Ο Δημήτρης Λάμπος μιλά για την ενωτική δύναμη της μουσικής στην Καλαμάτα

Αν η μουσική μπορεί να ιδωθεί ως μια ενωτική δύναμη που υπερβαίνει τις διαφορές, γεφυρώνει τις αποστάσεις και μας δένει σε ένα συλλογικό βίωμα, τότε οι 9ες Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας επιθυμούν, μέσα από τον φετινό καλλιτεχνικό σχεδιασμό, να φωτίσουν τον δρόμο προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση.

Για τον Δημήτρη Λάμπο, βιολοντσελίστα και μέλος της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του φεστιβάλ, αυτή η ενωτική δύναμη μεταφράζεται στην κοινή συγκίνηση που γεννά μια ζωντανή συναυλία, σε πείσμα του άκρατου ατομικισμού των καιρών μας, αλλά και στην πεποίθηση ότι η μουσική παραμένει μία, ανεξάρτητα από τις εποχές ή τις διαφορετικές καλλιτεχνικές και πολιτισμικές προσεγγίσεις.

Για τον λόγο αυτό, οι 9ες Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας, μέσα από την ποικιλομορφία του φετινού προγράμματος, επιδιώκουν να αναδείξουν έναν κοινό τόπο: αυτόν που μας οδηγεί να κάνουμε μουσική, τη διαχρονική εμπειρία του να είσαι άνθρωπος.

Η Καλαμάτα υποδέχεται, λοιπόν, για ένατη συνεχή χρονιά τις Διεθνείς Μουσικές Ημέρες, έναν καταξιωμένο θεσμό που έχει καθιερωθεί ως σημαντικό πολιτιστικό γεγονός για την Ελλάδα. Από τις 24 Αυγούστου έως τις 6 Σεπτεμβρίου, η πόλη μεταμορφώνεται σε ζωντανό κέντρο καλλιτεχνικής δημιουργίας, φιλοξενώντας μουσικούς και σολίστ από την Ελλάδα και το εξωτερικό και ενθαρρύνοντας τη συνάντηση διαφορετικών παραδόσεων και ειδών, από τον Μεσαίωνα έως τις πιο σύγχρονες καλλιτεχνικές εκφράσεις, μέσα από ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει συναυλίες, masterclasses υψηλού επιπέδου, αλλά και τον πρώτο Διεθνή Διαγωνισμό Νέων Καλλιτεχνών.

Πλάι στον βιολοντσελίστα Δημήτρη Λάμπο την καλλιτεχνική διεύθυνση του φεστιβάλ συνυπογράφουν η βιολοντσελίστρια Indira Rahmatulla και ο συνθέτης Στάθης Γυφτάκης, με τις Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας να αποτελούν καρπό ενός κοινού οράματος που προωθεί τη δημιουργική σύμπραξη, την καλλιτεχνική ανταλλαγή και την εξέλιξη νέων ταλέντων, την εξωστέφεια και την ταυτόχρονη ενίσχυση και προβολή της πολιτιστικής ζωής και ταυτότητας της πόλης, μέσα από την εκπαίδευση και τις ζωντανές μουσικές παραγωγές.

Με αφορμή τη φετινή διοργάνωση, ο Δημήτρης Λάμπος μιλά για το όραμα πίσω από τον προγραμματισμό, τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα και τις νέες πτυχές του φεστιβάλ, το άνοιγμά του προς τον κόσμο και το πολιτιστικό αποτύπωμα που αφήνει στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα

Ο φετινός καλλιτεχνικός σχεδιασμός αποτελείται από 14 συναυλίες με καλλιτέχνες και σύνολα από την Ελλάδα και από το εξωτερικό, που θα εμφανιστούν στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας και στο Εκκλησιαστήριο της Αρχαίας Μεσσήνης. Από αυτούς ξεχωρίζουν το σύνολο βαλκανικής μουσικής TRI i DVE, το ελληνικό σύνολο Μεσαιωνικής και Αναγεννησιακής μουσικής Lycabettus και το φωνητικό σύνολο TRËİ, καθώς και μουσικοί, όπως π.χ. ο βιολοντσελίστας Jean-Guihen Queyras, οι βιολονίστες Ιόνιαν Ηλίας Καντέσα και Pablo Hernán Benedí, η μεσόφωνος Ema Nikolovska, ο βιολοντσελίστας Hugo Rannou, ο κρουστός Emil Kuyumcuyan και ο τζαζ κοντραμπασίστας Αρίωνας Γυφτάκης.

