Σωτήρης Τσαφούλιας: Προτιμώ να ρισκάρω την εικόνα μου, παρά την αλήθεια μου

Ο ήχος από ξύλο που κόβεται και οι νότες από ένα πιάνο που κουρδίζεται ανακατεύονται με έναν, περίεργα, ενδιαφέροντα τρόπο. Περνώντας προσεκτικά από δωμάτια υπό κατασκευή που μυρίζουν «καινούργιο», αφήνοντας πίσω μια κάθετη γιγαντοαφίσα του «Έτερος εγώ» φτάνω σε ένα meeting room – βιβλιοθήκη,  γεμάτη από σκληρόδετες αφιερωματικές εκδόσεις για τον Πέδρο Αλμοδόβαρ, τον Μάρτιν Σκορσέζε, τον Γιώργο Λάνθιμο.

Το γραφείο του Σωτήρη Τσαφούλια εύλογα συνορεύει με τη βιβλιοθήκη και όλα μαζί συγκατοικούν σε ένα νέο χώρο: το «ΜΕΤΣ», τον καλλιτεχνικό πολυχώρο που ετοιμάζει πυρετωδώς στο Παγκράτι μαζί με την ηθοποιό και σύντροφό του Άννα Μενενάκου. Εκεί δεσπόζει ένα μικρό θεατράκι ή μια αίθουσα προβολής – αναλόγως σε ποια εκδοχή του σκηνοθέτη απευθύνεσαι.

Για αρχή, ο Τσαφούλιας του οπτικο-ακουστικού τομέα φέρνει στην COSMOTE TV τη νέα, πολυαναμενόμενη σειρά «Ριφιφί» που κάνει πρεμιέρα στις 15 Δεκεμβρίου. Η μυθοπλαστική αντιμετώπιση της «ληστείας του αιώνα» μέσα από το καλειδοσκόπιο μιας κοινωνίας σε βαθιά κρίση, αναμένεται να προκαλέσει πολλές συζητήσεις αφού ενεργοποιεί (για μια ακόμα φορά) το πολιτικό αισθητήριο του κινηματογραφιστή γύρω από την σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα – καθώς αυτή μετατρέπεται σε μια παραγωγική μηχανή θυτών και θυμάτων.

Την τελευταία επταετία, οπότε και δραστηριοποιείται καλλιτεχνικά – παράλληλα με την πυκνή επιχειρηματική του παρουσία – ο Σωτήρης Τσαφούλιας  έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα μεγάλο fan base που αφενός ακολουθεί πιστά τις ποικίλες εκφάνσεις του έργου του· αφετέρου ταυτίζεται με τις δημόσιες καυστικές παρεμβάσεις του –  οι οποίες και επαναφέρουν ένα διάλογο για τη θέση του καλλιτέχνη σήμερα.

Αναφορικά με την κατεξοχήν δημιουργική του παρουσία, ο Τσαφούλιας κρατάει συνειδητά μετριοπαθή στάση: «Παραξενεύομαι όταν γράφονται αποθεωτικά σχόλια, δεν έχω την ίδια αίσθηση για τις δουλειές μου – απεναντίας θεωρώ πως όσα έχω κάνει, δεν τα έχω κάνει καλά. Είμαι πολύ αυστηρός με τον εαυτό μου, είμαι ο χειρότερος φίλος και συνοδοιπόρος του. Πιστεύω, όπως έχει ειπωθεί, ότι ‘η χειρότερη ταινία μου, είναι η τελευταία – μέχρι να κάνω την επόμενη’. Είμαι επενδυτικά άπληστος. Πάντα πιστεύω ότι θα μπορούσα και καλύτερα» λέει, παραμονές της πρεμιέρας του «Ριφιφί». Στον αντίποδα, ως κοινωνός και σχολιαστής του κοινωνικού γίγνεσθαι, δεν μετράει κι ούτε φοβάται τα λόγια του. Σε τρεις ώρες κουβέντας επιβεβαιώνει τις ψυχρές και τις «θερμές» όψεις του –  αναγνωρίζοντας, σχεδόν τυχοδιωκτικά, ότι φλερτάρει με την cancel culture.

Ο Σωτήρης Τσαφούλιας επιστρέφει με τη νέα του τηλεοπτική σειρά για την COSMOTE TV “Ριφιφί”.

