Στις βιβλιοθήκες των φίλων μου βρήκα όλα τα βιβλία που θα έρθουν μαζί μου στις διακοπές

– Πιστεύεις πως τα βιβλία “παραλίας” πρέπει να είναι ανάλαφρα;

– Γενικά δεν πιστεύω πως τα βιβλία πρέπει να είναι ανάλαφρα.

Αυτή ήταν η πρώτη φράση που μου είπε ο Μανώλης όταν βρεθήκαμε ένα Σάββατο μεσημέρι μπροστά από τη (μεγάλη) συλλογή βιβλίων του. Ο Μανώλης είναι ένας φίλος μου, ο οποίος εκτός τον πολλών άλλων δραστηριοτήτων και ασχολιών του, είναι και τρομερός βιβλιοφάγος αλλά και το 1/2 της “λέσχης βιβλίου” Rocamadour. Είναι από τους ανθρώπους που μάλλον γεννήθηκαν με ένα βιβλίο στα χέρια , γιατί δεν εξηγείται αλλιώς. Ξυπνάει και διαβάζει, κοιμάται και διαβάζει, ζει για να διαβάζει. Όταν καθόμασταν μαζί με την Άρτεμις, την σύντροφο του και επίσης φίλη μου, στον καναπέ τους και τον ρώτησα «πως γίνεται να διαβάζεις τόσο πολύ;» – ειδικά στην εποχή της γρήγορης πληροφορίας και του ατελείωτου scroll – εκείνος απλά μου απάντησε πως «Είναι ζήτημα συνήθειας». Δεν θα σας πω ψέματα ένιωσα λίγο σαν να λέω σε κάποιον έχω άγχος και να μου λέει μην αγχώνεσαι, αλλά γνωρίζοντας λίγο καλύτερα τον Μανώλη, κατάλαβα τι εννοεί. Στην εποχή που ζούμε τίποτα απλά δεν συμβαίνει από μόνο του, όσο και να θέλουμε. Φυσικά πρέπει να αγαπάς το βιβλίο, τις ιστορίες και να αναζητάς το όνειρο, αλλά θέλει και μια κάποια “πειθαρχία” μάλλον το διάβασμα και το καταλαβαίνω.

Εδώ στην Ελλάδα όμως, μπορεί και γενικότερα βέβαια, έχουμε συνδυάσει το διάβασμα λογοτεχνικών βιβλίων με μια επιτακτική χαλαρότητα. Από εκεί νομίζω έχει δημιουργηθεί και ο όρος “βιβλίο παραλίας”. Για να κάτσουμε να διαβάσουμε ένα βιβλίο, πρέπει οι συνθήκες να είναι ιδανικές, οι έγνοιες να μην υπάρχουν ή τουλάχιστον να “επιτρέπεται” και να μας το επιτρέψουμε να κάνουμε στοπ σε όλα τα πρέπει για να διαβάσουμε το βιβλίο που θέλουμε. Είναι πολύ πιθανό για όλη αυτή τη συνθήκη να ευθύνεται η τρομακτική και πιεστική σχέση που καλλιεργείται στα παιδιά από το σχόλιο με τα σχολικά βιβλία και το διάβασμα γενικότερα. Για ανθρώπους σαν τον Μανώλη όμως, το βιβλίο δεν είναι κάτι που πιάνει στα χέρια του μόνο όταν οι συνθήκες είναι “ιδανικές”. Η ίδια η ανάγνωση του βιβλίου είναι που κάνει την οποία συνθήκη ιδανική.

