Διονύσης Σαββόπουλος (1944-2025): Ο “Νιόνιος” μέσα από τα τραγούδια του

Χθες (21/10) το βράδυ έγινε γνωστή η είδηση ότι ο Διονύσης Σαββόπουλος έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 81 ετών. Ένας από τους πιο διάσημους Έλληνες τραγουδοποιούς και ερμηνευτές, ο “Νιόνιος”, όπως χαϊδευτικά τον αποκαλούσαν, συνδέθηκε με το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι, με μια δισκογραφία που διένυσε έξι περίπου δεκαετίες.

Αυτές τις ταραχώδεις για την Ελλάδα δεκαετίες, κυκλοφόρησε τραγούδια, που μαρτυρούσαν τις ποικίλες επιρροές του, από τον Μπομπ Ντύλαν μέχρι την ελληνική παράδοση. Αμφιλεγόμενος και πάντα ομιλητικός, έχοντας το θάρρος της γνώμης του, ο Διονύσης Σαββόπουλος δεν ήταν πάντα αρεστός, κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι ήταν πραγματικός λάτρης της μουσικής και έβαλε το δικό του λιθαράκι για να προχωρήσει η ελληνική σκηνή σε νέα μονοπάτια.

Εμείς τον αποχαιρετούμε, κάνοντας μια αναδρομή σε δέκα από τα πιο σημαντικά τραγούδια του, που έγραψαν την δική τους ιστορία στο ελληνικό ρεπερτόριο και αποτελούν φυσικά της κομμάτια της δικής του προσωπικής πορείας.

Το 1963, πριν ακόμα κλείσει τα 20ά του έτη, ο Διονύσης Σαββόπουλος εγκαταλείπει τις σπουδές του στη Νομική της Θεσσαλονίκης και μετακομίζει στην Αθήνα, για να ασχοληθεί με το τραγούδι. Παίζει σε μπουάτ της πρωτεύουσας, γνωρίζει τον Νίκο Μαμαγκάκη και κάπως έτσι τον ανακαλύπτει και η δισκογραφική Lyra. Εκεί ηχογραφεί ένα πρώτο δισκάκι, στο οποίο περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων, μια από τις πρώτες “κλασικές” επιτυχίες του, το τρυφερό Μη Μιλάς άλλο γι’ αγάπη, που το 1966 θα ακούγαμε στο εμβληματικό ντεμπούτο του “Το Φορτηγό”

Στον ίδιο δίσκο βρισκόταν η “Συννεφούλα”, άλλο ένα από τα ερωτικά τραγούδια του Σαββόπουλου σε μια εποχή που μεσουρανούσε – και στο δικό του ρεπερτόριο – το πολιτικό τραγούδι.

Ένα τραγούδι που γράφτηκε την περίοδο των βασανισμών του, μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου και τελικά συμπεριλήφθηκε στον πρώτο δίσκο που κυκλοφόρησε επίσημα κατά τη διάρκεια της Χούντας, το “Περιβόλι του Τρελού”, που επίσης έμελλε να γίνει από τους πιο κλασικούς του δίσκους. Όσο για τη Θαλασσογραφία, είναι ίσως το πιο απλό από τα τραγούδια του – αλλά από τα πιο δυνατά. “Να μας πάρεις μακριά / να μας πας στα πέρα μέρη / φύσα θάλασσα πλατιά / φύσα αγέρι φύσα αγέρι” οι στίχοι του.

Στο “Περιβόλι” συμπεριλαμβανόταν και το “Ντιρλαντά”. Αυτό το τραγούδι γράφτηκε στην Ιταλία, αφού μετά τη σύλληψη και τον βασανισμό του από το καθεστώς των Συνταγματαρχών, είχε φύγει από την Ελλάδα, μετακομίζοντας στο Μιλάνο. “Το περιβόλι του τρελού το έγραψα στην Ιταλία, ΄68 – ’69. Το στοιχείο που κυβερνά αυτόν τον δίσκο είναι η νοσταλγία” είχε πει για τον δίσκο και το Ντιρλαντά, με τα δημοτικά στοιχεία και τις παιδικές φωνές, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Εν μέσω δικτατορίας, άλλος ένας σπουδαίος δίσκος του κυκλοφορεί. Ένας δίσκος καθοριστικός για την ελληνική δισκογραφία, αφού για πρώτη φορά μπλέκει – με επιτυχία – το ελληνικό ροκ (που ήδη τότε ήταν στην πρώιμη του περίοδο) με την ελληνική παράδοση. Στον δίσκο περιλαμβάνεται και το ομώνυμο τραγούδι, το οποίο διαρκεί 16 λεπτά.