Είναι ένας χώρος συγκέντρωσης ανθρώπων που έχουν ερωτήσεις για τα πάντα – μην ξεχνάτε πως η λέξη ερώτημα είναι συγγενική του έρωτα. Είναι ένας χώρος οικείος χωρίς κάποιο, εκ προοιμίου, πρόσημο, αλλά με την έννοια ενός οικείου τόπου όπου όλοι είναι ευπρόσδεκτοι. Στοχεύουμε με την Άννα (Μενενάκου) να φτιάξουμε ένα χώρο πολυλειτουργικό και πολυμορφικό, χωρίς να θέλουμε να του βάλουμε κάποια συγκεκριμένη ταμπέλα. Πάντως, είναι σημαντικό για το κοινό να δει έργα και πολιτιστικές δράσεις από όλο το ρεπερτόριο. Για την ώρα, δεν είναι έτοιμο – μάλιστα προχθές κοιμήθηκα εδώ για να εξυπηρετήσω τις βάρδιες των μαστόρων. Πάντως, το νιώθω ήδη σπίτι μου και έχει τις ενεργειακές προδιαγραφές για να ξοδεύω εδώ ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μου.

Έκλεισα τα 50 μου χρόνια και άφησα πίσω μου το όποιο συναίσθημα ιδιοκτήτη με συνόδευε. Αισθάνομαι ως ενοικιαστής των πάντων

Για μένα η επαφή με τον κόσμο δεν μετριέται ούτε με την τηλεθέαση, ούτε με το sold out. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως το sold out κρίνει αν κάτι είναι καλό ή κακό. Η υψηλή τηλεθέαση δηλώνει πως οι τηλεθεατές παρακολούθησαν κάτι, όχι αν εκτίμησαν αυτό που παρακολούθησαν. Σαφέστατα είναι πολύ τιμητικό όταν ένα θέατρο γεμίζει ή μια σειρά συζητιέται. Προσωπικά, δεν αποσύρομαι από το ένα ή το άλλο· θα συνεχίσω να σκηνοθετώ και σε μεγάλα θέατρα. Απλώς, αυτός ο χώρος είναι ένα διαφορετικό πεδίο, φτιαγμένο κυρίως για νεότερους καλλιτέχνες που δεν έχουν πολλές ευκαιρίες να δείξουν τη δουλειά και το όραμα τους.

Πριν από μερικές εβδομάδες έκλεισα τα 50 μου χρόνια και άφησα πίσω μου το όποιο συναίσθημα ιδιοκτήτη με συνόδευε. Αισθάνομαι ως ενοικιαστής των πάντων. Κι αν μπορούσαμε να  αποκτήσουμε νεότεροι αυτήν την αίσθηση – ότι είμαστε θνητοί, περαστικοί, ενοικιαστές – ο κόσμος θα ήταν διαφορετικός.

Κι ενώ έχω καταλήξει πως, στη ζωή οι περισσότεροι, γεννιόμαστε εμπρηστές και καταλήγουμε πυροσβέστες, συνειδητοποιώ πως διέγραψα μια αντίστροφη τροχιά

Έχω γνωρίσει παιδιά στα 20 τους χρόνια που έχουν παιδεία και σοφία και ηλικιωμένους που έμειναν πνευματικά ανήλικοι. Όχι, η πνευματική ωρίμανση δεν είναι αποτέλεσμα του χρόνου, είναι ένα πολύ προσωπικό και μοναχικό ταξίδι. Γι’ αυτό και αποφεύγω – ακόμα και στις κόρες μου – να δίνω συμβουλές. Αν μοιραστώ συμβουλές γύρω από το δρόμο που με οδήγησε κάπου καλά, πολύ πιθανόν κάποιος άλλος να δυστυχήσει. Γι’ αυτό και οι γονείς δεν πρέπει να έχουν εξουσιαστική σχέση με τα παιδιά τους αλλά συνοδευτική: να βλέπουν το δρόμο που μπορεί να πάρει το παιδί τους κι αν έχουν τη δύναμη να τον φωτίσουν.

Ως παιδί ήμουν πολύ μαμάκιας, αντικοινωνικός, μονόχνωτος. Στις γιορτές, μέχρι να ξεκολλήσω από τη φούστα της μάνας μου, έφτανε η ώρα να φύγουμε. Στην εφηβεία – λόγω οικογενειακών συγκυριών – αγρίεψα, χωρίς να έχω προσδιορίσει την αιτία του θυμού μου. Ωστόσο, πάντα μέσα μου υπάρχει το μέτρο του σωστού και του λάθους. Το μόνο παράπονο που έχω από τον εαυτό μου, ακόμα και τώρα, είναι πως όλα τα λάθη της ζωής μου τα έχω πληρώσει πολύ ακριβά, δεν έχω πάρει ούτε ένα δωρεάν μάθημα. Κι ενώ έχω καταλήξει πως, στη ζωή οι περισσότεροι, γεννιόμαστε εμπρηστές και καταλήγουμε πυροσβέστες, συνειδητοποιώ πως διέγραψα μια αντίστροφη τροχιά.