Ακριβώς για αυτό το λόγο, της ειλικρινούς λατρείας του για τις χάρτινες σελίδες, τις ιστορίες και το πιθανό ή απίθανο που κρύβουν, οι βιβλιοθήκες (ναι, πληθυντικός) στο σπίτι του με την Άρτεμις είναι το κατάλληλο μέρος να βρει ο οποιοσδήποτε το επόμενο βιβλίο που θα διαβάσει. Επίσης η οπτική του ως προς τα βιβλία, τους συγγραφείς και γενικά η ιδιότητα του ως αναγνώστη, κάνει και τον ίδιο εξαιρετικό άνθρωπο για να σου προτείνει τι θα διαβάσεις. Τώρα, τυχαίνει να είναι καλοκαίρι και οι διακοπές κάποιων να πλησιάζουν, οπότε οι πιθανότητες να αναζητήσετε ένα καινούριο ανάγνωσμα είναι αυξημένες. Και που ξέρετε, ίσως γίνει η αρχή και από φέτος το καλοκαίρι η ανάγνωση ενός βιβλίου δεν είναι απαραίτητα δραστηριότητα διακοπών. Παρακάτω λοιπόν θα βρείτε 10 βιβλία, με διαφορετικές θεματικές, από διαφορετικές περιόδους, γραμμένα από πολύ ποικιλόμορφους ανθρώπους, ξένα, ελληνικά, βαριά και λιγότερο βαριά. Πάντως σίγουρα όχι ανάλαφρα. Η βόλτα στις βιβλιοθήκες των φίλων μου απέδωσε καρπούς και ποιος ξέρει μερικά από τα αγαπημένα τους βιβλία, ίσως γίνουν και δικά μου αγαπημένα, ίσως και τα δικά σας.

Το Κουτσό του Χούλιο Κορτάσαρ από τις εκδόσεις opera / η μετάφραση είναι του Αχιλλέα Κυριακίδη

Θα ξεκινήσω με το «Κουτσό», που όπως μου λέει ο Μανώλης «είναι κάτι σαν Βίβλος». Όταν του ζήτησα να μου δείξει τα αγαπημένα του βιβλία μάζεψε αρκετά, αλλά αυτό ήταν πάνω πάνω. Το μυθιστόρημα του Κορτάσαρ είναι μάλλον από τα καλύτερα πράγματα που έχει δώσει η μοντερνιστική λογοτεχνία. Ένα βιβλίο που δεν έχει έναν τρόπο να διαβάζεται. Δεν χρειάζεται να. ξεκινήσεις από την αρχή του βιβλίου, μπορείς από την μέση ή και από το τέλος. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι να το διαβάζεις και η ιστορία να είναι διαφορετική. Ένα μυθιστόρημα φιλοσοφικό και μεταφυσικό, για το νόημα της ζωής, την αγάπη, την τέχνη και την ίδια την ύπαρξη. Γενικότερα όλα τα βιβλία μάλλον μας αλλάζουν την ζωή αλλά σύμφωνα με τον Μανώλη, αυτό είναι ξεχωριστό.

Ο Στόουνερ του John Williams από τις εκδόσεις Gutenberg/ η μετάφραση είναι της Αθηνάς Δημητριάδου

Συνεχίζουμε με το «Στόουνερ» του John Williams που κυκλοφορεί από τις αγαπημένες εκδόσεις του Μανώλη. Η βιβλιοθήκη στο σαλόνι τους είναι λες και έχει μεταφερθεί απευθείας από τα κεντρικά των εκδόσεων. «Κάνουν τις καλύτερες μεταφράσεις» μου λέει, και μου εξηγεί πως ο μεταφραστής για ένα έργο το οποίο δεν το διαβάζουμε στην αρχική του γλώσσα είναι εξίσου σημαντικός με τον συγγραφέα. Το μυθιστόρημα του Αμερικάνου συγγραφέα πραγματεύεται την ζωής ενός βοηθού καθηγητή πανεπιστημίου. Οι σχέσεις, η ζωή, οι αποτυχίες, ο έρωτας. Μια ιστορία που φαινομενικά φαίνεται τετριμμένη καταφέρνει και σε αλλάζει συθέμελα και να σε συγκινεί βαθιά, ίσως από εκεί που δεν το περιμένεις,

Το κερί του Καρτέσιου και αλλά διηγήματα του Αχιλλέα Κυριακίδη από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

«Μα τι γινόμαστε άραγε όταν αλλάζει η μέρα, ο τόπος, ο καθρέπτης;» γράφει ο Αχιλλέας Κυριακίδης στο βιβλίο του «Το κερί του Καρτέσιου και άλλα διηγήματα». Όπως μου λέει ο Μανώλης αυτό είναι «ένα πολύ ωραίο βιβλίο». Αυτός θα το διαβάσει μέσα σε ένα πρωινό, αλλά για όλους τους υπόλοιπους ίσως είναι το καλύτερο βιβλίο για ένα τριήμερο. Μικρές ιστορίες, 28 μικρό διηγήματα που συνομιλούν με την αλληγορία, φλερτάρουν με το υπερβατικό, ερωτοτροπούν με το παράλογο. Μια «θεσπέσια οργανωμένη μυθοπλασία» σχεδόν απαραίτητη για το καλοκαίρι μας – και όχι μόνο.

