66ο ΦΚΘ: Το “Little, Big, and Far” έρχεται να μας θυμίσει την ομορφιά του σύμπαντος

To αγαπημένο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (30/10-09/11/2025) πλησιάζει και λίγο πριν μάθουμε αναλυτικά το φετινό πρόγραμμα, ρίχνουμε κλεφτές ματιές στα διάφορα αφιερώματα που ανακοινώνονται σταδιακά. Μια ακόμη προσθήκη στην φεστιβαλική σας watchlist αξίζει να είναι και η ταινία “Little, Big, and Far” του Αμερικανού Jem Cohen, η οποία θα προβληθεί στο τμήμα Film Forward Special Screenings.

Πρόκειται για ένα υβρίδιο μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, από αυτά που συνηθίζει να δημιουργεί με επιτυχία ο σκηνοθέτης. Ειδικά αν σας αρέσουν οι ταινίες που φλερτάρουν με τον πειραματισμό ή οι θεματικές γύρω από την αστρονομία, την επιστήμη και το σύμπαν, είστε στο σωστό μέρος.

Ο Karl, ένας Αυστριακός αστρονόμος, καθηγητής και σύμβουλος μουσείων, βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι στη ζωή και στην καριέρα του. Στα 70 του χρόνια, η δουλειά του απειλείται, ενώ η σύζυγός του, φυσικός, απομακρύνεται όλο και περισσότερο. Παράλληλα, με τη συνάδελφό του, τη Sarah, παλεύει να κατανοήσει την οικολογική κρίση που αναδιαμορφώνει το πεδίο τους. Η Sarah, ειδική στην «επιστήμη των πολιτών», έχει αρχίσει να σχετίζεται με τον Mateo, έναν νεαρό αστρονόμο, ο οποίος την οδηγεί σε ένα παλιό τηλεσκόπιο στο Νιου Τζέρσεϋ – έναν τόπο που κρύβει μια εκπληκτική ανακάλυψη για την καταγωγή του σύμπαντος. Ο Karl θυμάται την αποστολή Rosetta, η οποία κατάφερε να προσεδαφίσει έναν ανιχνευτή σε έναν μακρινό κομήτη. Η σύζυγός του, η Eleanor, αναλογίζεται την προσπάθειά της να παρακολουθήσει μια ολική έκλειψη στον αμερικανικό Νότο και τις αναπάντεχες πολιτικές προεκτάσεις της εμπειρίας αυτής. Καθώς τα ιστορικά ορόσημα της αστρονομίας, το μέλλον του εγγονού του και ο δικός του ρόλος ως υπερασπιστής του σκοτεινού ουρανού αρχίζουν να περιστρέφονται πάνω από το κεφάλι του, ο Karl αισθάνεται όλο και πιο ξεκρέμαστος. Μετά από ένα συνέδριο στην Ελλάδα, αποφασίζει να μην επιστρέψει στο σπίτι. Αντί γι’ αυτό, κατευθύνεται σε ένα μικρό νησί με την ελπίδα να βρει ουρανό αρκετά σκοτεινό ώστε να επανασυνδεθεί με τα άστρα.

“Little, Big, and Far” του Jem Cohen

Ο Jem Cohen ξεκίνησε την καριέρα του τη δεκαετία του 1980 κι από τότε έχει σκηνοθετήσει δεκάδες ταινίες αλλά ποτέ δεν δέχτηκε να προσαρμοστεί στα στενά πρότυπα του Χόλιγουντ. Δημιουργεί υβριδικές ταινίες, συνδυάζοντας διαφορετικά μέσα και φορμάτ. Έχει συνεργαστεί με διάφορους μουσικούς και ασχολείται με πολυμεσικές εγκαταστάσεις και τη φωτογραφία. Ακόμη, έχει κερδίσει το Independent Spirit Award ενώ, πάνω από 30 ταινίες του φιλοξενούνται σε μουσεία όπως το Museum of Modern Art της Νέας Υόρκης, το The Whitney Museum και το National Gallery of Art της Ουάσινγκτον D.C.

