε τη σημασία του ρόλου της Ταινιοθήκης της Ελλάδος ως βασικού πυλώνα του σύγχρονου πολιτισμού, ενός ζωντανού οργανισμού που έχει ως ρόλο την διάσωση, μελέτη και ανάδειξη της κινηματογραφικής μας κληρονομιάς. «Στην εποχή της ψηφιοποίησης ο ρόλος της είναι ακόμα σημαντικότερος. Η ανάγκη προστασίας των πρωτότυπων υλικών γίνεται ακόμα πιο επιτακτική», υπογράμμισε. «Δεν είναι ένα απλό τεχνικό ζήτημα, αλλά πράξη πολιτιστικής ευθύνης». Ο Υφυπουργός, χαρακτήρισε την πρόεδρο της Ταινιοθήκης της Ελλάδος Μαρία Κομνηνού, «πολύτιμο φύλακα του εθνικού μας πλούτου», προσθέτοντας πως το ΥΠΠΟ, η Λίνα Μενδώνη και ο ίδιος προσωπικά «αναγνωρίζουμε και στηρίζουμε το έργο της Ταινιοθήκης που είναι άρρηκτα δεμένη με την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου και διασώζει τεκμήρια ανεκτίμητης αξίας -ίχνη μιας ολόκληρης εποχής. Η Ταινιοθήκη επενδύει στο μέλλον του πολιτισμού μας».

Η Μαρία Κομνηνού, παίρνοντας τον λόγο, ευχαρίστησε όλους τους συνεργάτες και υποστηρικτές του φεστιβάλ, τις σκηνοθέτριες και τους σκηνοθέτες, καλλιτέχνες, κριτικούς και επιμελητές που τίμησαν το 14ο ΦΠΚΑ με την παρουσία τους και ανανέωσε το ραντεβού με το κοινό για το 2026 και την 15η διοργάνωση.

Αναφερόμενη στο φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας, η Μ. Κομνηνού είπε πως προβλήθηκαν ταινίες που «άπτονται των μεγάλων κρίσεων της συγκυρίας: πολεμικές συγκρούσεις, μεταναστευτικές ροές, κλιματική κρίση και άνοδος των αυταρχικών καθεστώτων. Αυτή η προσπάθεια να δώσουν ορατότητα σε εθνότητες, κοινωνικές ομάδες, τάξεις έμφυλα υποκείμενα, αυτή η προσπάθεια να ξαναγραφτεί η ιστορία από την πλευρά των ηττημένων, χαρακτηρίζει πολλές από τις ταινίες που προβλήθηκαν και βραβεύτηκαν στο φεστιβάλ μας. Και ουσιαστικά με αυτή την έννοια κρατάμε τον όρο πρωτοποριακός, δηλαδή όχι την εμμονή στις τεχνικές των πρωτοποριών του μεσοπολέμου αλλά στο όραμα των δημιουργών τους για την συγκρότηση ενός εναλλακτικού και αντιθετικού κινηματογράφου που λειτουργεί σπάζοντας τα είδη και τις εικόνες του κινηματογράφου του εφησυχασμού».

Τις 10 ταινίες του φετινού Διεθνούς Διαγωνιστικού Τμήματος του ΦΠΚΑ, έκριναν οι: Εύα Σαντζόρτζι (συγγραφέας, επιμελήτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια στο Φεστιβάλ της Βιέννης-Viennale), Ασημίνα Προέδρου (σεναριογράφος και σκηνοθέτρια) και Βαρδής Μαρινάκης (σεναριογράφος και σκηνοθέτης).

Σημείο εξαφάνισης.

Το Μεγάλο Βραβείο (Grand Jury Prize) απονεμήθηκε στο Σημείο εξαφάνισης της Ιρανής Bani Khoshnoudi.

Εκδιωγμένη από το Ιράν μετά την απαγόρευση μιας ταινίας της για το Πράσινο Κίνημα του 2009, η σκηνοθέτρια και εικαστικός Μπάνι Χοσνούντι στο Σημείο Εξαφάνισης σπάει τη μακρά σιωπή της οικογένειάς της γύρω από μια εξαφανισμένη ξαδέρφη της, που εκτελέστηκε στις εκκαθαρίσεις του 1988 στις πολιτικές φυλακές του Ιράν. Αντιμέτωπη με την αποξένωση και την απώλεια, χρησιμοποιεί θραύσματα –αρχειακό υλικό και εικόνες ημερολογιακού τύπου, που κινηματογραφούσε στο Ιράν– για να αναστοχαστεί πάνω στο συλλογικό ταμπού, στον φόβο που φίμωσε τον λαό της επί δεκαετίες και στο εκρηκτικό κύμα αντίστασης που εξακολουθεί να μεγαλώνει στην ιρανική κοινωνία σήμερα. 

