Μιγκέλ ντε Θερβάντες: Οι πραγματικές περιπέτειες του “πατέρα” του Δον Κιχώτη και τα μαθήματα ζωής

Στις 29 Σεπτεμβρίου του 1547 γεννήθηκε ο σπουδαιότερος συγγραφέας της Ισπανίας και ένας από τους πλέον πιο καταξιωμένους και διάσημους μυθιστοριογράφους παγκοσμίως, ο “πατέρας” του Δον Κιχώτη, Μιγκέλ ντε Θερβάντες.

Τίποτα από τα πρώτα χρόνια της ζωής του δεν άφηνε να εννοηθεί πως, ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες, θα γινόταν ο μεγαλύτερος συγγραφέας της Ισπανίας. Τα νεανικά του χρόνια χαρακτηρίζονταν από μία έντονα περιπετειώδη χροιά, καθώς πολέμησε στην Ναυμαχία της Ναυπάκτου, αιχμαλωτίστηκε από πειρατές, υπηρέτησε στην Αυλή του Φιλίππου Β’ ως φοροεισπράκτορας και βρέθηκε στην φυλακή για τρία ολόκληρα χρόνια, μετά από κάποιες… μικροκλοπές που έκανε στα κρατικά ταμεία.

Μιγκέλ ντε Θερβάντες

Ο Θερβάντες γεννήθηκε στο Αλκαλά ντε Ενάρες, μία μικρή κωμόπολη βορειοανατολικά της Μαδρίτης, και ήταν το τέταρτο από τα επτά παιδιά της οικογένειάς του. Τα νεανικά του χρόνια ήταν άκρως διαμορφωτικά για τον νεαρό Μιγκέλ, ο οποίος αναγκάστηκε να αλλάξει σπίτι και ζωή δεκάδες φορές.

Η χαρακτηριστική αυτή περίοδος της ζωής του, τον ώθησε και στα ενήλικά του χρόνια να επιλέγει τα ταξίδια για την διαφυγή από την πραγματικότητα. Επέλεξε έτσι να καταταχθεί το 1570 στον στρατό, που συνδύαζε τον ενθουσιασμό της μάχης με τα ταξίδια σε άλλες χώρες.

Κατά την θητεία του στον στρατό, πολυάριθμες ήταν οι μάχες στις οποίες είχε συμμετάσχει. Συγκεκριμένα, ως επαγγελματίας στρατιώτης έλαβε μέρος σε γνωστές και νικηφόρες μάχες, όπως στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου ως υπαξιωματικός του πολεμικού πλοίου Μαρκέσα, στην πολιορκία της Κέρκυρας, του Ναυαρίνου καθώς και στην εκστρατεία της Τύνιδας.

Τον Σεπτέμβριο του 1575, κατά την διάρκεια του ταξιδιού της επιστροφής του στην Ισπανία, η γαλέρα στην οποία επέβαινε καταλήφθηκε από πειρατές, και το πλήρωμά της μεταφέρθηκε αιχμάλωτο στο Αλγέρι. Μέσα στο πλήρωμα ήταν ο Μιγκέλ και ο αδερφός του Ροδρίγο, οι οποίοι έμειναν ως δούλοι στο Αλγέρι για 5 χρόνια. Στη διάρκεια αυτών των ετών, τέσσερις φορές είχε φτάσει κοντά στην λύτρωση της ελευθερίας, καθώς προσπαθούσε, ανεπιτυχώς, να αποδράσει.

Τον Σεπτέμβριο του 1580 η πολυπόθητη ελευθερία του έγινε πραγματικότητα, μετά από συμβολή της οικογένειάς του και μίας ομάδας Τριαδιστών καλόγερων, που κατάφεραν να συγκεντρώσουν την αμοιβή για την απελευθέρωσή του. Αυτή η περιπετειώδης περίοδος της ζωής του αποτυπώθηκε μεταγενέστερα στο λογοτεχνικό έργο του, καθώς οι προσωπικές του εμπειρίες ήταν αυτές που του έδιναν ώθηση να γράψει και να γίνεται λογοτεχνικά δημιουργικός.

Πορτρέτο του Μιγκέλ ντε Θερβάντες από τον Χουάν ντι Χαουρέγκι. Photo Credits: Wikimedia Commons

Στην μάχη ήταν κάτι παραπάνω από γενναίος και το ίδιο προσπαθούσε να εφαρμόζει και στην ζωή του. Δύο σφαίρες στο στέρνο και μία στο αριστερό του χέρι, το οποίο έμεινε παράλυτο για την υπόλοιπη ζωή του, ήταν τα αποτελέσματα της στρατιωτικής του θητείας. Κατά την επιστροφή του στην Ισπανία, η λογοτεχνική του πένα είχε πάρει φωτιά, όχι όμως και η φήμη του. Το 1585 εκδόθηκε το πρώτο λογοτεχνικό έργο του, με τίτλο Γαλάτεια, το οποίο λίγη δημοσιότητα κατάφερε να του δώσει.

Παρόλα αυτά, ο ίδιος δεν το έβαλε κάτω και προχώρησε στην πιο δημιουργική περίοδο της ζωής του. Την ίδια χρονιά υπέγραψε συμβόλαιο συνεργασίας με τον θεατρικό επιχειρηματία Γκασπάρ ντε Πόρρας, για την συγγραφή δύο δραματικών έργων, τα οποία είχαν κριθεί ως εξαιρετικά. Στη συνέχεια, ολοκλήρωσε περισσότερα από 20 θεατρικά έργα, όμως ακόμα δεν είχε καταφέρει να ανελιχθεί στους καλλιτεχνικούς κύκλους, που τόσο επιθυμούσε.