Η θεματική των 9ων Διεθνών Μουσικών Ημερών Καλαμάτας εντοπίζεται κυρίως στην έννοια της ποικιλομορφίας. Σε ένα παρόν, που χαρακτηρίζεται κοινωνικά από άκρατο ατομικισμό, η κοινή συγκίνηση που μπορεί να βιωθεί κατά τη διάρκεια μιας ζωντανής συναυλίας δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ως πολιτική πράξη. Επιπλέον, είμαστε πεπεισμένοι ότι η αυθεντική Μουσική – και κατ’ επέκταση η Τέχνη – είναι μία, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές καλλιτεχνικές και πολιτισμικές προσεγγίσεις όσον αφορά τον τρόπο και τα μέσα έκφρασης. Ο φετινός καλλιτεχνικός σχεδιασμός ξεκινώντας λοιπόν από μία προσπάθεια μουσικής ανασύνθεσης της πληθώρας πολιτισμικών στοιχείων που «πέρασαν» κατά τον Ώριμο Μεσαίωνα από την Πελοπόννησο – περιλαμβάνοντας επίσης λόγια δυτική, βαλκανική, παραδοσιακή και τζαζ μουσική – φτάνει μέχρι μια «αναθεώρηση των συνόρων» μεταξύ πρωτοποριακής λόγιας δημιουργίας και δημοφιλούς μουσικής. Ευελπιστούμε ότι μέσα από το φετινό συναυλιακό πρόγραμμα θα μπορέσουμε να διαισθανθούμε τον κοινό τόπο, που τελικά μας οδηγεί στο να κάνουμε Μουσική. Αυτός ο κοινός τόπος δεν μπορεί παρά να είναι η διαχρονική εμπειρία του να είσαι άνθρωπος.

Μέσα από το φετινό συναυλιακό πρόγραμμα των Διεθνών Μουσικών Ημερών ευελπιστούμε να διαισθανθούμε τον κοινό τόπο που μας οδηγεί να κάνουμε μουσική· τη διαχρονική εμπειρία του να είσαι άνθρωπος.

Οι μουσικές μάλλον δεν είναι και τόσο διαφορετικές, αν χαρακτηρίζονται από αυθεντικότητα έκφρασης. Το ότι κάποιος μπορεί π.χ. να παίζει με εντέρινες χορδές και μέσα από αυτόν τον «τεχνικό περιορισμό» να αναζητεί την «αυθεντική» μουσική γλώσσα του Μπαρόκ, δεν είναι επαρκής λόγος, θεωρώ, ώστε να μην μπορεί να σταθεί προγραμματικά δίπλα σε ένα σύνολο που έχει ως όχημα έκφρασης, ας πούμε, ευφάνταστες τζαζ αρμονικές συνδέσεις. Θα έλεγα ότι η συνοχή ενός καλλιτεχνικού σχεδιασμού είναι κυρίως αποτέλεσμα ποιοτικών και αισθητικών κριτηρίων και όχι μουσικών κατηγοριών.

Το φεστιβάλ γεννήθηκε ως αποτέλεσμα και φυσικό επακόλουθο της μουσικής άνθισης που συντελέστηκε τις προηγούμενες δεκαετίες στην Καλαμάτα. Αναγνωρίζοντας λοιπόν τη σημασία του εκπαιδευτικού έργου του Δημοτικού Ωδείου της πόλης για την εξέλιξη αυτή, έχουμε θέσει στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων μας τη διοργάνωση διεθνών μουσικών εργαστηρίων. Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά το Ίδρυμα Γεωργίου και Βικτωρίας Καρέλια, για την οικονομική υποστήριξη που παρέχει εδώ και χρόνια σε πολλούς μαθητές του ωδείου, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στα masterclasses του φεστιβάλ.

