Με την πένα της συγγραφέως: Ντίνα Νομικού, «Montessori: Μάθε, παίξε, γέλασε»

από την ανάγκη να μπουν σε βιβλία σκέψεις και διαπιστώσεις πολλών ετών δουλειάς μου με οικογένειες και παιδιά. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα έχω την αίσθηση πως οι οικογένειες, και τα παιδιά ειδικότερα, πιέζονται πολύ.

Όταν βίωσα μια βαθιά απογοήτευση από τα σχολικά περιβάλλοντα και την αντιμετώπιση των παιδιών στα πρώτα χρόνια δουλειάς μου μέσα σε σχολεία. Όταν είσαι νέος σε ένα επάγγελμα, είσαι βαθιά ρομαντικός. Κι αν οι πρώτες σου εμπειρίες δεν είναι καλές, καταρρακώνεσαι.

Όσο την εφάρμοζα, έβλεπα και την ουσία της. Κι όσο διεύρυνα τις παιδαγωγικές μου γνώσεις τόσο απελευθερωνόμουν από την στερεοτυπική εφαρμογή της. Αυτό νομίζω είναι κλειδί για να προσφέρει το μέγιστό.

προτείνοντας συγκεκριμένο υλικό και μεθοδολογία για κάθε αναπτυξιακό στάδιο. Αν κρατούσα την ουσία της σήμερα, έχοντας δουλέψει αρκετά, θα έλεγα ότι πρεσβεύει το σεβασμό στην μοναδικότητα του κάθε παιδιού και προσφέρει με τον τρόπο οργάνωσης του περιβάλλοντος τον χρόνο να υπάρχει επιλογή και προσωπικός ρυθμός μάθησης. Κάτι πολύ σημαντικό και σπάνιο για τα ελληνικά δεδομένα στην εκπαίδευση. Προτείνει επίσης εξειδικευμένο υλικό ανά ηλικία για την προσέγγιση της γνώσης.

Θα εφαρμοστεί τελικά με μικρές καθημερινές πρακτικές, με αλλαγή οπτικής, με εργαλεία, με επιλογή καλών υλικών και φυσικά με την δική μας διαφορετική προσέγγιση στο παιδί. Πριν ανασυνταχθεί ένα ολόκληρο εκπαιδευτικό σύστημα, πράγμα δύσκολο και χρονοβόρο, θα πρέπει οι άνθρωποι που το υπηρετούν να αρχίσουν αν το αλλάζουν από μέσα. Στην προσχολική εκπαίδευση υπάρχει μεγάλο περιθώριο για κάτι τέτοιο. Στις μεγαλύτερες όμως βαθμίδες, είναι πολύ πιο δύσκολο…

Η προσωπικότητα και η στάση του δασκάλου είναι που ξεκινά το κλίμα μιας ομάδας. Μέσα στην καθημερινότητα, τείνουμε να το ξεχνάμε αυτό.

η παρατήρηση και η ανάγκη που έχει δημιουργηθεί να δουλεύουν οι μικρές ηλικίες με πιο προχωρημένα και περίπλοκα θέματα, αλλά με παιδαγωγικά ορθό τρόπο. Έχω πάντα στο μυαλό μου πως δεν υπάρχει κατάλληλη ή μη κατάλληλη περίοδος για να ερευνήσει κάτι ένα παιδί, αρκεί να δείξει ενδιαφέρον για αυτό. Και να υπάρχει κάποιος που θα δει αυτό το ενδιαφέρον. Οι δάσκαλοι έχουμε αυτό το ρόλο. Είμαστε παρατηρητές. Πρέπει να είμαστε. Και να έχουμε εργαλεία. Η σειρά «Μάθε Παίξε Γέλασε» είναι ένα τέτοιο εργαλείο.

Το πάντρεμα αυτών των χαρακτηριστικών με την εμφάνιση τους και τον χαρακτήρα που βγάζουν στα βιβλία, ήταν ένα μεγάλο στοίχημα για την εικονογράφο του βιβλίου την κ. Κατερίνα Σωτηροπούλου. Μέσα στα βιβλία όλης της σειράς, μιας και θα ακολουθήσουν κι άλλα, θα βρει κανείς αναλυτικές προτάσεις δράσεων και εναλλακτικές για το αντίστοιχο θέμα που πραγματεύεται το κάθε βιβλίο, παρατηρήσεις και συμβουλές για τον τρόπο εφαρμογής των δράσεων στις ομάδες και τέλος συχνές υπενθυμίσεις για το στόχο μας. Θα βρει επίσης ενδεικτικά φύλλα εργασίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και πολλή ελευθερία να εξελιχθεί η έρευνά μας. Είναι πια καιρός να εξοικειωθούμε με την ευελιξία των δράσεων μας χωρίς αυτό να αποτελεί φόβο. Η συγκεκριμένη σειρά μπορεί να αποτελέσει ένα όμορφο εργαλείο για τα εργαστήρια δεξιοτήτων.

