Cow | Deer: Στο Εθνικό Θέατρο, τα ζώα σε καλούν ν’ ακούσεις την κραυγή τους

Στον δεύτερο όροφο του κτηρίου Τσίλερ, στο χώρο της Νέας Σκηνής γεννιέται ένα μοσχαράκι. Μόλις, με κόπο, ισορροπήσει στις λάσπες της φάρμας θα θηλάσει στο στήθος της μητέρας του. Στην ίδια σκηνή, κυλάει ένα ρυάκι. Εκεί θα ξεδιψάσει μια νεαρή ελαφίνα, μετά τη διαδρομή της ανάμεσα στα δέντρα του γειτονικού δάσους. Είσαι σίγουρη πως όλα αυτά υπάρχουν μέσα σε μια θεατρική σκηνή· είσαι σίγουρη, γιατί τα ακούς. Κι ας μην τα βλέπεις.

Το «Cow | Deer», το έργο της Κέιτι Μίτσελ, της Νίνα Σιγκάλ και της Μέλανι Γουίλσον είναι ένα δραματουργικό ηχοτοπίο, είναι τα ίχνη ζωής που αφήνουν οι ήχοι της φύσης σε δύο εκφάνσεις της: από τη μια, η ζωή μιας ετοιμόγεννης αγελάδας στη βιομηχανία γάλακτος της βρετανικής επαρχίας. Και από την άλλη, η επιβίωση μιας ελαφίνας στο παρακείμενο δάσος. Ένα εξημερωμένο ζώο αγροκτήματος κι ένα πλάσμα της άγριας ζωής συναντώνται για μια στιγμή, στην άκρη ενός φράχτη· αλλά στην πραγματικότητα ζουν κάτω από τον ίδιο ζυγό. Ο ανθρώπινος  «πολιτισμός», η ανθρώπινη δραστηριότητα δεν κυριεύουν μόνο το ζωτικό τους χώρο, τον δυναστεύουν. Δεν εκμεταλλεύονται μόνο τη ζωική φύση, την ακρωτηριάζουν.

Χρήστος Θάνος και Κορίνα Κόκκαλη στη σκηνή της “θηλασμού”.

Μια γαλήνια παρτιτούρα από κελαϊδίσματα και φτερουγίσματα πουλιών, θροΐσματα φύλλων, παφλασμό νερού, καλπασμό ζώων πάνω στο χορτάρι, μασούλημα καρπών του δάσους ή μιας γενναιόδωρης μπουκιάς πρασινάδας ησυχάζουν το νου. Μέχρι που αντιπαραβάλλονται – αν δεν καταβροχθίζονται – από το βόμβο μιας γιγαντιαίας μηχανής θερισμού, τον έλικα ενός αεροσκάφους, το θόρυβο του αυτοκινητόδρομου που διασχίζει το δάσος. Η άγρια φύση με τους πανάρχαιους, ειρηνικούς της νόμους και η τερατώδης ανθρώπινη ανάπτυξη πρόθυμη να τους (παρα)βιάσει.

Αυτή η σύγκρουση κόσμων αφήνει το ηχητικό της αποτύπωμα πάνω σε μια θεατρική σκηνή. Η Κέιτι Μίτσελ, η δαιμόνια Βρετανίδα σκηνική δημιουργός – με την ηθοποιό και σκηνοθέτρια Ειρήνη Φαναριώτη στη συνεργασία της ελληνικής εκδοχής του «Cow | Deer» – διδάσκει τέσσερις ερμηνευτές για να παράξουν τους οικείους ήχους της φύσης από ανοίκεια υλικά. Ο Αλέξανδρος Ζοτάϊ, ο Χρήστος Θάνος, η Κορίνα Κόκκαλη και η Ιωάννα Τουμπακάρη δημιουργούν, ζωντανά επί σκηνής, ένα κουαρτέτο ηχητικής αφήγησης που μιμείται το φυσικό περιβάλλον με μια αναπάντεχη πιστότητα.

Η ανάσα του ζώου, ας πούμε, ‘αναπαρίσταται’ από την ειδική κίνηση ενός μικρού σάκου με άμμο. Το μοσχαράκι που θηλάζει «γεννιέται» βουτώντας τις παλάμες βαθιά σε μια μεγάλη φέτα από καρπούζι. Ο αέρας πάνω στο πυκνό φύλλωμα του δέντρου προκύπτει από το πλέξιμο των δαχτύλων σε μια πυκνή μεταλλιζέ κουρτίνα. Αναρωτιέμαι πόσο καιρό πήρε στη δημιουργική ομάδα για να ανακαλύψουν ποιο όργανο – αντικείμενο – εργαλείο ή ποιος συνδυασμός όλων των παραπάνω είναι ο ικανότερος για να αποδώσει κάθε ηχητικό συμβάν.

Η Ιωάννα Τουμπακάρη κάνει τα πουλιά να πετούν.

Μπορείς να κλείσεις τα μάτια και ν’ ακούσεις την παράσταση. Ωστόσο, η αφήγηση δεν βρίσκεται μόνο στην ακρόαση: οι τέσσερις ερμηνευτές, όλοι έμπειροι ηθοποιοί και περφόρμερς, αποτυπώνουν σημάδια συναισθήματος στη σκηνική τους δράση και το κυριότερο βρίσκονται σε μια διαρκή εγρήγορση που προσπαθεί να παρακολουθήσει την αγωνία των ζώων στην προσπάθεια να επιβιώσουν στον εχθρικό κόσμο τον οποίο, ερήμην τους, έχουν κατασκευάσει οι άνθρωποι.
Ο φόβος για την ανθρώπινη παρουσία ζει στις κραυγές και τις κοντές ανάσες της αγελάδας και της ελαφίνας· ζει και στα πρόσωπα των ερμηνευτών. Όμως, η ανθρώπινη φωνή δεν διατυπώνεται πουθενά. Εδώ ακούγεται μόνο η φωνή των ζώων.

Ο Αλέξανδρος Ζοτάϊ με μια αγκαλιά από στάχυα.

Το «Cow | Deer» δεν είναι ένα παραμύθι ενηλίκων με ήρωες τρία ζώα. Καμία σχέση. Είναι μια έκκληση στον θεατή (άρα στον ανθρώπινο κόσμο) να αφουγκραστεί το αποτύπωμα του στον φιλήσυχο ζωϊκό κόσμο, υπηρετώντας το σύγχρονο και βάναυσο μοντέλο ζωής. Είναι ένα ταπεινό μανιφέστο ενάντια στην ανθρώπινη κυριαρχία που δρα καταστροφικά σε ο,τιδήποτε δεν της μοιάζει. Είναι το ιντερλούδιο μιας ζωής που στην αλυσίδα του ζωικού βασιλείου αξίζει το ίδιο με την ανθρώπινη, αλλά ποτέ δεν υπολογίζεται ως τέτοια. Είναι ένας συναγερμός για να σκεφτείς πόσο αποκομμένος/αποκομμένη είσαι από τη Φύση (σου).
Ο άνθρωπος έχει γίνει η κάθετος στον τίτλο της παράστασης, ανάμεσα στην αγελάδα και το ελάφι. «Cow | Deer». Κάθετος, όπως κοφτερή λεπίδα, θα σκέφτηκε η Κέιτι Μίτσελ.