Ιδιαίτερα εορταστικό χαρακτήρα είχε φέτος η Τελετή Έναρξης του10ουBeyondBorders Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου. Στην κατάμεστη πλατεία Ηρώου στο πανέμορφο Καστελλόριζο ξεκίνησε η επετειακή έκδοση με περισσότερους από 700 προσκεκλημένους και επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, κατοίκους του νησιού και καλεσμένους από τονπαγκόσμιο χώρο του κινηματογράφου, πουαποτελούν άλλωστε αναπόσπαστο μέρος της διοργάνωσης, αφού το φεστιβάλ είναι ο κόσμος του.
Με τη στήριξη της ΔΕΗ
Στρατηγικός Εταίρος του Beyond Borders είναι η ΔΕΗ, η κορυφαία εταιρεία ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη που στηρίζει ενεργά τις τέχνες και τον πολιτισμό. Ως αναπόσπαστο κομμάτι του κοινωνικού και οικονομικού ιστού της χώρας, η ΔΕΗ ενισχύει τον διάλογο με τον πολιτισμό και την τέχνη, υποστηρίζοντας όλους και όσα μας οδηγούν στο μέλλον, ένα μέλλον καλύτερο για όλους, όπου τον πρώτο λόγο έχει ο πολιτισμός.
Στο καλωσόρισμά της, η Καλλιτεχνική Διευθύντρια και Ιδρύτρια του Φεστιβάλ, Ειρήνη Σαρίογλου, έκανε μια συγκινητική αναδρομή στα δέκα χρόνια πορείας του Beyond Borders | Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου. Όπως σημείωσε, το Φεστιβάλ ξεκίνησε πριν από μία δεκαετία ως ένα όνειρο, για να φτάσει σήμερα να συγκαταλέγεται, σύμφωνα με τη FIPRESCI (Παγκόσμια Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου), ανάμεσα στα τρία ποιοτικότερα φεστιβάλ παγκοσμίως, μετά τη Βενετία και το Λοκάρνο.
«Κατάγομαι από ένα μικρό νησί απέναντι από την Πόλη, την Αντιγόνη. Ίσως γι’ αυτό από παιδί με απασχολούσαν έντονα αξίες όπως η δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη, η ανθρωπιά, αλλά και η αλήθεια», υπογράμμισε η κ. Σαρίογλου, προσθέτοντας ότι «το Beyond Borders στοχεύει σε ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη, ύστερα και από τη φετινή υποβολή-ρεκόρ 907 ταινιών».
Κατά τη διάρκεια του χαιρετισμού της, προβλήθηκε η εμβληματική ταινία μικρού μήκους των Αδελφών Μανάκια (1905), με πρωταγωνίστριες γυναίκες-υφάντριες, την πρώτη κινηματογραφική καταγραφή που έγινε ποτέ στα Βαλκάνια. «Όπως εκείνες ύφαιναν με τα χέρια τους το παρόν τους, έτσι και οι σύγχρονοι δημιουργοί ντοκιμαντέρ υφαίνουν με εικόνες και ήχο το πολύπτυχο της δικής μας πραγματικότητας», κατέληξε η καλλιτεχνική διευθύντρια.
Ο Michel Noll, ιδρυτής της Ecrans des Mondes και Διευθυντής Διεθνούς Ανάπτυξης του Beyond Borders, υπενθύμισε ότι στην «καρδιά» κάθε φεστιβάλ βρίσκονται οι δημιουργοί που επενδύουν χρόνο, κόπο και πόρους για να κοινωνήσουν τις ιδέες τους με τον κόσμο. Όπως τόνισε, ο συνδυασμός Ιστορίας και κινηματογράφου είναι πιο επίκαιρος από ποτέ, καθώς «ζούμε σε επικίνδυνους καιρούς».«Ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο επείγον να σταθούμε και να παρατηρήσουμε τι συμβαίνει γύρω μας. Ο κόσμος μας κατακλύζεται από βία και πολέμους. Από τα 40 χρόνια εμπειρίας μου στο ντοκιμαντέρ, μπορώ να πω πια με βεβαιότητα ότι δεν υπάρχει πιο αποτελεσματική απάντηση στη βία από τον διάλογο. Και για να έχει νόημα ο διάλογος, πρέπει να στηρίζεται σε τεκμήρια. Αυτό ακριβώς κάνει το ντοκιμαντέρ», σημείωσε ο κ. Noll, καταλήγοντας πως «το Beyond Borders μας υπενθυμίζει να μην επαναπαυόμαστε στις δάφνες μας, αλλά να αναζητούμε πάντα τη μεγάλη εικόνα».
Ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Μεγίστης, Στράτος Αμύγδαλος, καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους, τονίζοντας την κοινή πεποίθηση ότι το Beyond Borders έχει πλέον κατακτήσει τη δική του ξεχωριστή θέση στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη. «Το Φεστιβάλ μας καλεί να εμβαθύνουμε, να κατανοήσουμε, να θυμηθούμε. Είναι παράδειγμα του πώς ένας πολιτιστικός θεσμός μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο παιδείας, διαλόγου και συλλογικής μνήμης», ανέφερε χαρακτηριστικά.Σταθερός φίλος του Φεστιβάλ, ο κ. Αμύγδαλος εξέφρασε ένα προσωπικό και θερμό «ευχαριστώ» προς την Καλλιτεχνική Διευθύντρια, Ειρήνη Σαρίογλου, για την αγάπη που έδειξε στο νησί από την πρώτη στιγμή που το γνώρισε, πριν από τρεις δεκαετίες. Όπως σημείωσε, το Καστελλόριζο, με την πλούσια πολιτιστική του κληρονομιά, την ιστορική του βαρύτητα αλλά και τις σύγχρονες αναφορές του, συνεχίζει να χαράσσει το δικό του δρόμο, αποτελώντας σημείο αναφοράς όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για τον κόσμο.
Στον χαιρετισμό της, η Cristina Caputo, Αναπληρώτρια Πρέσβειρα της Ιταλίας στην Ελλάδα, υπογράμμισε ότι το Καστελλόριζο, μέσω του BeyondBorders, έχει πλέον εξελιχθεί σε τόπο συνάντησης ιδεών, πολιτισμών και αφηγήσεων. «Η Ιταλία είναι περήφανη που μοιράζεται με την Ελλάδα το πάθος για τον μεσογειακό πολιτισμό, αλλά και την πεποίθηση ότι ο κινηματογράφος αποτελεί γέφυρα ανάμεσα σε κοινωνίες, παρελθόν και μέλλον», ανέφερε χαρακτηριστικά.Η κ. Caputo συνεχάρη επίσης το Φεστιβάλ για την τιμητική αναγνώριση προς τον ραδιοτηλεοπτικό σταθμό RAI, ως ξένο τιμώμενο Μέσο Μαζικής Ενημέρωσης της φετινής διοργάνωσης, για τη μακρά και σταθερή συμβολή του στο ντοκιμαντέρ. «Συνεχίστε να μας εμπνέετε με δημιουργικές φωνές», ευχήθηκε, κλείνοντας τον χαιρετισμό της.
Ο Αλέξης Παπαχελάς, Διευθυντής της εφημερίδας Η Καθημερινή, που φέτος αποτελεί το τιμώμενο ελληνικό Μέσο Μαζικής Ενημέρωσης του Φεστιβάλ, υπογράμμισε ότι η μνήμη και η Ιστορία έχουν καθοριστικό ρόλο σε μια εποχή μεγάλης αβεβαιότητας. Όπως ανέφερε, το Beyond Borders αποτελεί ακόμη μία απόδειξη της απίστευτης αντοχής του Καστελλόριζου, ενός νησιού που έχει αντέξει, έχει ξαναγεννηθεί και συνεχίζει να εμπνέει με τις ιστορίες επιβίωσης των κατοίκων του. «Το Φεστιβάλ είναι αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της πρόσφατης αναγέννησης», σημείωσε χαρακτηριστικά.Εξέφρασε, επίσης, τον θαυμασμό του για το γεγονός ότι το Φεστιβάλ, παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις, έχει καταφέρει, με την ολοκλήρωση μόλις της πρώτης του δεκαετίας, να αποτελεί έναν παγκόσμιο πολιτιστικό θεσμό. Ο κ. Παπαχελάς αναφέρθηκε στο αφιέρωμα της Καθημερινής στο Καστελλόριζο, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Φεστιβάλ, επισημαίνοντας ότι η κυριακάτικη έκδοση της εφημερίδας, με ειδικό ένθετο αφιέρωμα στο νησί,«έφτασε κατ’ εξαίρεση στο νησί» για να τιμήσει τη στιγμή. «Σήμερα, η Καθημερινή είναι Καστελλόριζο», τόνισε κλείνοντας τον χαιρετισμό του.
Υπενθυμίζεται ότι φέτος εκτός από την τιμώμενηχώρα Ελλάδα και τα δύο τιμώμενα ΜΜΕ, τιμώμενο φεστιβάλ είναι το Grec Doc Φεστιβάλ ελληνικού ντοκιμαντέρ στο Παρίσι, ενώ Τιμώμενο ακαδημαϊκό ίδρυμα η École Alsacienne (Παρίσι).
