Οι εκλεκτοί «ξένοι» στην Πειραιώς 260

Εμβληματικές φυσιογνωμίες της παγκόσμιας παραστατικής τέχνης αλλά και νεότεροι δημιουργοί που δρουν στην Ευρώπη. Ομάδες, κολεκτίβες, σκηνοθέτες στην κλίμακα της διανόησης. Από την Γαλλία, την Νορβηγία, την Ιταλία, την Ελβετία, την Ισπανία έως την Αυστραλία και τη Νότια Αφρική. Αφηγητές ιστοριών όλες με πολιτικό στοχασμό και κοινωνικό υπόβαθρο. Οι φετινοί προσκεκλημένοι της Πειραιώς 260 για το 70ό Φεστιβάλ Αθηνών είναι εκλεκτοί. Με κεντρικά πρόσωπα των μετακλήσεων την Αριάν Μνουσκίν και τον Ουίλιαμ Κέντριτζ, το θεατρικό ημερολόγιο του Ιουνίου και του Ιουλίου έχει πολύ ενδιαφέροντες σταθμούς.

@michele_laurent

Πέρασαν έξι χρόνια από την παράσταση «Kanata», όπου ο Γαλλο-Καναδός Ρομπέρ Λεπάζ σκηνοθετούσε το Θέατρο του Ήλιου – του θιάσου που ίδρυσε η Αριάν Μνουσκίν. Αυτή ήταν και η τελευταία επίσκεψη της θρυλικής κολεκτίβας μέχρι σήμερα, όπου με αφορμή την συμπλήρωση 60 χρόνων από την γέννηση του επιστρέφει στο Φεστιβάλ Αθηνών για τέταρτη φορά. Όχημα του, η τελευταία παραγωγή που έρχεται ως ένα έργο – σχόλιο στην ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Πιστή στο μεγάλο, λαϊκό, πολιτικό θέατρο που εμπνεύστηκε από τους αγώνες και τις ιδέες του Γαλλικού Μάη, μια επιδραστική φυσιογνωμία για την καλλιτεχνική δημιουργία της Ευρώπης και του πλανήτη, η Μνουσκίν ανοίγει, μελετώντας την ευρωπαϊκή ιστορία, έναν κοινωνικό διάλογο με την επική ιστορική τοιχογραφία των «Δράκων». Ποιοι είναι οι Δράκοι; Στους μεσαιωνικούς χάρτες υπήρχαν περιοχές χωρίς όνομα, άγνωστες και ακατοίκητες από ανθρώπους, που προειδοποιούσαν πως «εδώ έχει δράκους». Ανακαλώντας αυτήν την αντίληψη, η Μνουσκίν κάνει αναγωγές στα τέρατα της νέας εποχής.

Με αφετηριακό σημείο τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο παραστατικός χρόνος γυρίζει προς τα πίσω, για την ακρίβεια στο 1917, παρατηρώντας «τη γέννηση ενός συστήματος που άλλαξε τον κόσμο», αναζητώντας τη ρίζα της σημερινής εισβολής στην Ουκρανία και τους μηχανισμούς του ολοκληρωτισμού που οδήγησαν στο σήμερα.

Σε συνεργασία με την διακεκριμένη φιλόσοφο και φεμινίστρια Ελέν Σιξού μας παρουσιάζει, λοιπόν, το πρώτο μέρος μιας ιστορικής εποποιίας για την Ευρώπη του 20ου αιώνα, το οποίο εύχεται να μπορέσει να ολοκληρώσει διατρέχοντας σταθμούς της νεότερης ιστορίας και να φτάσει έως τις μέρες μας. Στο πρώτο μέρος αυτής της θεατρικής έρευνας με τίτλο «Η νίκη ήταν στα χέρια μας» συμμετέχουν περίπου ηθοποιών, που – όπως ορίζει η φιλοσοφία του Theatre du Soleil – έχουν ενεργή συμμετοχή σε όλα τα στάδια της θεατρικής δημιουργίας.
Από τις 30 Μάϊου έως τις 5 Ιουνίου