Γιατί σήμερα θυμώνω πολύ με ζητήματα κοινωνικά, πολιτικά, ανθρωπιστικά. Σε αντίθεση με το ρητό που λέει «αν δεις έναν άνθρωπο να αδιαφορεί για τα πάντα, είναι ένας άνθρωπος που κάποτε νοιαζόταν πολύ για όλα», εγώ αρνούμαι να παραιτηθώ. Δεν ανέχομαι και δεν καταπίνω τις πράξεις αγένειας και ασχήμιας, ακόμα και μέσα στην ταπεινή καθημερινότητα. Δεν συνεχίζω να κάνω τη δουλειά μου μπροστά σε τέτοια συμβάντα – κι όπως καταλαβαίνετε αυτή η στάση ζωής γράφει ζημιές.

Στον πολιτιστικό πολυχώρο που πρόκειται να εγκαινιάσει σε λίγο καιρό, στο Μετς.

Δεν τον πυροδοτεί η δουλειά αλλά, μπορεί και βλακωδώς, να μου δημιουργεί την αίσθηση ότι οφείλω να πάρω θέση σε κάποια πράγματα. Αν κάποιος μου έδινε ένα, εν λευκώ, προϋπολογισμό να κάνω μια σειρά θα ήταν για τον «Πόντιο Πιλάτο»: Θα ήθελα να σχολιάσω το πως η πράξη «νίπτω τας χείρας μου» μπορεί να φέρει καταστροφικά αποτελέσματα. Η μη συμμετοχή είναι πολλές φορές χειρότερη από το να πάρεις θέση. Πόσο μάλλον όταν η διαμάχη αφορά ένα θύτη κι ένα θύμα: αν δεν παίρνεις θέση, τάσσεσαι με τον θύτη.

Ναι, για κάποιο λόγο αυτή μου η στάση έχει μεταφραστεί συγκεκριμένα. Με θεωρούν Αριστερό, ενώ δεν υπήρξα ποτέ Αριστερός στη ζωή μου. Με χαρακτηρίζουν ως woke agenda supportive ενώ είμαι απλώς υποστηρικτικός στο δικαίωμα των ανθρώπων να υπάρχουν όπως θέλουν, χωρίς να κρίνονται – άσχετα αν συμφωνώ ή όχι με τις απόψεις τους. Το ζητούμενο δεν είναι να συμφωνείς μόνο με τους ανθρώπους που έχουν τις ίδιες ιδέες με σένα – τότε είσαι φασίστας! Το θέμα είναι ν’ αναγνωρίζεις το δικαίωμα στην ισοτιμία και σε ανθρώπους που δεν σου μοιάζουν. Γι’ αυτούς τους λόγους, λοιπόν, ταυτοποιήθηκα από τρίτους ως αναρχο-ΛΟΑΤΚΙ αφού, ως γνωστόν, στην Ελλάδα ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι φτωχός, κομμουνιστής και άπλυτος.

Με θεωρούν Αριστερό, ενώ δεν υπήρξα ποτέ Αριστερός στη ζωή μου. Με χαρακτηρίζουν ως woke agenda supportive, ενώ είμαι απλώς υποστηρικτικός στο δικαίωμα των ανθρώπων να υπάρχουν όπως θέλουν, χωρίς να κρίνονται

Αυτή δεν είναι η ουσία του πολιτισμού;  Από τη στιγμή που η φύση μου έχει δώσει δυο καλά χέρια, δύο καλά πόδια κι ένα καλό μυαλό, είναι χρέος μου τα πόδια μου να τα κάνω πόδια για εκείνον με κινητικό πρόβλημα, τα χέρια μου, χέρια εκείνου που δεν μπορεί να γράψει και το μυαλό μου, μυαλό για εκείνον που δεν μπορεί να σκεφτεί. Χωρίς να το παίζω σωτήρας. Αλλά, από τη στιγμή που το σύμπαν είναι πολύ γενναιόδωρο μαζί μου, σε υλικά και πνευματικά αγαθά – ενώ υπάρχουν πολύ πιο ταλαντούχοι και ικανοί άνθρωποι από μένα που για κάποιο λόγο δεν μπόρεσαν – νιώθω την υποχρέωση να επιστρέψω ένα πολύ μεγάλο μέρος και του υλικού και του πνευματικού μου πλούτου. Μιλάω, λοιπόν, με όρους αλληλεγγύης.