Ο Διονύσης Σαββόπουλος με την Σωτηρία Μπέλλου

Ίσως το πιο εμβληματικό τραγούδι της καριέρας του, οι περισσότεροι το γνωρίζουμε ως “Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια”. Η πρώτη εκδοχή του τραγουδιού κυκλοφόρησε το 1972, στον δίσκο “Βρώμικο Ψωμί”, ενώ λίγα χρόνια αργότερα “έπεισε” την Σωτηρία Μπέλλου να ερμηνεύσει το κομμάτι, με τον ίδιο στις δεύτερες. Μάλιστα, ο Σαββόπουλος πίστευε ότι “επιτέλους” είχε γράψει ένα λαϊκό κομμάτι. Μέχρι που η Σωτηρία Μπέλλου βγήκε από το στούντιο, μόλις ολοκληρώθηκε η ηχογράφηση του τραγουδιού και του είπε: «Αχ Διονύση, με έκανες και τραγουδάω ποπ». Πριν από δύο χρόνια, το τραγούδι κυκλοφόρησε ως Ζεϊμπέκικο II, σε διασκευή της Μαρίνας Σάττι και στίχους του Μικρού Κλέφτη, με τη συμμετοχή του Διονύση Σαββόπουλου.

Ένα τραγούδι που οι περισσότεροι θυμόμαστε από τον στίχο “Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά, έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα”. Περιλαμβάνεται στον δίσκο “Η ρεζέρβα”, ο πρώτος που κυκλοφόρησε μετά τη Χούντα και στον οποίο ο Σαββόπουλος περιγράφει μέσα από τη δική του, προσωπική οπτική την πολιτική πραγματικότητα της εποχής.

Ενδέχεται να είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά – λόγω του “σαββοπουλικού” γιορτινού φολκ ήχου του – έργα του, αλλά και αμφιλεγόμενο, αφού το είχε επιλέξει η Επιτροπή «Ελλάδα 2021» προκειμένου να δημιουργήσει το βιντεοκλίπ της επετείου των 200 χρόνων μετά την Επανάσταση του 1821. Εξάλλου, τα τελευταία πολλά χρόνια της ζωής του και ο ίδιος είχε εκφράσει ανοιχτά τη συμφωνία του με την κυβέρνηση και συγκεκριμένο πολιτικό χώρο.

Οι νεότεροι ίσως γνωρίζουν αυτό το τραγούδι με τη φωνή του Γιάννη Χαρούλη, ωστόσο πριν από 26 χρόνια, το τραγούδι αυτό έγινε πρώτη φορά γνωστό, με τη φωνή του Διονύση Σαββόπουλου, μέσα από τον δίσκο του 1999 “Ο χρονοποιός”.

Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε συνεργαστεί με πολλους καλλιτέχνες – δίνοντας πολλές φορές “βήμα” στην νέα γενιά. Ανάμεσα στις πολλές δεκάδες “συνομιλίες” του με καλλιτέχνες της δικής του και της νέας γενιάς, είναι ίσως δύσκολο να επιλέξεις ένα μόνο κομμάτι. Ενδεικτικά, θα επιλέξουμε μία από τις πιο πολυσυζητημένες συνεργασίες του, αυτή με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου, που είχε προκαλέσει αρκετές “αντιδράσεις” – κυρίως από το κοινό του Θανάση. Το 2008, ο Θ. Παπακωνσταντίνου γράφει έναν δίσκο, με τίτλο “Σαμάνος” και ως ερμηνευτή επιλέγει τον Διονύση Σαββόπουλο. Αυτό είναι το μοναδικό τραγούδι αυτής της λίστας, που ο Σαββόπουλος δεν υπογράφει, μόνο ερμηνεύει, ενώ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της θέλησης του Διονύση Σαββόπουλου να συνομιλεί με κάθε εποχή.