@Jeff Busby

Είναι μια από τις, πλέον, θαρραλέες θεατρικές ομάδες του πλανήτη, καθώς αποτελείται αποκλειστικά από ηθοποιούς με νοητική στέρηση. Το σχήμα από την Αυστραλία που γνωρίσαμε για πρώτη φορά το 2014 στη Στέγη συνεχίζει, μέσα από το θέατρο, να αμφισβητεί τα κοινωνικά στερεότυπα και να αρθρώνει λόγο απέναντι στις διακρίσεις. Στην πρώτη τους γνωριμία με το αθηναϊκό κοινό είχαν επαναφέρει στη ζωή τον Αδόλφο Χίτλερ, σύμβολο του φασισμού και ανηλεούς ρατσισμού του 20ου αιώνα. Τώρα, επανέρχονται στο ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αντλώντας έμπνευση από το παιδικό παραμύθι του Γάλλου Σαρλ Περώ, φέρνοντας το στο παρόν της AI. Το κεντρικό ερώτημα που θέτουν είναι αν η τεχνητή νοημοσύνη εξουσίαζε τον κόσμο, όπως εκτιμάται ότι θα συμβεί, μήπως όλοι θα γινόμασταν αυτομάτως νοητικά ανάπηροι;

Επί σκηνής, λαμβάνει χώρα μια δημοκρατική συνέλευση που κλιμακώνεται σε μια έντονη αντιπαράθεση με σκοπό να φωτίσει όσα μας χωρίζουν και όσα μας ενώνουν. Μέσα από λάθη, παρανοήσεις και παρεξηγήσεις, το έργο μάς καλεί να ξανασκεφτούμε τι θεωρούμε «κανονικό» αλλά και τα συμπεράσματα που βγάζουμε για τον εαυτό μας και τους άλλους.

Το Back to Back Theatre τιμήθηκε, φέτος, με Χρυσό Λέοντα στην Μπιενάλε της Βενετίας για το σύνολο του έργου του, ενώ το 2022 απέσπασε μία από τις σημαντικότερες διεθνείς θεατρικές διακρίσεις, το Διεθνές Βραβείο Ίψεν. Iδρύθηκε το 1987 ως ένας μικρός περιφερειακός θίασος με έδρα την πόλη Τζιλόνγκ στη νοτιοανατολική Αυστραλία και όλα τα έργα που παρουσιάζει είναι αποτέλεσμα ζύμωσης της ομάδας – σε μια κοινωνία που συμπεριφέρεται με ολοκληρωτικό τρόπο απέναντι σε όλους όσοι δεν ανταποκρίνονται στις νόρμες του συνόλου.
Από 6 έως 8 Ιουνίου, Χώρος Ε

@Mario Zamora

Η Τάνια Μπεϊλερ και ο Πάμπλο Γκίσμπερτ επισκέφθηκαν για πρώτη φορά την Πειραιώς 260 το καλοκαίρι του 2018. Με την ονομασία «Ο Κόμης του Τορεφιέλ», το μικτό αυτό σχήμα με έδρα τη Βαρκελώνη μας είχαν συστηθεί με το ‘παράξενο’ «LA Plaza», μια περφόρμανς που πάντρευε τις εικαστικές τέχνες, το χορό και το θέατρο λόγου. Η νέα τους δουλειά με την οποία σταθμεύουν στην Αθήνα δημιουργεί μια ιδιότυπη ταινία η οποία λειτουργεί σαν παζλ από θραύσματα ζωής ανθρώπων που ζουν σε ξεχωριστούς τόπους και σε άλλες χρονικές στιγμές. Οι ιστορίες εμφανίζονται και εξαφανίζονται η μία μέσα στην: ένα ζευγάρι που γνωρίζεται σε μια συναυλία στο Μάντσεστερ, δυο κρυφοί εραστές στην Αθήνα, μια τρανς γυναίκα στο Παρίσι και μια πρεμιέρα στο θέατρο «Λα Φενίτσε» της Βενετίας. Ο έρωτας, η εργασιακή πραγματικότητα, ηβία σ’ έναν κόσμο που καταρρέει είναι τα θέματα που απασχολούν τους El Conde de Torrefiel.