Κριτικές επιτροπές
Στην έναρξη έγινε μνεία και στις Κριτικές Επιτροπές του φετινού φεστιβάλ. Την Κριτική Επιτροπή του Κυρίως Διαγωνιστικού τμήματος απαρτίζουν οι: Τάσος Μπουλμέτης-Πρόεδρος (σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός), Claudia Bucher (commissioningeditor, ARTE G.E.I.E), Ευγενία Γιαννούρη (Αν. Καθηγήτρια SorbonneNouvelle), Jobst Knigge (σκηνοθέτης) και Μαρία Λούκα (ντοκιμαντερίστρια, σεναριογράφος και δημοσιογράφος). Στην Κριτική Επιτροπή του Διαγωνιστικού Τμήματος μicro συμμετέχουν οι: Michaela Kolster-Πρόεδρος (δημοσιογράφος και διευθύντρια προγράμματος του ZDF/PHOENIX), Bruce Clark (συγγραφέας και δημοσιογράφος), Άλεξ Σάκαλης (συγγραφέας και δημοσιογράφος), Gilles Perrin (καθηγητής γαλλικής λογοτεχνίας και κινηματογράφου), και Βασίλης Λουλές (σκηνοθέτης). Στην Επιτροπή FIPRESCI συμμετέχουν οι κριτικοί κινηματογράφου JanStorø, Έλλη Μαστόρου και Νικόλαος Αλέτρας.
Η ταινία που άνοιξε επίσημα το φεστιβάλ ήταντο Johatsu–Intothinair των Andreas Hartmann & Arata Mori, Ιαπωνία- Γερμανία 2024 που εξετάζει το ασυνήθιστο φαινόμενο των «εξατμιζόμενων ανθρώπων»: Κάθε χρόνο, χιλιάδες άνθρωποι εξαφανίζονται χωρίς ίχνος στην Ιαπωνία. Γνωστοί ως Johatsu, ή «οι εξατμισμένοι», εγκαταλείπουν τη ζωή τους για διάφορους λόγους – προβληματικές σχέσεις, αυξανόμενα χρέη ή απειλές από τη μαφία. Κάποιοι λαμβάνουν βοήθεια από τις λεγόμενες εταιρείες «νυχτερινής μετακόμισης», που βοηθούν τους ανθρώπους να εξαφανιστούν και να ξεκινήσουν μια νέα ζωή αλλού. Ρίχνοντας μια προσωπική ματιά στο ζήτημα, η ταινία παρουσιάζει τις εσωτερικές συγκρούσεις και τις προσπάθειες συμφιλίωσης μεταξύ αυτών που εξαφανίστηκαν και αυτών που έμειναν πίσω.
Μετά από την προβολή της ταινίας, η Χρυσή Παπαγιαννούλη (τραγούδι), ο Νίκος Πλιός (κιθάρα, τραγούδι) και ο Τάσος Γιαννούσης (μπουζούκι, τραγούδι, καλλιτεχνική επιμέλεια) παρουσίασαν, ειδικά για την 10η επετειακή έκδοση του Beyond Borders, μια μουσική ανθολογία με αξέχαστες δημιουργίες των σπουδαιότερων Ελλήνων συνθετών: Μίκη Θεοδωράκη, Μάνου Χατζιδάκι, Μάνου Λοΐζου, Σταύρου Κουγιουμτζή, Βασίλη Τσιτσάνη, Μάρκου Βαμβακάρη κ.ά. Αγαπημένα τραγούδια-σταθμοί παρουσιάστηκαν με δύναμη και φρέσκια ματιά, σε μια βραδιά γεμάτη μουσική, μνήμη και συναίσθημα.
Το φεστιβάλ ξεκινά με τα διαγωνιστικά του τμήματα και τις ειδικές προβολές στο Πανόραμα, με πρεμιέρες απ’ όλον τον κόσμο, με masterclasses καταξιωμένων κινηματογραφιστών, με το Φόρουμ Συμπαραγωγών που ήδη αποδίδει καρπούς, το Audiovisual Pitching Lab, το Critics’ Corner, και ειδικές συναντήσεις για το ντοκιμαντέρ, τη νέα πρωτοβουλία Beyond Borders Podcast Series,το Δίκτυο Κινηματογραφικών Σχολών με σπουδαστές να εμπλέκονται σε πολλές δράσεις του φεστιβάλ, με μουσικές βραδιές, βιβλιοπαρουσιάσεις, εκθέσεις, προβολές, παιχνίδια και εργαστήρια για παιδιά και όχι μόνο.