Δεν θα είχε νόημα να το προσεγγίσω αλλιώς. Το ίδιο συνέβη και στις «17 κλωστές»: δεν παρουσίασα ένα προβληματικό άνθρωπο που είχε γεννηθεί δολοφόνος. Δεν με αφορούν αυτές οι ιστορίες. Με απασχολεί να παρακολουθώ πώς η κοινωνία δημιουργεί το τέρας και όταν αυτό ‘χτυπάει’ να κοιτάζουμε δήθεν έκπληκτοι και με αποστροφή. Είναι μια πολύ μεγάλη κουβέντα αυτή στο πλαίσιο της κοινωνικής μας σκέψης για να δούμε, όχι μόνο τι κάνουμε για το θύμα, αλλά και για τον θύτη.

Ζούμε την πλήρη παραδοχή ανικανότητας του κράτους σε όλα τα επίπεδα: οι κυβερνώντες δεν μπορούν, εν έτει 2025, να βάλουν δύο τρένα σε παράλληλες ράγες, χωρίς να συγκρουστούν. Δεν μας παρέχουν δημόσια ασφάλεια, παιδεία, υγεία. Που ακριβώς είναι το κράτος;

Ο Ηράκλειτος έχει πει ότι κάθε όνομα που ορίζει μια έννοια υποδηλώνει το αντίθετο από αυτό που εννοεί. Ο καθένας από εμάς δίνει τη χρήση που θέλει στα πράγματα. Ο Λάνθιμος παίρνει μια κάμερα και σκηνοθετεί τον «Αστακό», αλλά κάμερα παίρνει και ο Συρινάκης και γυρίζει πορνό. Όλα ξεκινούν από τον τρόπο που διαχειρίζεσαι ένα υλικό. Και ο τρόπος που οι άνθρωποι διαχειρίστηκαν το τραπεζικό σύστημα – από την δεκαετία του ’80 και μετά – έχει εξελίξει σε εγκληματική ενέργεια την ίδρυση μιας τράπεζας. Η τράπεζα είναι μακριά από αυτό που ορίζει ο σκοπός της δημιουργίας της: έπρεπε να είναι ένα ίδρυμα για να διασφαλίζει τα λεφτά των ανθρώπων και θα τους ενισχύει οικονομικά επ’ αγαθώ της κοινωνίας. Και ρωτώ: κάνουν τέτοιο έργο οι τράπεζες και μου έχει διαφύγει; Όπως είχε πει και ο Δημήτρης Λιαντίνης «αν ερχόταν σήμερα ο Χριστός στη Γη, δεν θα ήταν Χριστιανός».

“Η μη συμμετοχή είναι πολλές φορές χειρότερη από το να πάρεις θέση. Πόσο μάλλον όταν η διαμάχη αφορά ένα θύτη κι ένα θύμα: αν δεν παίρνεις θέση, τάσσεσαι με τον θύτη” τονίζει.

Δείτε την έννοια της ελευθερίας που σημαίνει «έλευσις ορίων». Ελευθερία δεν σημαίνει κάνω ό,τι γουστάρω· απεναντίας. Ως ελεύθερος, δεν μπορώ να κάνω ό,τι θέλω αφού είναι ένα πολύ εύθραυστο αγαθό η ελευθερία· και, κατά την γνώμη μου, δεν είναι δικαίωμα, είναι υποχρέωση. Πρέπει να τη διαφυλάσσουμε. Αν όχι, φτάνουμε στον λαϊκισμό και στην άκρα δεξιά. Συνεπώς, δεν θυμώνω με τον Τραμπ αλλά με τον Ομπάμα και τον Κλίντον που χειρίστηκαν τη Δημοκρατία με τέτοιο τρόπο ώστε να οδηγήσουν τον Τραμπ στην εξουσία. Θυμώνω με τον Σημίτη, τον Παπανδρέου και τον Καραμανλή που έφεραν τη Χρυσή Αυγή και τα παράγωγά της. Δυστυχώς, ως ανθρωπότητα και φυσικά ως χώρα δεν ασχολούμαστε με την πρόληψη, ίσως με τη θεραπεία μόνο. Ζούμε την πλήρη παραδοχή ανικανότητας του κράτους σε όλα τα επίπεδα: οι κυβερνώντες δεν μπορούν, εν έτει 2025, να βάλουν δύο τρένα σε παράλληλες ράγες, χωρίς να συγκρουστούν. Δεν μας παρέχουν δημόσια ασφάλεια, παιδεία, υγεία. Συνεπώς, που ακριβώς είναι το κράτος;

Εννοείται! Έχουν εξασκηθεί στη δολοφονία προσωπικοτήτων.

