Η Μαρία Κάλλας μέσα από σύγχρονες “ντίβες” του θεάτρου και του σινεμά
44 χρόνια μετά τον θάνατό της, η Μαρία Κάλλας συνεχίζει να εμπνέει τους μεγαλύτερους δημιουργούς του κόσμου, αποδεικνύοντας ότι στην μνήμη μας θα μείνει για πάντα ζωντανή.
Σαν σήμερα, στις 16 Σεπτεμβρίου 1977, η Μαρία Κάλλας, η μεγαλύτερη “ντίβα της όπερας”, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 53 ετών. Η Ελληνοαμερικανίδα υψίφωνος με την ξεχωριστή φωνή και την αστείρευτη δυναμικότητα, ήταν η επιδραστικότερη σοπράνο του 20ού αιώνα, με τους New York Times να την αποκαλούν την “πιο συναρπαστική καλλιτέχνιδα της εποχής της”.
Ο μύθος παραμένει ζωντανός44 χρόνια μετά τον θάνατό της, ο “μύθος” της Μαρίας Κάλλας παραμένει αλώβητος. Από την μία, η φωνή της έχει χαρακτηριστεί από τις πιο ιδιαίτερες του κόσμου -ο Βρετανός συνθέτης Walter Legge είχε δηλώσει ότι η Κάλλας διαθέτει το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό ενός ερμηνευτή: Μία φωνή που ο καθένας μπορεί να αναγνωρίσει. Από την άλλη, η Κάλλας έζησε μία θυελλώδη ζωή, γεμάτη σκάνδαλα, έρωτα, πόνο και δόξα. Πρόκειται μία συγκλονιστική ιστορία, που φυσικά πολλοί θέλησαν να μεταφέρουν στην μεγάλη οθόνη και τη σκηνή.
Έτσι, πολλοί είναι εκείνοι που έχουν προσπαθήσει να αναβιώσουν τον “μύθο” της Μαρίας Κάλλας μέσα από τις δικές τους δημιουργίες. Κλασικό παράδειγμα είναι η ταινία του Φράνκο Τζεφιρέλι “Callas Forever” με πρωταγωνίστρια την Φανί Αρντάν, ενώ πιο πρόσφατα δύο επίσης σημαντικές καλλιτέχνιδες έχουν αναλάβει τον δύσκολο αυτό ρόλο. Φυσικά μιλάμε για την Ιταλίδα ηθοποιό Μόνικα Μπελούτσι και για την διάσημη εικαστικό και περφόρμερ Μαρίνα Αμπράμοβιτς. Φυσικά, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε και την “δικιά μας” Μαρία Ναυπλιώτου, που τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει “ταυτιστεί” με την θρυλική σοπράνο, την οποία ενσαρκώνει στο “Masterclass”.
Φυσικά καμία ηθοποιός δεν έχει τολμήσει να μιμηθεί ερμηνευτικά την σπουδαία υψίφωνο, καθώς οι συγκρίσεις θα ήταν αναπόφευκτες και μάλλον άδικες. Εξάλλου, το να ενσαρκώνεις την Κάλλας αποτελεί ήδη δύσκολη υπόθεση. Όπως είχε πει και η ίδια: “Είναι ένα τρομερό πράγμα να είσαι η Μαρία Κάλλας, γιατί προσπαθείς συνεχώς να κατανοήσεις κάτι που ποτέ δεν πρόκειται να κατανοήσεις”.
Η ηθοποιός που έχει ενσαρκώσει περισσότερες φορές την Μαρία Κάλλας είναι μάλλον η Φανί Αρντάν. Χαρακτηριστική απόπειρα είναι η αυτή στην ταινία του Φράνκο Τζεφιρέλι, “Κάλλας για Πάντα” (Callas Forever). Ο Ιταλός σκηνοθέτης ήταν καλός φίλος της σοπράνο, ενώ την είχε σκηνοθετήσει στο παρελθόν στις όπερες “Τόσκα”, “Νόρμα”, αλλά και στην “Τραβιάτα”.
Στο “Κάλλας για Πάντα” λοιπόν η Φανί Αρντάν είχε στα χέρια της έναν απαιτητικό ρόλο, αφού κλήθηκε να ενσαρκώσει μια Κάλλας, στο “τέλος” της δόξας της, όταν είχε χάσει πλέον την φωνή της.
Η ίδια η Αρντάν έχει δηλώσει πολλές φορές πόσο θαυμάζει την Ελληνοαμερικανίδα σταρ. Χαρακτηριστικά είχε δηλώσει: “Μου έμαθε πολλά η Μαρία Κάλλας. Μέχρι το τέλος της ζωής της πίστευε ότι θα ξαναπαίξει τη Νόρμα. Μέχρι το τέλος έκανε πρόβες. Έζησε τη ζωή της, κράτησε ακέραιη τη ζωή του καλλιτέχνη”.