Η σκηνική τους γλώσσα κινείται και εδώ στο μεταίχμιο θεάτρου, χορού, και εικαστικής εγκατάστασης, συνθέτοντας ένα συνειρμικό ταξίδι μέσα από φευγαλέες εικόνες που ζωντανεύουν με προβολές κειμένων, αφήγηση με voice-over και εμβυθιστικό ήχο, αποτυπώνοντας μοναδικά τον διαρκή αγώνα αναζήτησης καθαρότητας και σαφήνειας σε έναν κόσμο απροσδιόριστο, το παγκοσμιοποιημένο τοπίο του 21ου αιώνα. Το στοιχείο του ήχου είναι ο κεντρικός πυλώνας της παράστασης, ένας νέος χώρος μεταξύ όρασης και ακοής. Η ομάδα δημιουργήθηκε το 2010 κερδίζοντας γρήγορα διεθνή αναγνώριση και βήμα σε πολλά διεθνή φεστιβάλ των παραστατικών τεχνών: από το Φεστιβάλ της Αβινιόν και Festival d’Automne στο Παρίσι, έως το Festival Transámerique στο Μόντρεαλ.
Από 12 έως 14 Ιουνίου, Χώρος Ε

@iona_MacPherson

Στα 70 του παραμένει ένας από τους κορυφαίους ολιστικούς δημιουργούς των ημερών μας και μια εμβληματική μορφή κατά του ρατσισμού, δυναμικός πολέμιος του Απαρτχάϊντ αφού υπήρξε γιος του Σίντνεϊ Κέντριτζ, στενού συνεργάτη του Νέλσον Μαντέλα.
Ο Νοτιοαφρικανός εικαστικός και σκηνοθέτης, αιχμηρός και βαθιά πολιτικός όσο και οι ζωγράφοι από τους οποίους άντλησε τις επιρροές του, ο Ονόρε Ντομιέ και η Κέτε Κόλβιτς, εμπλέκει τις τέχνες του χειροποίητου – τη χαρακτική, τη λιθογραφία, τη φωτοχαρακτική – με τις τέχνες του θεάματος, τα πρωτόγονα animation, τη λογοτεχνία και τις ιδέες της κοινωνικής αντίστασης. Απόφοιτος της σχολής του Ζακ Λεκόκ, οι παραστάσεις του ακροβατούν ανάμεσα στο ποιητικό, μουσικό θέατρο και την περφόρμανς.

Στο Φεστιβάλ Αθηνών έρχεται για πρώτη φορά με την αναβίωση μιας παράστασης του 1995. Πρόκειται για μια σύνθεση υλικών δραματουργίας από τις πιο κεντρικές ενσαρκώσεις του Διαβόλου στη λογοτεχνία όπως τις αποτυπώνει το ειρωνικό βλέμμα του Νοτιοαφρικάνου ποιητή Λεσένγκο Ραμπολοκένγκ. Μέσα από αυτήν την ώσμωση αναδεικνύεται μια πολιτική αλληγορία για την αποικιοκρατία και τον δυτικό ιμπεριαλισμό. Ο Φάουστ ταξιδεύει στην Αφρική, με σκοπό να συμμετέχει σε ένα περιπετειώδες σαφάρι το οποίο τελικά θα κορυφωθεί σε ξέφρενο ταξίδι απληστίας, παραφοράς και καταστροφής.

Η πρώτη επίσκεψη του Ουίλιαμ Κέντριτζ στην Ελλάδα ήταν το 2012 – τότε ως προσκεκλημένος της Στέγης – με την όπερα δωματίου «Refuse the hour» έργο με το οποίο συμμετείχε και στην documenta 13 του Κάσσελ. Επανήλθε στη Στέγη δύο χρόνια αργότερα, το 2014, με μια ακόμα αναβίωση ιστορικής δημιουργίας του, τον «Υμπύ και η επιτροπή της αλήθειας» σε συνεργασία με την ομάδα κουκλοθεάτρου Handspring Puppet Company, συνοδοιπόρος του από την δεκαετία του 1990. Μαζί θα παρουσιάσουν τώρα και τον «Φάουστ στην Αφρική».
Από τις 20 έως τις 22 Ιουνίου, Χώρος Η