Το χειρότερο έγκλημα που διαπράττουν οι κυβερνήσεις δεν είναι ότι καταχρώνται τα λεφτά μας – από τα αγροτικά, τα συνταξιοδοτικά ταμεία και όλα τα υπόλοιπα. Είναι ότι μας κλέβουν την ελπίδα, τη γαλήνη, το όραμα

Το χειρότερο έγκλημα που διαπράττουν οι κυβερνήσεις δεν είναι ότι καταχρώνται τα λεφτά μας – από τα αγροτικά, τα συνταξιοδοτικά ταμεία και όλα τα υπόλοιπα. Είναι ότι μας κλέβουν την ελπίδα, τη γαλήνη, το όραμα. Μας έχουν κάνει να πιστέψουμε ότι σε αυτή τη χώρα δεν θα αλλάξει τίποτα, ποτέ, πως και νομικά να κινηθούμε για να διεκδικήσουμε το δίκιο μας, η υπόθεση θα εκδικαστεί σε 20 χρόνια. Μας έχουν κάνει να πιστέψουμε ότι δεν γίνεται να καταγγείλεις το βιαστή σου γιατί στην αστυνομία θα σε κοιτάζουν απαξιωτικά και με αμφισβήτηση, ότι δεν γίνεται να καταγγείλεις το ληστή που θα εισβάλλει στο σπίτι σου γιατί σε τρεις μήνες θα είναι πάλι έξω. Αυτή η κλοπή, λοιπόν, δεν συγκρίνεται με καμιά ληστεία.

Ναι, το πιστεύω – και το έδειξε πεντακάθαρα στις υποθέσεις ΟΠΕΚΕΠΕ και στα Τέμπη. Ήμουν μια ζωή Νεοδημοκράτης, αλλά πλέον θεωρώ ότι είναι η πιο ανίκανη κυβέρνηση που έχει περάσει ποτέ.

Διότι ήταν η μοναδική κυβέρνηση στην ιστορία της χώρας που βρέθηκε στην εξουσία με ποσοστό 40% και χωρίς αντιπολίτευση. Εκείνη τη στιγμή, ένας καλός ηγέτης θα καθάριζε το σπίτι του από ακροδεξιά και άλλα ρυπαρά στοιχεία, θα αγκάλιαζε το λαό, θα δούλευε για το λαό και θα ήταν πρωθυπουργός μέχρι να βαρεθεί να είναι. Αντ’ αυτού, ο πρωθυπουργός επέλεξε την αλαζονεία – αυτό που θα επέλεγε οποιοσδήποτε συναισθηματικά ‘μικρός’ άνθρωπος – διέπραξε ύβρη και θα ακολουθήσει η νέμεσις. Αυτή είναι η σειρά των πραγμάτων στην ανθρωπότητα. Και είναι τόσο ξεκάθαρα σκανδαλώδης η συμπεριφορά τους, που ενώ η ευρωπαϊκή εισαγγελία ζητάει να διωχθούν άνθρωποι για συγκεκριμένα σκάνδαλα, η ΝΔ ως πλειοψηφία στη Βουλή ψήφισε να μην διωχθούν. Αυτή η χυδαία και ωμή έκφραση είναι επικίνδυνη ώστε κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος θα πρέπει να ανησυχεί για τα παιδιά του.

Η ελληνική κυβέρνηση ήταν η μοναδική στην ιστορία της χώρας που βρέθηκε στην εξουσία με ποσοστό 40% και χωρίς αντιπολίτευση. Εκείνη τη στιγμή, ένας καλός ηγέτης θα καθάριζε το σπίτι του από ακροδεξιά και άλλα ρυπαρά στοιχεία, θα δούλευε για το λαό και θα ήταν πρωθυπουργός μέχρι να βαρεθεί να είναι. Αντ’ αυτού, ο πρωθυπουργός επέλεξε την αλαζονεία

Κοινωνική θέση, οπωσδήποτε. Στην κοινωνία ζουν οι πολίτες, από αυτούς ξεκινάει η πολιτική άρα ναι, θα παίρνω θέση. Εγώ δεν θέλω να πω σε έναν άνθρωπο τι να ψηφίσει, αλλά πως μπορεί να σκέφτεται υγιώς για να διαλέξει τι να ψηφίσει.