Jem Cohen

Η νέα του ταινία, “Little, Big, and Far”, ξεκίνησε από έναν μετεωρίτη που έλαβε ως δώρο και του γέννησε την περιέργεια να ψάξει περισσότερο για την επιστήμη. Παρέα με τον νεαρότερο γιο του (του οποίου τη φωνή ακούμε στην ταινία), ακολούθησε μια έρευνα που κράτησε 7 χρόνια, όπου καθ’ όλη τη διάρκεια συγκέντρωνε υλικό για την ταινία. Κι όπως λέει ο ίδιος, η ταινία «επιμένει να τοποθετεί χαρακτήρες, ιδέες, περιβάλλοντα και πολιτική συμμετοχή σε απόλυτα ισότιμη βάση. Η αστρονομία και η φυσική διαπερνούν το έργο, όχι μόνο ως θεματικά αντικείμενα, αλλά μέσα από υφές, ήχους και φως- την ίδια την ύλη του κινηματογράφου. Καθώς το έργο μου ανέκαθεν βασιζόταν στην παρατήρηση, επιδίωξα να ενσωματώσω επιστημονικές αρχές στα καθημερινά τοπία που κινηματογραφώ: το χιόνι που στριφογυρίζει κάτω από ένα φως του δρόμου, τα ουράνια τόξα που διαθλώνται μέσα από έναν πολυέλαιο, την αχλή της θάλασσας κ.λπ.[…] Είναι μια μελέτη χαρακτήρων επιστημόνων που πλοηγούνται σε έναν ταραγμένο νέο κόσμο, αλλά και ένας ύμνος στην περιέργεια και το θαύμα ως πρωταρχικές ανθρώπινες ορμές». 

Αυτή είναι μια φράση που λέει ο πρωταγωνιστής της ταινίας, Karl, ο οποίος ταξιδεύει μέχρι τη Σύρο για να βρει μια σκοτεινή μεριά του πλανήτη να θαυμάσει και πάλι τον έναστρο ουρανό. Μέχρι να φτάσει εκεί, θα έχει επισκεφτεί πολλά μουσεία και θα έχει αλληλογραφήσει ιντερνετικά με τη γυναίκα του, Eleanor, και τη συνάδελφό του, Sarah. Η ταινία δεν έχει πολλούς διαλόγους, περισσότερο αφηγήσεις αυτών των emails και των συχνά φιλοσοφικών ερωτημάτων των ηρώων. Μοιράζονται νέες εμπειρίες, έρευνες, σκέψεις και προβληματισμούς κι όλα αυτά ανοίγουν τον δικό τους διάλογο με τον θεατή. Μυθοπλαστικοί ήρωες στον πραγματικό κόσμο– η ταινία συνυφαίνει αριστοτεχνικά τη μυθοπλασία με το ντοκιμαντέρ. Συνομιλούν για αληθινά φαινόμενα, θυμούνται πραγματικές διαστημικές αποστολές, περπατούν σε υπαρκτά μουσεία. Δεν πρόκειται για μια ταινία με επινοημένα ή πραγματικά αλλά λάθος διατυπωμένα επιστημονικά φαινόμενα. Ούτε ακούγονται όλα εξυπνακίστικα – αντιθέτως! Κρύβουν μια αλήθεια για τον κόσμο γύρω μας που βασίζεται κυρίως στην έμφυτη ανθρώπινη περιέργεια.

Στα μισά της ταινίας μεταφερόμαστε στην Ελλάδα. Με αφετηρία την Αθήνα κι αργότερα τη Σύρο, ο πρωταγωνιστής έρχεται σε επαφή με τους ντόπιους (οι περισσότεροι παίζουν τους εαυτούς τους). Το ντοκιμαντέρ και πάλι ξεγλιστράει μέσα από τη μυθοπλασία και θολώνει τα όρια ανάμεσά τους. Και μέσα από τη βαθιά ανάγκη του Karl να ξαναδεί τον ουρανό σε όλο του το μεγαλείο, δημιουργείται μια τρομερή σεκάνς, ένα «ερωτικό γράμμα» προς το αχανές σύμπαν. Εκεί διακρίνεται κι ένα πολιτικό σχόλιο για την αδηφάγα εξέλιξη του καπιταλισμού, που «έκλεισε» τον διακόπτη του ουρανού λες και του ανήκει ενώ, είναι θέμα χρόνου να τον γεμίσει με διαφημίσεις για τα διάφορα προϊόντα του. Κι αυτό είναι μόνο ένα από τα πολλά ερωτήματα που θέτει η ταινία!

Μέσα, λοιπόν, από τον πειραματικό και ανυπότακτο τρόπο προσέγγισής του, ο Cohen μάς παραδίδει μια ταινία-ωδή στην επιστήμη και τον κόσμο, τόσο αυτόν που μπορούμε κυριολεκτικά να πιάσουμε, είτε τον άπιαστο, στα βάθη του σύμπαντος. Ένα είναι σίγουρο: μετά την ταινία, θα θελήσετε να βρεθείτε από τη σκοτεινή αίθουσα, στο πιο σκοτεινό μέρος που υπάρχει κοντά σας για να θυμηθείτε τον έναστρο ουρανό που μας περιβάλλει.