Με τα λόγια της κριτικής επιτροπής:

«Μια ταινία που συνυφαίνει το συλλογικό με το βαθιά προσωπικό, θέτοντας το διαχρονικό ερώτημα της ευθύνης του σκηνοθέτη απέναντι στην Ιστορία. Η ταινία συνθέτει κι ενσωματώνει διαφορετικά μέσα και υλικά, σε ένα αριστοτεχνικό, οπτικά συναρπαστικό έργο, όπου εικόνα, μοντάζ, αφηγητής και ένα τολμηρό ηχητικό τοπίο λειτουργούν αντιστικτικά, δημιουργώντας ένα αποτέλεσμα έντονα πολιτικό, ποιητικό και τρυφερό – μια βαθιά ακτιβιστική ταινία μέσα από μια αυθεντική και προσωπική ματιά».

Η εταιρεία AUTHORWAVE προσφέρει δωρεάν υπηρεσίες post-production ύψους 7.000 ευρώ για την επόμενη ταινία της δημιουργού, ενώ η νικητήτρια εξασφαλίζει αυτόματα την διανομή μίας εβδομάδας της ταινίας του στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

Το Σημείο Εξαφάνισης θα προβληθεί και πάλι σήμερα, Τρίτη 16 Δεκεμβρίου, στις 7 μ.μ.

Το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής (Special Jury Prize) απέσπασε η ταινία Με τον Χασάν στη Γάζα του Παλαιστίνιου Kamal Aljafari. «Ένα ταξίδι σε μια βαθιά πληγωμένη και εξαντλημένη χώρα, ένα ταξίδι μέσα στον χρόνο, που ταυτόχρονα ξυπνά φαντάσματα και μνήμες. Ο σκηνοθέτης αποφασίζει συνειδητά να παρατηρήσει και ν’ ακούσει, δουλεύοντας το πρωτογενές υλικό με λεπτότητα και σεβασμό, ώστε να αναδείξει την εκφραστική του δύναμη, χωρίς να παρεμβαίνει υπερβολικά, και χωρίς να υπονομεύει την αυθεντικότητά του. Η χρήση των εργαλείων του κινηματογράφου είναι διακριτική, λεπτοδουλεμένη αλλά στιβαρή, προσθέτοντας διακριτικά μια επιπλέον διάσταση στην αρμονία εικόνας και ήχου της ταινίας».

Με τον Χασάν στη Γάζα.

Tέλος, τo Βραβείο Αρτιότερης Παραγωγής του ΕΚΚΟΜΕΔ κέρδισε η ταινία Σύντομο Καλοκαίρι της Nastia Korkia που διαδραματίζεται στη ρωσική ύπαιθρο. «Μια ταινία που μας μάγεψε μέσα από τις αντιθέσεις της. Η αντίθεση μιας τρυφερής ιστορίας, ειπωμένης με αυστηρή φόρμα, η αντίθεση μιας χώρας σε πόλεμο σε αντιδιαστολή με το βίωμα ενός ονειροπόλου κοριτσιού στο χωριό των παππούδων της, καθώς ο γάμος τους καταρρέει. Η αντίθεση μεταξύ της αφήγησης μικρών στιγμών με μεγάλα κάδρα – στατικές συνθέσεις μέσα στις οποίες ο θεατής ανακαλύπτει ψηλαφητά, στις παρυφές του κάδρου, σημαντικά γεγονότα. Μια σπάνια ισορροπία ανάμεσα στην ομορφιά και τον ρεαλισμό, ειπωμένη με αυθεντικότητα».

Σύντομο Καλοκαίρι

Το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ, με τη γενναιόδωρη χορηγία του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας – Creative Greece.

Θα βρείτε πληροφορίες για όλες τις ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού εδώ.

Στο διαγωνιστικό τμήμα «Reframing Images» που η  Tαινιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει και φέτος σε συνεργασία με την ARTWORKS,  το Βραβείο ARTWORKS Καλύτερης Ταινίας (ARTWORKS Best Film Award) απονεμήθηκε στην ταινία Πρωινός Κύκλος της παλαιστίνιας εικαστικού και κινηματογραφίστριας Basma al-Sharif.