Σχολιάζοντας τις δημόσιες τοποθετήσεις του: “Νιώθω την υποχρέωση να επιστρέψω ένα πολύ μεγάλο μέρος και του υλικού και του πνευματικού μου πλούτου. Μιλάω, λοιπόν, με όρους αλληλεγγύης”.

Έχω μάθει να πορεύομαι στη ζωή μου με την αλήθεια. Η αλήθεια είναι σκληρή και πολλές φορές πονάει κι εμένα κι αυτόν που μπορεί να την ακούσει. Συνήθως, οι άνθρωποι που θυμώνουν με δηλώσεις είναι αυτοί που, κατά βάθος, ξέρουν ότι έχεις δίκιο, αλλά δεν θέλουν να μετακινηθούν από τη θέση τους. Την ίδια ώρα, έως τα 42 μου χρόνια, έζησα χωρίς να με ξέρει κανένας, παρά μόνο η μάνα μου. Ο κοντινός μου πυρήνας δεν έχει αλλάξει. Οι άνθρωποι που με ξέρουν, ο κύκλος μου δεν περιμένουν από τις συνεντεύξεις ή τις δηλώσεις μου να μάθουν ποιος είμαι. Κάνω μια δουλειά, για την οποία οι δημοσιογράφοι μου δίνουν βήμα χωρίς να έχω καμιά ψευδαίσθηση ότι είμαι ο διάδοχος του Κορνήλιου Καστοριάδη. Αν τώρα, αυτά που λέω έχουν πάψει να βολεύουν το σύστημα, ίσως η κριτική που μου ασκείται να είναι πιο έντονη. Με λίγα λόγια, προτιμώ να ρισκάρω την εικόνα μου, παρά την αλήθεια μου. Δεν ζητάω ψήφους.

Ασφαλώς! Γι’ αυτό και δεν επιδιώκω να προκαλώ θυμό στον κόσμο χωρίς λόγο ή να διατυπώνω διχαστικό λόγο. Οι καλλιτέχνες, εξάλλου, πρέπει να τηρούν ενωτική στάση, δεν πρέπει να αναπαράγουν την νοοτροπία του γηπέδου και της πολιτικής. Γι’ αυτό και δεν θεωρώ πως είναι τυχαία η συστηματική επίθεση στους καλλιτέχνες.

Σε εκείνους που δεν συμφωνούν μαζί μου, στους οπαδούς της Λατινοπούλου και στους Βελόπουλους αυτού του κόσμου. Τα δικά τους αυτιά προσπαθώ ν’ ανοίξω. Και οι λέξεις έχουν μεγάλη σημασία και μεγάλη δύναμη.

Δεν θέλω να πω σε έναν άνθρωπο τι να ψηφίσει, αλλά πως μπορεί να σκέφτεται υγιώς για να διαλέξει τι να ψηφίσει

Και τι θα πει αυτό; Πως δεν υποφέρω με τον ανθρώπινο πόνο; Ακόμα κι αν έχω υλικά αγαθά δεν τα χαίρομαι όταν νιώθω πως υπάρχει τόση αδικία εκεί έξω. Δεν μπορώ να μπω στη λογική ότι αφού εμείς και τα παιδιά μας είμαστε καλά, «καβατζωμένοι», οι άλλοι ας τα βγάλουν πέρα μόνοι τους. Όσο ζω σε ένα κόσμο όπου δολοφονούνται γυναίκες, σκοτώνονται παιδιά, έχουμε υπουργούς υπέρ της οπλοκατοχής θα είμαι ματαιωμένος. Και η ματαίωση φέρνει αντίδραση. Έχω σκεφτεί, ας πούμε, να γεμίσω το αυτοκίνητο με γλυκά και φαγητά, να πάρω την Άννα και τα παιδιά και να κάνουμε γιορτές στα μπλόκα των αγροτών. Όλοι θα έπρεπε να το κάνουμε αυτό, τουλάχιστον όσοι δυσφορούμε. Δυστυχώς, δεν έχουμε καλή αντίληψη επί του συνασπισμού δυνάμεων. Και φυσικά, αν το κάνω μόνος μου θα πουν τα ίδια που είπαν εναντίον του Βασίλη Μπισμπίκη όταν επισκέφθηκε τον Πάνο Ρούτσι στο Σύνταγμα. Δυστυχώς, διανύουμε και αυτήν την εποχή.