@Christophe Raynaud de Lage

Βραβευμένη με Αργυρό Λέοντα το 2024 στην Μπιενάλε Βενετίας, πρωταγωνιστική μορφή στην πειραματική καλλιτεχνική σκηνή της Λατινικής Αμερικής, έχοντας ως έδρα την Ευρώπη από το 2020, η Βραζιλιάνα θεατρική σκηνοθέτρια, συγγραφέας και περφόρμερ Καρολίνα Μπιάνκι κάνει την πρώτη της εμφάνιση στην Ελλάδα. Αφορμή η παράσταση που προκάλεσε αίσθηση κατά το ντεμπούτο της στο Φεστιβάλ της Αβινιόν το 2023. Διακρίνεται σε δύο κεφάλαια: αφενός στην ιστορία της Ιταλίδας περφόρμερ Πίπα Μπάκα, που το 2008 ξεκίνησε από το Μιλάνο ντυμένη νύφη με σκοπό να φτάσει στη Βηρυτό με οτοστόπ, σε μια καλλιτεχνική δράση υπέρ της ειρήνης. Αφού διέσχισε τα Βαλκάνια με το νυφικό της, βιάστηκε και δολοφονήθηκε ενώ βρισκόταν στην Τουρκία. Αφετέρου, στην κυνική ονομασία που χρησιμοποιείται στη Βραζιλία για το «ναρκωτικό του βιασμού», μια ουσία που προκαλεί προσωρινή παράλυση και αμνησία στο θύμα.

Η παράσταση αρχίζει εν είδει διάλεξης, όπου η Μπιάνκι απαριθμεί περιστατικά έμφυλης βίας, για γυναίκες που βιάστηκαν, βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν. Ιστορίες αθέατες αλλά πανταχού παρούσες, τις οποίες η Βραζιλιάνα δημιουργός ψηλαφεί με τη βοήθεια της ομάδας της, της κολεκτίβας Cara de Cavalo.

Η παράσταση, στα χνάρια της γυναικείας επιτελεστικής τέχνης, αποτελεί το πρώτο μέρος της τριλογίας «Cadela Força» και διακρίθηκε ως η καλύτερη ξένη παραγωγή της σεζόν 2023-24 από τη Γαλλική Ένωση Κριτικών Θεάτρου ενώ μόλις παρουσίασε το δεύτερο μέρος της στο Kunstenfestivaldesarts με τίτλο «The Brotherhood» που εστιάζει στην αρρενωπότητα και στο αντρικό βλέμμα.
Στις 5 και 6 Ιουλίου, Χώρος Δ

@Andrea Pizzalis

Ελάχιστα έργα Τέχνης από τη Νότια Κορέα έχουν απολαύσει τέτοιας αποδοχής. Ένα από αυτά είναι «Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, που τιμήθηκε το 2016 με το Βραβείο Μπούκερ, οπότε και κυκλοφόρησε η αγγλική του μετάφραση. Έκτοτε μεταφράστηκε σε 32 γλώσσες, αναδεικνύοντας την Γκανγκ σε διεθνή περσόνα των Γραμμάτων ενώ το 2024 προσέθεσε στις κατακτήσεις ένα Νόμπελ.

Η χορτοφάγος είναι η Γιόνγκ Χιε, μια αφοσιωμένη νοικοκυρά που ζει στη Σεούλ μια συνηθισμένη, αθόρυβη ζωή με τον σύζυγό της, έναν άνθρωπο εξίσου ήπιο, δίχως φιλοδοξίες. Ξαφνικά, η μονοτονία της ζωής της αποκτά ένα μεγάλο πάθος: Την απόφαση της να μην ξαναφάει κρέας. Μια ένδειξη αντίστασης και ανεξαρτησίας – που όσο στρέφει την οικογένεια της εναντίον της – τόσο θεριεύει μέσα της. Θέλει, πλέον, να ζήσει ως ένα άκακο δέντρο, λέγοντας «όχι» στην βία της ανθρωπότητας.