Πρωινός Κύκλος

Σύμφωνα με την κριτική επιτροπή που απαρτίστηκε από τους SNF ARTWORKS Fellows Γιώργο Ζώη (σκηνοθέτης), Ζακλίν Λέντζου (σεναριογράφος και σκηνοθέτρια) και Θοδωρή Προδρομίδη (εικαστικός καλλιτέχνης), το βραβείο απονέμεται «σε μια ταινία που στοχάζεται πάνω στην περιπλάνηση ανάμεσα σε δύο κουλτούρες και δύο πλάνα. Μια ρυθμική κατάθεση που κινείται από τη γραφειοκρατική φόρμα στη συναισθηματική οικειότητα, η ταινία ανοίγει το βλέμμα μας μέσα από μια σκηνή βίαιου αποχωρισμού που διαρκώς κανονικοποιείται. Η απάντησή της είναι μια σύντομη αλλά ανεξέλεγκτη γιορτή πάνω στο συστηματικά καταπιεσμένο πένθος για τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη».

Το Βραβείο ARTWORKS Καλύτερης Ταινίας/ ARTWORKS Best Film Award, ύψους 5.000 ευρώ προσφέρεται με την ευγενική υποστήριξη της Katherine Embiricos, εκτελεστικής παραγωγού διεθνώς αναγνωρισμένων ντοκιμαντέρ, που προάγουν ρηξικέλευθες κινηματογραφικές προσεγγίσεις.

Η πρώτη μνεία πηγαίνει στο Slet 1988 της Marta Popivoda, «σε μια απολύτως αναγκαία ταινία, που κοιτά με τρυφερότητα πίσω στον χρόνο, ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται στο εδώ και το τώρα, και με μελαγχολία, ευρυχωρία και χιούμορ πραγματεύεται τη διάλυση μιας χώρας μέσα από “ένα είδος σκοτεινής περφόρμανς με μια μπαλαρίνα ντυμένη στα λευκά».

Slet 1988

Τη δεύτερη μνεία κέρδισε η ταινία Το ορυχείο της Randa Maroufi «για τη φρέσκια κινηματογραφική αναπαράσταση των συνθηκών εργασίας, ζωής και συγκρούσεων μιας ομάδας ανθρακωρύχων, που παίζουν τους εαυτούς τους, σε ένα μαγικό σκηνογραφικό κατασκεύασμα ορυχείου ενός σύγχρονου Dogville».

Οι δύο ταινίες είναι διαθέσιμες online.

Το Διαγωνιστικό Τμήμα «Reframing Images» του ΦΠΚΑ, στοχεύει να αναδείξει  δημιουργούς που εξερευνούν νέες μορφές αφήγησης και κινηματογραφικής φόρμας ανεξαρτήτως διάρκειας ή είδους. Φέτος προβλήθηκαν 24 μικρού, μεσαίου και μεγάλου μήκους ταινίες.

Θα βρείτε πληροφορίες για όλες τις ταινίες του τμήματος «Reframing Images» εδώ.

Το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας ΠΕΚΚ εγκαινιάζει τη συνεργασία του Φεστιβάλ με την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου και απονέμεται σε ταινία του Διεθνούς Διαγωνιστικού τμήματος από τριμελή κριτική επιτροπή της Ένωσης.

Στην επιτροπή συμμετείχαν ο ιστορικός και κριτικός κινηματογράφου Δημήτρης Καλαντίδης και οι κριτικοί κινηματογράφου και αρθρογράφοι Χρήστος Σκυλλάκος και Θόδωρος Σούμας oι οποίοι απένειμαν το βραβείο στο Σύντομο Καλοκαίρι της Nastia Korkia, «για την ιδιαίτερη συνέπειά της στο ύφος, ένα ύφος που στηρίζει το περιεχόμενο της, δίνει βάρος στην αργή αφήγηση, με αναφορές στο slow cinema, σε εποχές που το γρήγορο content έχει γίνει ο κανόνας. Έντονα συναισθηματική και τρυφερή χωρίς καμιά ωστόσο επίκληση σε αυτό, εικαστική, κάνοντας χρήση του φωτός για να εκφράσει τον ρόλο της μνήμης αλλά και της αθωότητας μέσα από το βλέμμα του παιδιού, σε μια ανθρωπότητα που προετοιμάζεται όλο και περισσότερο να εισέλθει στις πιο άγριες καταστάσεις βαρβαρότητας: του πολέμου».