Υπήρξα πολύ εστιασμένος στις επιχειρήσεις, σχεδόν αδίστακτος. Ένιωσα ότι έχανα τον εαυτό μου και δεν με αναγνώριζα, είχα γίνει κάποιος άλλος

Αυτά είναι τα δύο πράγματα που χρειάζεται ένας ηγέτης για να κυβερνήσει. Και να μην έχει παιδιά, για να μην φοβάται, να μην εκβιάζεται. Χρειαζόμαστε έναν ηγέτη να… παντρευτεί με τους πολίτες αυτής της χώρας.

Εγώ ξέρω έναν και μακάρι να αποφασίσει να κατέβει με δικό του κόμμα.

Ορμώμενος από την “ληστεία του αιώνα” επισημαίνει πως “Ο τρόπος που οι άνθρωποι διαχειρίστηκαν το τραπεζικό σύστημα – από την δεκαετία του ’80 και μετά – έχει εξελίξει σε εγκληματική ενέργεια την ίδρυση μιας τράπεζας”.

Όταν ξεκίνησα στα ναυτιλιακά, αρχικό κίνητρό μου ήταν να αποκαταστήσω κάποια προβλήματα που είχαν δημιουργηθεί στην οικογενειακή επιχείρηση για να δικαιώσω τον πατέρα μου. Από την στιγμή, που άρχισα να κερδίζω χρήματα, δημιούργησα μεγάλη απόσταση από αυτό που ήμουν.

Υπήρξα πολύ εστιασμένος στις επιχειρήσεις, σχεδόν αδίστακτος και σίγουρα δεν θα θέλατε να μου κάνετε συνέντευξη – τουλάχιστον, αν με γνωρίζατε τότε. Σε ένα ταξίδι μου, στην ιδιαίτερη πατρίδα μου στα Ψαρά, συνειδητοποίησα ότι δεν ήμουν καθόλου ευτυχισμένος. Δεν μπορούσα να αντλήσω ευτυχία από τίποτα, ενώ δεν στερούμουν τίποτα – απεναντίας είχα πολλά. Και κάπου εκεί ένιωσα ότι έπρεπε να κάνω ένα reset. Ένιωσα ότι έχανα τον εαυτό μου και δεν με αναγνώριζα, είχα γίνει κάποιος άλλος.

Το θέατρο ‘χτύπησε’ την όποια προδιάθεση είχα να καβαλήσω το καλάμι αναφορικά με το πόσο ελέγχω τα πράγματα ή κατά πόσο το έργο μου θα μείνει

Βρήκα για καιρό καταφύγιο στις αναγνώσεις των αρχαίων κλασικών.

Μερικές φορές είμαστε ερωτευμένοι με την εικόνα μιας άλλης ηλικίας και είναι καλύτερο να μην την ξαναψάξουμε. Προσωπικά, βρήκα κάτι καινούργιο, ήθελα να απαλλαγώ από τα βάρη που με είχα φορτώσει χωρίς να γυρίσω σε μια εποχή με την οποία δεν είχα τίποτα κοινό. Αποφάσισα να πάρω τα πράγματα από την αρχή.

“Ακόμα κι αν έχω υλικά αγαθά δεν τα χαίρομαι όταν νιώθω πως υπάρχει τόση αδικία εκεί έξω. Δεν μπορώ να μπω στη λογική ότι αφού εμείς και τα παιδιά μας είμαστε καλά, «καβατζωμένοι», οι άλλοι ας τα βγάλουν πέρα μόνοι τους”, επισημαίνει.

Αν δεν συνέβαιναν όσα συμβαίνουν γύρω μας, ναι, θα έλεγα πως είμαι καλά. Οι κόρες μου είναι καλά, ζω με την Άννα Μενενάκου που με ανέχεται, με κρατάει όρθιο και με φροντίζει με μια πολύ γενναιόδωρη αγάπη, έχω φίλους που με στηρίζουν και τελειώνω το σπίτι μου στην ιδιαίτερη πατρίδα μου στα Ψαρά – εκεί όπου βρίσκω το κέντρο μου.