Απογοητευμένος από τα έσοδα της συγγραφικής του δραστηριότητας, αναζήτησε έναν διαφορετικό τρόπο εσόδων, καθώς τα οικονομικά προβλήματα τον απειλούσαν κάθε μέρα και πιο έντονα. Από το 1594 έως και το 1596 κατάφερε να γίνει μέλος της Αυλής του Φιλίππου Β‘ ως φοροεισπράκτορας με έδρα την Ανδαλουσία. Η καθημερινή συναναστροφή του με τα χρήματα τον έκανε να αρχίσει να “φλερτάρει” όλο και πιο συχνά με την ιδέα των μικροκλοπών.

Τα οικονομικά του προβλήματα επηρέαζαν αυτές τις σκέψεις, και τελικά οι χρηματικές καταχρήσεις του από τα λεφτά του κρατικού ταμείου, τον έφεραν αντιμέτωπο με τον νόμο. Τρία χρόνια παρέμεινε στην φυλακή της Σεβίλλης, τρία χρόνια κατά τα οποία, όπως υποστήριζε, στο κεφάλι του γεννιόταν μία μυθιστορηματική ιδέα που τον έκανε τελικά γνωστό σε ολόκληρο τον κόσμο.

Εικονογράφηση του Δον Κιχώτη κι του Σάντσο από τον Γκιστάβ Ντορέ. Photo Credits: Wikimedia Commons

Τον Ιανουάριο του 1605 εκδόθηκε το σημαντικότερο και πιο εμβληματικό έργο του Θερβάντες, Ο ευφάνταστος ευπατρίδης Δον Κιχώτης της Μάντσα, ευρέως γνωστό ως Δον Κιχώτης. Το μυθιστόρημα είχε αξιοσημείωτη επιτυχία και μέχρι το καλοκαίρι του ίδιου έτους είχαν τυπωθεί δύο κιόλας εκδόσεις του στη Μαδρίτη και τη Λισαβόνα, καθώς και μία έκδοση στη Βαλένθια. Ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες είχε ήδη παραχωρήσει τα δικαιώματα του μυθιστορήματος στον Ισπανό εκδότη Φρανθίσκο ντε Ρόβλες, γεγονός που του στοίχισε τις μελλοντικές εισπράξεις από την τρομερή επιτυχία του έργου και τις πολλαπλές και πολύγλωσσες εκδόσεις του.

Με τον Δον Κιχώτη πάντως, κατάφερε αυτό που αναζητούσε περισσότερο από όλα. Την θερμή αναγνώριση από τους λογοτεχνικούς κύκλους, αλλά και κάτι παραπάνω, που ίσως να μην είχε σκεφτεί ποτέ. Την αγάπη του κόσμου ακόμα και 400 χρόνια μετά τον θάνατό του, τον έχει ανεβάσει στο βάθρο των πιο αναγνωρισμένων συγγραφέων αλλά και το έργο του στον “κλειστό” κύκλο της παγκόσμιας κλασσικής λογοτεχνίας. Το 1615 εξέδωσε και το δεύτερο μέρος του Δον Κιχώτη, κλείνοντας ένα μεγάλο και σημαντικό κεφάλαιο της ζωής του, πριν αφήσει την τελευταία του πνοή.

Πέθανε στις 22 Απριλίου του 1616, όμως το συγγραφικό του έργο ήταν ακόμα ζωντανό. Τον επόμενο χρόνο εκδόθηκαν Τα πάθη του Περσίλεως και της Σιγισμούνδης, ένα από τα τελευταία ρομαντικά αφηγήματά του, το οποίο γνώρισε αρκετά μεγάλη επιτυχία στην Ισπανία, η οποία μετρούσε 8 διαφορετικές εκδόσεις του σε 2 μόλις χρόνια.

Μέσα από τα μυθιστορήματά του, ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες άφησε ως παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές πολλά σημαντικά γνωμικά που μέχρι και σήμερα ακούγονται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη και διαβάζονται από χιλιάδες αναγνώστες. Κάποια από τα αποφθέγματα αυτά είναι πραγματικά εμπνευσμένα και άκρως βγαλμένα από την προσωπική πείρα, που απλόχερα του μοίρασε η ζωή.

“Ποτέ μην παρακαλάς για κάτι που έχεις τη δύναμη να το κερδίσεις.”

“Τα γεγονότα, είναι οι εχθροί της αλήθειας.”

“Μην αγαπάς αυτό που είσαι, αλλά αυτό που μπορείς να γίνεις.”

“Τα μάτια, αυτές οι σιωπηλές γλώσσες της αγάπης.”

“Η απουσία, αυτή η κοινή θεραπεία για την αγάπη…”

“Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τρέλα που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος από το να απελπιστεί.”

“Η καθυστέρηση πάντα φέρνει κίνδυνο. Και το να αναβάλλεις ένα μεγάλο σχέδιο σημαίνει –συχνά– να το καταστρέφεις.”

“Το να είσαι έτοιμος είναι η μισή νίκη.”

“Τι προτιμάς: σοφή τρέλα ή ανόητη λογική;”

“Είμαστε οι γιοι των πράξεών μας.”

“Ένας άνθρωπος ατιμασμένος είναι χειρότερα από νεκρός.”

“Είναι άλλο πράγμα να εκθειάζεις την πειθαρχία, και άλλο να υποκύπτεις σ’ αυτήν.”

“Υπάρχουν δύο δρόμοι με τους οποίους οι άνθρωποι μπορούν να αποκτήσουν πλούτη και τιμές: ο ένας με τα γράμματα, ο άλλος με τα όπλα.”

“Μια παροιμία είναι μια μικρή πρόταση βασισμένη σε μια μακρά εμπειρία.”