Ειδική Μνεία έδωσαν στην ταινία Απόδραση του Masao Adachi από την Ιαπωνία, «τιμώντας τον δημιουργό όπως και την κινηματογραφία μιας χώρας που δεν βρίσκεται στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού βλέμματος. Επιπλέον, εκτιμήσαμε σε αυτή του μικρού προϋπολογισμού και χειροποίητου ύφους ταινία, τη δυνατότητα και την ικανότητα του σκηνοθέτη και όλης της συντελεστικής ομάδας να προτείνει με θάρρος ένα ξεκάθαρο στρατευμένο και πολιτικό σινεμά μυθοπλασίας, σε εποχές που αυτού του είδους ο κινηματογράφος τίθεται στο περιθώριο. Η ταινία υπερασπίζεται το αρχικό της όραμα και τις πολιτικές προθέσεις του δημιουργού της μέχρι τέλους χωρίς να κάνει καθόλου εκπτώσεις στον στόχο της».

Απόδραση

*Η απονομή βραβείων των δύο διαγωνιστικών τμημάτων του φεστιβάλ ολοκληρώθηκε με την πρώτη παρουσίαση στην Ελλάδα του φιλμ Kontinental ’25 (διανομή Cinobo), της νέας ταινίας του αγαπημένου και παλιού γνώριμου του ΦΠΚΑ Ράντου Ζούντε ο οποίος παρευρέθηκε στην τελετή. Ο ανατρεπτικός Ρουμάνος δημιουργός τιμήθηκε με την Αργυρή Άρκτο Καλύτερου Σεναρίου στο φετινό Φεστιβάλ του Βερολίνου.

Κατά τη διάρκεια της βραδιάς προβλήθηκε τιμητικό βίντεο για τον εκλιπόντα Θόδωρο Αδαμόπουλο, επί δεκαετίες διευθυντή της ΤτΕ και τα τελευταία χρόνια πρόεδρο της Γενικής της Συνέλευσης, καθώς και βίντεο παρουσίασης του νέου επιτεύγματος του νεοσύστατου Εργαστηρίου Ψηφιακής Αποκατάστασης της Ταινιοθήκης  που είναι η αποκατάσταση της εμβληματικής ταινίας του Γρηγόρη Γρηγορίου, Πικρό Ψωμί.

Πικρό Ψωμί

Την τελετή απονομής των βραβείων σκηνοθέτησε ο σκηνοθέτης-παραγωγός Σταύρος Στάγκος.

Το Φεστιβάλ συνεχίζεται

Το πρόγραμμα έως και τις 18 Δεκεμβρίου, περιλαμβάνει:

-την βωβή ταινία ο Άνεμος, συνοδεία live μουσικής από το συνθέτη Λόλεκ (Τρίτη 16/12, 7.15 μ.μ.).

– την επαναπροβολή της ταινίας Σημείο Εξαφάνισης που απέσπασε το μεγάλο βραβείο του Διεθνούς Διαγωνιστικού (Τρίτη 16/12, 7 μ.μ.)

-Tο Μαύρο-Άσπρο των Θανάση Ρεντζή-Νίκου Ζερβού (Τρίτη 16/12, 9 μ.μ.). Προλογίζει ο Χρήστος Σκυλλάκος.

-τις δύο προβολές της ταινίας Δολοφονώντας τον Διάβολο, σε συνεργασία με την Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, το Αρχείο Ester Krumbachova και την Εθνική Ταινιοθήκη της Πράγας (Τρίτη-Τετάρτη 16-17/12, 9.15 μ.μ.). Προλογίζουν: Νάντια Αργυροπούλου, Blaise Kirschner.

-το αποκατεστημένο Πικρό Ψωμί (Τετάρτη 17/12, 5 μ.μ.).

-Tην Κόψη του ξυραφιού από την αγαπημένη ενότητα «Αποκατεστημενες και υπέροχες» (Τετάρτη 17/12, 7 μ.μ.).

-τα Φαντάσματα της Επανάστασης του Θάνου Αναστόπουλου (Τετάρτη 17/12, 7.15). Παρουσία της παραγωγού Στέλλας Θεοδωράκη.

-τη νέα ταινία της Λουκρέσια Μαρτέλ, Η γη μας (ντοκιμαντέρ) σε πρώτη προβολή (Τετάρτη 17/12, 9 μ.μ.). Προλογίζει η Λήδα Γαλανού.

– το Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη σε αποκατεστημένη 4K εκδοχή. Θα προηγηθεί η παρουσίαση του βιβλίου «Singapore Sling – Ο άνθρωπος που αγάπησε ένα πτώμα» (Eκδόσεις Restless Wind). (Πέμπτη 18/12, 7.30 μ.μ.). Συντονίζει ο Λουκάς Κατσίκας