Στόχος μου είναι να αγαπήσουν την έρευνα με μικρά παιδιά και να πιστέψουν ότι μπορεί να γίνει, αρκεί να οργανωθεί σωστά, να μην φοβούνται όταν θα οδηγηθεί η ομάδα σε « λάθος» συμπεράσματα, να απολαύσουν την διαδικασία και να την εξελίξουν όσο πάει.

Γιατί μου πήρε πολύ χρόνο μέχρι να μπορέσω να διακρίνω ότι μπορεί να υπάρχει αυτή η αλήθεια. Όπως συνηθίζεται, το λάθος δεν επιτρέπεται ή πρέπει να διορθώνεται άμεσα. Έχουμε μάθει να εστιάζουμε στο λάθος, στο ποιος φταίει και στο να μην ξαναγίνει. Πριν ασχοληθούμε με αυτά, ας δούμε τι μας προσέφερε αυτό το λάθος, πως μπορεί να το μεταλλάξουμε, ή και όχι.

Κι ευτυχώς υπήρξαν κάποιοι που είχαν την ικανότητα να το δουν. Είναι σπουδαίο να μαθαίνεις από νωρίς την αξία ενός λάθους. Σαν δασκάλα, είναι το σημαντικότερο εργαλείο παρατήρησης μου. Μου δείχνει τι πρέπει να κάνω και συχνά και πως να το κάνω. Τα λάθη των παιδιών είναι σχεδόν πάντα παράθυρα για μια αλήθεια. Και επειδή είναι υπό διαμόρφωση προσωπικότητες, θα πρέπει να τους δίνουμε χώρο και χρόνο.

Η δουλειά μου με αυτά, μου έχει προσφέρει αυθεντικές στιγμές, πολλές αφορμές για ενδοσκόπηση, άπειρο γέλιο και άπειρο κλάμα. Τα βλέπω πάντα σαν μια ελπίδα. Η απλότητα της σκέψης τους και η καθαρότητα του βλέμματος τους έχει μια δυναμική που δεν ξανασυναντιέται σε επόμενα στάδια ζωής.

Το να μεγαλώσει κανείς ένα παιδί, προϋποθέτει πάνω από όλα το να σχετιστεί μαζί του. Και αν επιλέξει τη Μοντεσσόρι, θα πρέπει να διαβάσει, να μιλήσει με άλλους ανθρώπους, να δίνει χρόνο, κυρίως στον εαυτό του στην αρχή, να μην αγχωθεί και να μην πιστέψει ποτέ σε πανάκειες μεθόδους. Η παιδαγωγική Μοντεσσόρι μπορεί να μας λύσει πολλές απορίες για την ανάπτυξη των παιδιών, να μας δώσει εργαλεία για να ετοιμάσουμε ένα όμορφο περιβάλλον που θα τους δώσει χώρο και χρόνο να καταφέρουν πράγματα μόνα τους. Θα συνεχίσουν όμως να μας έχουν ανάγκη.

είναι ότι νομίζουμε πως προσφέροντας αυτό το περιβάλλον, θα έχουμε ανεξάρτητα παιδιά από κούνια. Για αυτή την παρανόηση και το γενικότερο ταξίδι της γονεικότητας έχω γράψει ένα άλλο βιβλίο, τη «Σκάλα: Ιστορίες για γονείς», το οποίο κυκλοφορεί και αυτό από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος και απευθύνεται στους γονείς που θέλουν να ταυτιστούν, να βρουν το δικό τους σκαλοπάτι στην περίπλοκη αυτή σκάλα του να είσαι «γονέας» και να εμπνευστούν ώστε να σκαρφαλώσουν όσο πιο ψηλά μπορούν, χωρίς να φοβηθούν τα υπόλοιπα σκαλιά.

Προσφέροντας ένα περιβάλλον με σεβασμό και την ουσιαστική παρουσία μας μέσα σε αυτό, φτιάχνουμε τις προϋποθέσεις για ένα υγιές και ανεξάρτητο παιδί όταν αυτό είναι έτοιμο. Μέχρι τότε, ας το χαρούμε κι ας μοιάζει με αγώνα δρόμου!