Εορταστικό τριήμερο στα Γιάννενα της Έρσης Σωτηροπούλου από της εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

Αυτό το βιβλίο με τράβηξε κατευθείαν όταν έφερε την στοίβα με τα αγαπημένα του βιβλία ο Μανώλης, γεμάτος υπερηφάνεια να μου τα δείξει. Επίσης είναι το πρώτο βιβλίο που μου πρότεινε όταν τον ρώτησα τι να πάρω μαζί μου στην Κρήτη – το είχε διαβάσει ήδη το ίδιο πρωί με τον καφέ του (καλέ). Με εξιτάρει πολύ αυτό το βιβλίο του 1982, κυρίως γιατί όπως μου λέει ο Μανώλης «είναι βαθιά φεμινιστικό» και μάλιστα σε μια εποχή και σε μια δεκαετία που στην Ελλάδα ο φεμινισμός έγινε πιο οργανωμένος. Η μικρή ιστορία μιας γυναίκας που ποτέ δεν μαθαίνουμε το όνομα της, ο έρωτας για έναν άντρα και το βάθος πίσω από τις λέξεις της Έρσης Σωτηροπούλου σε ελκύουν απίστευτα να ξεφυλλίσεις τις σελίδες σε αυτό το «Εορταστικό Τριήμερο στα Γιάννενα».

Η μεταμόρφωση του Φράνς Κάφκα εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ / η μετάφραση είναι της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου

Και από τα αγαπημένα βιβλία του Μανώλη νομίζω αξίζει να περάσουμε και σε ένα από τα αγαπημένα της Άρτεμις. Αυτή «Η μεταμόρφωση» του Κάφκα κρύβει μέσα της έναν ολόκληρο εαυτό. Ακόμα ένα κλασικό βιβλίο, ευρέως γνωστό, που όμως σίγουρα αξίζει να βρεθεί μαζί σας δίπλα στην θάλασσα. Η ιστορία ενός ανθρώπου μου μεταμορφώνεται σε κάτι απεχθές και πρέπει να κουβαλήσει τον εαυτό του από εδώ και πέρα βαριά, ανάμεσα σε φίλους, οικογένεια, κοινωνία και φυσικά τον ίδιο και την αποδοχή. Άλλη μια ιστορία αιώνια και ποτέ μα ποτέ βαρετή.

Ο Αχός και το Πάθος του William Faulkner από τις εκδόσεις Gutenberg / η μετάφραση είναι του Αχιλλέα Κυριακίδη

Η ιστορία μιας γυναίκας μέσα από τα μάτια και τις σκέψεις των αντρών της οικογένειας της – τι σας είπα τώρα. Ο William Faulkner γράφει για την ζωή και την παρακμή μιας μεγαλοαστικής οικογένειας του Αμερικανικού νότου. Τα τέσσερα κεφαλαία του βιβλίου περιστρέφονται γύρω από την μοναδική κόρη της οικογένειας. Τις αφηγήσεις στα τρία πρώτα κάνουν τα αδέρφια της και στο τελευταίο η υπηρέτρια της οικογένειας. Το παρόν και το παρελθόν γίνονται ένα, η αφήγηση μαεστρικά απλώνεται στις σελίδες. Ο «Αχός και το Πάθος» (μτφρ «the sound and the fury»)  είναι ένα βιβλίο που θα σας παρασύρει στην ιστορία του και θα σας συγκινήσει με την εξιστόρησης της παρακμής μια οικογένειας που κάποτε ήταν μεγάλη (ταυτιστείτε ελεύθερα).