Αυτή είναι και η ηρωίδα της παράστασης που αναλαμβάνει να φέρει στη σκηνή η Ιταλίδα Ντάρια Ντεφλοριάν. Πολυσχιδής και βραβευμένη καλλιτέχνης – ηθοποιός, συγγραφέας, περφόρμερ, σκηνοθέτρια (και πίσω από την κάμερα) – χρησιμοποιεί μια γλώσσα αισθησιακή και προκλητική, για να μετατρέψει αυτό το παράξενο μυθιστόρημα, γεννημένο στο καφκικό σύμπαν της Νότιας Κορέας σε ζωντανή τέχνη. Στο ρόλο της χορτοφάγου η ίδια η Ντεφλοριάν.
Η παράσταση που επιχειρεί μια χαρτογράφηση της βίας –φυσικής, ψυχολογικής, πολιτικής– που ασκείται σε μια σύγχρονη γυναίκα έκανε πρεμιέρα τον περασμένο Οκτώβριο στην Ιταλία και στη συνέχεια παρουσιάστηκε στο Festival d’Automne του Παρισιού.
Από τις 13 έως 15 Ιουλίου, Χώρος Η

@Fred Debrock

Μια ενδιαφέρουσα σύζευξη. Από τη μια το σπουδαίο – και για πολλούς το καλύτερο – βιβλίο της Νορμανδής Ανί Ερνό. Από την άλλη, η Νορβηγίδα νέα καλλιτεχνική διευθύντρια του εμβληματικού Internationaal Theater Amsterdam Ελίνε Αρμπό που και δρέπει δάφνες στην Ολλανδία. Βάζοντας στο επίκεντρο τα κοινωνικά θέματα και τα έργα με γυναίκες ηρωίδες – από τις «Ώρες» έως την «Κυρία Ντάλογουεϊ», την «Πενθεσίλεια» – η Αρμπό διαδέχεται με αξιώσεις τον Ίβο Βαν Χόβε και η φήμη της εξαπλώνεται στο αγγλόφωνο θέατρο.

Τα ίδια ενδιαφέροντα φέρνουν την Αρμπό στα «Χρόνια». Πρόκειται για την αυτοβιογραφία της Ανί Ερνό, ενός κοριτσιού που ζει και αφουγκράζεται τους κραδασμούς της μεταπολεμικής Ευρώπης (γεννήθηκε το 1940) και συνάμα συνειδητοποιεί πως είναι γυναίκα. Το γυναικείο βίωμα μπλέκεται με τη συλλογική περιπέτεια: το κορίτσι σπάει τα δεσμά της μεσοαστικής της ανατροφής και μέσα από το γράψιμο αναπτύσσει οξεία πολιτική και κοινωνική συνείδηση.

Αντλώντας υλικό από ασπρόμαυρες φωτογραφίες, τραγούδια και ρεπορτάζ που κινητοποιούν τη λειτουργία της μνήμης, το βιβλίο αποτυπώνει την πορεία της αφηγήτριας προς τη χειραφέτηση αναδεικνύοντας πώς η γυναικεία ταυτότητα διαπλέκεται σ’ όλες της τις πτυχές με τη σεξουαλικότητα, την ταξική καταγωγή, τους προσωπικούς στόχους. Η ιστορία μιας γυναίκας μετατρέπεται έτσι σε βιογραφία της μεταπολεμικής Δυτικής Ευρώπης.
Ο κόσμος της ζωντανεύει επί σκηνής μέσα από ένα ονειρικό φίλτρο και την αφήγηση πέντε ηθοποιών που επιχειρούν να αποδείξουν πόσο μεγαλειώδης μπορεί να είναι η ζωή μιας «συνηθισμένης» γυναίκας. Στην Ολλανδία, η Αρμπό απέσπασε διθυραμβικές κριτικές, ενώ στη συνέχεια η παράσταση ανέβηκε στο Λονδίνο με μεγάλη επιτυχία.
Στις 13 και 14 Ιουλίου, Χώρος Δ