Σχετικά με την πορεία του εκπαιδευτικού έργου των Διεθνών Μουσικών Ημερών Καλαμάτας όλα αυτά τα χρόνια, δεν θα μπορούσαμε να είμαστε πιο ευτυχείς. Οι καλλιτέχνες, οι οποίοι μοιράζονται το εκπαιδευτικό μας όραμα και διδάσκουν στο πλαίσιο του φεστιβάλ, είναι εξαιρετικοί και σε πολλές περιπτώσεις καθηγητές σε μουσικά πανεπιστήμια του εξωτερικού. Στην περίπτωση του Jean-Guihen Queyras, ενός από τους σημαντικότερους βιολοντσελίστες παγκοσμίως, το φεστιβάλ μας είναι -μέχρι τώρα τουλάχιστον- το μοναδικό στον κόσμο στο οποίο έχει αποδεχτεί να διδάξει masterclass. Όλοι αυτοί οι σημαντικοί καλλιτέχνες έχουν χαρίσει στις Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας διεθνή αναγνώριση και ακτινοβολία. Είμαστε πραγματικά ευγνώμονες για αυτό. Κάτι, ωστόσο, για το οποίο ψάχνουμε ακόμα μία λύση, είναι η δημιουργία ή η εύρεση μιας «κοινής στέγης» για τους συμμετέχοντες των masterclasses, καθώς μέχρι τώρα διανυκτερεύουν σε διαφορετικά καταλύματα και ουσιαστικά βρίσκονται διασκορπισμένοι στον αστικό ιστό της πόλης. Αυτό δυσκολεύει οργανωτικά την έλευση διεθνών συμμετεχόντων και θέτει, επίσης, εμπόδια στη διασύνδεση των μελών της μουσικής μας κοινότητας αναμεταξύ τους.

Νιώθω ότι έχω εμπλουτιστεί καλλιτεχνικά, αλλά και ως άνθρωπος, σε πολύ μεγάλο βαθμό μέσα από την κοινή εμπειρία της διεξαγωγής των Διεθνών Μουσικών Ημερών Καλαμάτας.

Το φεστιβάλ, ως γνήσιος βλαστός της τοπικής πολιτιστικής ανάπτυξης, είναι συνδεδεμένο με την Καλαμάτα και αυτοπροσδιορίζεται ως καταλύτης τοπικής μουσικής εξέλιξης και δημιουργίας. Ωστόσο, όταν παρατηρείται μια ανοδική πορεία και διεθνή επιτυχία ενός θεσμού, ελλοχεύει πάντοτε ο κίνδυνος αποξένωσης από τον τόπο του. Για να ενισχύσουμε, λοιπόν, περαιτέρω τις δυνατότητες επικοινωνίας και διασύνδεσής μας με την πόλη, αποφασίσαμε να διοργανώσουμε στο πλαίσιο του φεστιβάλ τον 1ο Διεθνή Διαγωνισμό Νέων Καλλιτεχνών. Στόχος αυτού του διαγωνισμού είναι να δοθεί η ευκαιρία σε έναν νέο μουσικό ή ένα σύνολο μουσικής δωματίου να εμφανιστεί του χρόνου με τη δική του συναυλία στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα της 10ης διοργάνωσης των Διεθνών Μουσικών Ημερών Καλαμάτας.

Το φεστιβάλ είναι απόρροια ενός κοινού οράματος, το οποίο συνεχίζει βέβαια να ωριμάζει και να γίνεται πιο συγκεκριμένο μέσα από τον σχεδιασμό κάθε νέας έκδοσης. Και εγώ ο ίδιος νιώθω ότι έχω εμπλουτιστεί καλλιτεχνικά, αλλά και ως άνθρωπος, σε πολύ μεγάλο βαθμό μέσα από το στήσιμο των προγραμμάτων και μέσα από την κοινή εμπειρία της διεξαγωγής των Διεθνών Μουσικών Ημερών Καλαμάτας. Δεν πρόκειται ουσιαστικά για ισορροπία καλλιτεχνικών ταυτοτήτων, αλλά περισσότερο για κοινή δημιουργία και δυναμική καλλιτεχνική εξέλιξη όλων μας, του φεστιβάλ και του τόπου.

Την καλλιτεχνική διεύθυνση του φεστιβάλ υπογράφουν η βιολοντσελίστρια Indira Rahmatulla, ο συνθέτης Στάθης Γυφτάκης και ο βιολοντσελίστας Δημήτρης Λάμπος. | Φωτογραφία:© Stylianos Papardelas

Η Καλαμάτα είναι μια εξαιρετικά φιλόμουση πόλη. Αυτό μπορεί να ιδωθεί ως αποτέλεσμα της πολιτιστικής εξέλιξης του τόπου και της αξιόλογης δράσης του Δημοτικού Ωδείου, καθώς με την εξέλιξη των μουσικών μίας πόλης καλλιεργούνται και τα ακούσματα του κοινού. Επειδή το φεστιβάλ ιδρύθηκε, λοιπόν, από τη δυναμική της τοπικής μουσικής σκηνής, η οποία έψαχνε πλέον τρόπο επικοινωνίας με άλλα μουσικά κέντρα, δεν υπήρξε ποτέ πρόβλημα ανταπόκρισης του κοινού. Μαζί με το φεστιβάλ εξελίσσονται και οι ακροατές και μαζί με το ενδιαφέρον των ακροατών για πιο εξεζητημένα ακούσματα αποτολμάμε και εμείς να βάζουμε τον καλλιτεχνικό πήχη όλο και πιο ψηλά.