Λολίτα του Vladimir Nabokov από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ / η μετάφραση είναι του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Αυτό το βιβλίο ο Μανώλης δεν ήταν σίγουρος αν θέλει να το βάλουμε στην “λίστα”. Η πασίγνωστη ιστορία της «Λολίτα» του Vladimir Nabokov έχει διχάσει πολύ κόσμο και φυσικά πλέον η θεματική της είναι δικαίως πλέον (ευτυχώς) πλήρως κατακριτέα και παράνομη. Ωστόσο αυτό είναι ένα πολύ καλό βιβλίο. «Έπιανα τον εαυτό να τον δικαιολογεί ώρες ώρες όταν διάβαζα το βιβλίο και μετά νευρίαζα με τον εαυτό μου που το ένιωθα αυτό εξ αρχής» μου λέει. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που επέμεινα να βάλουμε στην λίστα αυτό το βιβλίο. Γιατί όπως κάθε καλή ιστορία σε κάνει μέρος της, σε προδίδει και σε προκαλεί να δοκιμάσεις τις αρχές σου, την ηθική σου, τα πάθη σου. Ένα καλό λογοτεχνικό βιβλίο αυτό έχει για στόχο και για ένα καλοκαίρι αξίζει ίσως να δοκιμαστούμε όλοι – από μια ιστορία.

Ο Ξένος του Αλμπέρ Καμύ από τις εκδόσεις Καστανιώτη / η μετάφραση είναι της Νίκης Καρακίτσου-Douge και της Μαρίας Κασαμπαλόγλου-Roblin

Ξέρω πως το συγκεκριμένο βιβλίο δεν είναι και μια ριζοσπαστική πρόταση για το τι θα διαβάσετε φέτος το καλοκαίρι αλλά νομίζω πως μερικά κλασικά (και ίσως χιλιοειπωμένα) αξίζουν τον χώρο τους, τον έχουν κερδίσει. Ο Άλμπερ Καμύ γράφει «ένα βιβλίο που δεν καταλαβαίνεις ποτέ ακριβώς τι είναι αυτός ο τύπος» μου λέει η Άρτεμις που διάβασε μέσα σε μια μέρα στην παραλία. Ένα βιβλίο που ίσως να μην έχει τρελές κορυφώσεις, αλλά σε κάνει μέρος του, σε απορροφά στις σελίδες του και όταν το τελειώσεις δεν ξέρεις ακριβώς πως να κρίνεις τον χαρακτήρα του – ένας «Ξένος» -, ταλανίζεσαι και μένεις μετέωρος μπροστά από ένα ακόμα καλό μυθιστόρημα.

Το Γράμμα μιας Άγνωστης του Στέφαν Τσβαϊχ από τις εκδόσεις ΡΟΕΣ / η μετάφραση είναι της Τατιάνας Λιάνη

Ε δεν μπορούσε να λείπει από την λίστα μας και μια ερωτική ιστορία. Ναι ναι όλα τα βιβλία έχουν μέσα τους μια ερωτική διάθεση αλλά «το Γράμμα μιας Άγνωστης» του Στέφανο Τσβαϊχ είναι από μόνο του μια ερωτική εξομολόγηση. Επειδή λοιπόν ο έρωτας το καλοκαίρι όσο και να θέλουμε δεν μας γλιτώνει, ή δεν τους γλιτώνουμε, τα λόγια μιας γυναικών που για έτσι χείμαρρος για να αντέξει όσα νιώθει και τα γράφει στο χαρτί μάλλον είναι το ιδανικότερο βιβλίο παραλίας – ή τουλάχιστον έτσι μου είπε η Άρτεμις.

πράγματα που σκέφτεται η παρθένος Μαρία καπνίζοντας κρυφά στο μπάνιο της Αλεξάνδρας Κ* από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

Θέλω να κλείσω με μια αδυναμία. Μα την Αλεξάνδρα Κ* φυσικά. Προσωπικά έχω διαβάσει μόνο μερικά εξαιρετικά άρθρα της αλλά θέλω σίγουρα εδώ και δυο χρόνια να διαβάσω το συγκεκριμένο βιβλίο. Ήταν πρόσφατο απόκτημα της συλλογής του Μανώλη όποτε δεν είχε προλάβει να το διαβάσει (τώρα που σας τα γράφω όλα αυτά σίγουρα το έχει διαβάσει). Δεν υπήρχε περίπτωση όμως να κλείσουμε χωρίς τα «πράγματα που σκέφτεται η παρθένος Μαρία καπνίζοντας στο μπάνιο». Είκοσι ιστορίες για γυναίκες. Γυναίκες που παρατήσουν και παρατηρούνται. Δεν ξέρω ξέρω για εσάς αλλά εγώ δεν έχω κανένα πρόβλημα να περάσω άλλο ένα καλοκαίρι παρατηρώντας γυναίκες – ακόμα και σε βιβλίο.