Έχω γυρίσει πάρα πολλά μέρη του κόσμου γιατί ο πατέρας μου δεν ήθελε να φοράω γραβάτα και να μην ξέρω τι είναι πλοίο. Οπότε μπάρκαρα με γκαζάδικα για 6.5 μήνες και ήταν μερικές από τις καλύτερες εμπειρίες της ζωής μου. Κι όμως, παρότι ταξίδεψα σε πολλά μέρη, τα ανακαλούσα μόνο από τις φωτογραφίες. Αντίθετα, τα ταξίδια της τέχνης δεν σβήνονται, είναι ανεξίτηλα. Ο συνδυασμός και των δύο είναι ιδανικός. Όμως, αν έπρεπε να διαλέξω ένα από τα δύο θα επέλεγα την περιπέτεια της μυθοπλασίας – η οποία έχει περισσότερη αλήθεια από ο,τιδήποτε άλλο στην σύγχρονη ζωή.

Θεωρώ πως σε αυτή τη χώρα λατρευτικοί χώροι πρέπει να είναι τα θέατρα και όχι οι εκκλησίες

Δεν σνομπάρω κανένα μέσο. Όταν κάνω διαχωρισμό ανάμεσα στην κινηματογραφική, τηλεοπτική και θεατρική σκηνοθεσία είναι γιατί υπάρχει διαφορά στα μέσα αφήγησης και ρυθμού: άλλη ταχύτητα, άλλη προετοιμασία και άλλη αισθητική σε κάθε εγχείρημα. Δεν θεωρώ κάτι υποδεέστερο από κάτι άλλο.

Μου έχουν προτείνει ήδη τρεις φορές να σκηνοθετήσω στην Επίδαυρο

Δεν ζυγίζω καθόλου μέσα μου τα πράγματα, γιατί λατρεύω τον κινηματογράφο. Ωστόσο, το θέατρο δεν είναι ένα βήμα πίσω· είναι δύο βήματα μπροστά. Πιστεύω – και το έχω ξαναπεί – πως ο κινηματογραφικός σκηνοθέτης είναι γλύπτης στο μάρμαρο και ο θεατρικός σκηνοθέτης γλύπτης στον πάγο. Εκείνο που μου προσέφερε το θέατρο είναι ότι χτύπησε την όποια προδιάθεση είχα να καβαλήσω το καλάμι αναφορικά με το πόσο ελέγχω τα πράγματα ή κατά πόσο το έργο μου θα μείνει: το θέατρο χτυπάει τη ματαιοδοξία του δημιουργού του. Σε μαθαίνει να είσαι παρών στο τώρα. Το παρελθόν έχει πεθάνει, το μέλλον δεν μας ξέρει και το παρόν είναι ο πιο μακρύς χρόνος. Αυτό μας διδάσκει το θέατρο γιατί δεν έχει pause, δεν έχει rewind. Θεωρώ πως σε αυτή τη χώρα λατρευτικοί χώροι πρέπει να είναι τα θέατρα και όχι οι εκκλησίες. Φλερτάρω, όπως βλέπεις, διαρκώς με την ιδέα να μου κάνουν cancel.

Μου έχουν προτείνει ήδη τρεις φορές να σκηνοθετήσω στην Επίδαυρο. Η πρώτη ήταν από το Εθνικό Θέατρο, όταν καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού ήταν ο Δημήτρης Λιγνάδης – λίγο πριν τη σύλληψη του.

Πως δεν «αισθανόμουν άξιος και έτοιμος να πατήσω αυτές τις πέτρες».

Αν θα πάω στην Επίδαυρο, αφορά στο καλοκαίρι του 2027.

Θα έχει τελειώσει το σπίτι που φτιάχνω στα Ψαρά, το ησυχαστήριο μου! Κι επίσης για να κατέβω στην Επίδαυρο θέλω να κάνω ο ίδιος τη μετάφραση του κειμένου από το αρχαίο πρωτότυπο, να κάνω ο ίδιος την σύγχρονη απόδοση ώστε το κείμενο να συναντά την ανάγκη του σήμερα. Αν θέλεις να αναμετρηθείς με αυτά τα κείμενα και να μην τα εκμαυλίσεις – όπως συμβαίνει συχνά – χρειάζεται αφοσίωση και πολύς χρόνος. Στην αρχαία τραγωδία πιστεύω πως πρέπει να πας γονυπετής, αφού το κείμενο σε ξεπερνάει. Αν λοιπόν, επρόκειτο να σκηνοθετήσω αρχαίο δράμα για το καλοκαίρι του 2027 θα ήθελα να προετοιμαστώ για τρία χρόνια. Δεν προτίθεμαι να το κάνω βιαστικά, δεν θέλω να απογοητεύσω 10.000 θεατές. Υπάρχουν κάποια πράγματα που θέλω να τα κρατήσω ιερά.

Έχω βγάλει δύο λέξεις από το λεξιλόγιο μου, το «ποτέ» και το «για πάντα».