Η εξωστρέφεια και ουσιαστικά ο διεθνής χαρακτήρας του φεστιβάλ, καθώς αυτό ιδρύθηκε ως απάντηση στην ανάγκη της μουσικής σκηνής της πόλης για διεθνή διασύνδεση και πολιτιστική ανταλλαγή, είναι αναπόσπαστο τμήμα της ταυτότητάς του. Ένα μεγάλο κομμάτι των καλλιτεχνών που εμφανίζονται πλέον στο φεστιβάλ έχουν σημαντικές παγκόσμιες καριέρες και όταν έρχονται στην Καλαμάτα για να παίξουν ή για να διδάξουν μεταφέρουν γνώσεις και ιδέες, που δύσκολα θα έφταναν στον τόπο μας αλλιώς. Στην Καλαμάτα συρρέουν επίσης πολλοί μουσικοί από άλλες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού για να συμμετάσχουν ενεργά στα masterclasses. Ως αποτέλεσμα αυτής της δυναμικής, η Καλαμάτα έχει αρχίσει να γίνεται ιδιαίτερα γνωστή στους κύκλους της κλασσικής μουσικής στην Ευρώπη και ανά τον κόσμο.

Μαζί με το φεστιβάλ εξελίσσονται και οι ακροατές και μαζί με το ενδιαφέρον των ακροατών για πιο εξεζητημένα ακούσματα αποτολμάμε και εμείς να βάζουμε τον καλλιτεχνικό πήχη όλο και πιο ψηλά.

Αυτό γίνεται με δύο τρόπους. Πρώτον μέσα από τα διεθνή μουσικά εργαστήρια/masterclasses που διοργανώνουμε και τη μέριμνά μας – με τη σημαντική οικονομική στήριξη του Ιδρύματος Γεωργίου και Βικτωρίας Καρέλια – ώστε μαθητές του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας να συμμετέχουν σε αυτά ενεργά. Δεύτερον με τη συνειδητή ενσωμάτωση αξιόλογων καλαματιανών συναδέλφων σε παραγωγές του φεστιβάλ και, ως αποτέλεσμα αυτού, την επαγγελματική συνεργασία τους με κορυφαίους μουσικούς του εξωτερικού.

Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά του τόπου αφήνει επίσης το στίγμα της στο φεστιβάλ. Φέτος ζητήσαμε π.χ. από το σύνολο Lycabettus να συμπεριλάβει στη συναυλία «Τα κάστρα του Μοριά» μουσική από τον κώδικα Manuscrit du Roi. Η συλλογή αυτή σχετίζεται με το Πριγκιπάτο της Αχαΐας και με την οικογένεια των Βιλλεαρδουίνων. Δύο τραγούδια του συγκεκριμένου χειρόγραφου αποδίδονται μάλιστα στον ίδιο τον Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο (13ος αιώνας), τον πατέρα της Ισαβέλλας ή Ιζαμπώ της Αχαΐας η οποία κατοικούσε στο κάστρο της Καλαμάτας.

Μέσα από τη διοργάνωση του φεστιβάλ, αλλά και τη συμμετοχή μου ως τσελίστας σε διάφορες παραγωγές του ανά τα χρόνια, είχα όχι μόνο τη δυνατότητα να συνεργαστώ με καταπληκτικούς συναδέλφους και να μάθω πολλά από αυτούς, αλλά και να συνάψω σημαντικές φιλίες που κρατούν ακόμα. Έμαθα επίσης ότι αν θέλεις να κάνεις κάτι, όσο μεγαλεπήβολο και αν είναι, δεν έχεις παρά να ξεκινήσεις και να στρωθείς στη δουλειά. Όσον αφορά τη διδασκαλία, όλα ξεκινούν και επιστρέφουν ξανά σε αυτήν. Μπορεί να είμαστε πλέον δάσκαλοι μουσικής, αλλά κυρίως είμαστε ακόμα μαθητές. Στη μουσική είμαστε μαθητούδια όλη μας τη ζωή.