Η ταινία του Τζεφιρέλι όμως, δεν θα ήταν η μοναδική φορά που η Αρντάν θα “συναντούσε” την σπουδαία σοπράνο. Μερικά χρόνια αργότερα θα συμμετείχε στην ταινία “Maria by Callas” του Τομ Βολφ -ο οποίος είναι και ο άνθρωπος πίσω από την παράσταση της Μόνικα Μπελούτσι στο Ηρώδειο, αλλά και πίσω από τη γαλλική παραγωγή του “Master Class”.
Η Μαρία Ναυπλιώτου σε μία ερμηνεία ζωής στο Master Class
Μαρία Ναυπλιώτου ως Μαρία Κάλλας στο Masterclass
Το θρυλικό θεατρικό έργο του Αμερικανού συγγραφέα Terrence McNally, «Master Class», έχει “ταξιδέψει” σε όλο τον κόσμο, από το Broadway της Αμερικής και το West End του Λονδίνου μέχρι τη Γαλλία και την Αργεντινή.
Στην Ελλάδα, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1997-1998 σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη και μετάφραση Μάριου Πλωρίτη, με την Κάτια Δανδουλάκη στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Κάλλας. Το “Master Class” έμελλε να επιστρέψει είκοσι χρόνια μετά, αυτή τη φορά με πρωταγωνίστρια την Μαρία Ναυπλιώτου -και από τότε το πρόσωπο της ηθοποιού έχει ταυτιστεί απόλυτα με τον “θρύλο” της Κάλλας. Φέτος συνεχίζει την επιτυχημένη πορεία του, για 4η χρονιά, στο Θέατρο Παλλάς.
Μαρία Ναυπλιώτου ως Μαρία Κάλλας στο Masterclass
Επιβλητική και αισθαντική, η Ελληνίδα ηθοποιός ενσαρκώνει μία πιο ώριμη Κάλλας, κοντά στο τέλος της ζωής της στη δεκαετία του ’70, σε ένα υποθετικό “master class”, που γίνεται η αφορμή για μία αναδρομή στο ένδοξο παρελθόν της. Μέσα από την σκηνοθετική ματιά του Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου, η Μαρία Ναυπλιώτου μεταμορφώνεται σε Μαρία Κάλλας σε έναν ρόλο ζωής.
Όπως είχε αναφέρει η ίδια η Μαρία Ναυπλιώτου για την παράσταση: “Παρουσιάζεται ένα άλλο πρόσωπο από αυτό που όλοι νομίζουμε ότι γνωρίζουμε. Είναι μια γυναίκα πονεμένη, διαμελισμένη, που δικαιώνεται πλήρως… Το «Masterclass» στις ρωγμές του μιλάει για μεγάλα υπαρξιακά θέματα, όπως η απώλεια, που είναι αδύνατον να μην αγγίζουν οποιονδήποτε άνθρωπο”.
Οι Επτά Θανάτοι της Μαρία Κάλλας
Η Μαρίνα Αμπράμοβιτς ως Μαρία Κάλλας, φωτογραφία: Wilfred Hosl
«Οι Επτά Θάνατοι της Μαρία Κάλλας» είναι το νέο και πολύ φιλόδοξο πρότζεκτ της «ιέρειας του περφόρμανς» Μαρίνα Αμπράμοβιτς. Συνδυάζοντας στοιχεία από βίντεο και περφόρμανς, το έργο αυτό ενώνει επτά διάσημες άριες που έχουν συνδεθεί με το όνομα της Κάλλας, με νέα μουσική από τον συνθέτη Marko Nikodijevic.
«Όταν την άκουσα για πρώτη φορά στο ραδιόφωνο, στην κουζίνα της γιαγιάς μου στην τότε Γιουγκοσλαβία, μαγεύτηκα και ανατρίχιασα» είχε δηλώσει στους New York Times η διάσημη περφόρμερ. “Μετά, έμαθα τα πάντα για εκείνη. Διάβασα οχτώ βιογραφίες της, και είδα τόσες ομοιότητες μεταξύ μας. Είμαστε και οι δύο Τοξότες και είχαμε και οι δύο κακές μητέρες. Επίσης είχε αυτή την εξαιρετική ένταση στα συναισθήματά της, μπορούσε να είναι ευάλωτη και δυνατή ταυτόχρονα”.
Η περφόρμανς της Αμπράμοβιτς έκανε πρεμιέρα παρά τον κορονοϊό στις 3 Σεπτεμβρίου του 2020 σε κοινό 500 ατόμων στην Κρατική Όπερα της Βαυαρίας, στο Μόναχο. Φυσικά, όπως συνηθίζεται με τα έργα της αμφιλεγόμενης περφόρμερ, οι αντιδράσεις ήταν πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους. Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι πρόκειται για ένα άκρως φιλόδοξο πρότζεκτ. Εμείς θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε το οπερατικό έργο της Μαρίνα Αμπράμοβιτς, σε λίγες μόλις ημέρες, στις 24, 25, 26, 28 και 29 Σεπτεμβρίου 2021 στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Mαρία Κάλλας: Επιστολές και Αναμνήσεις
Η τελευταία διεθνής ηθοποιός που αναλαμβάνει το δύσκολο εγχείρημα του να ενσαρκώσει την μεγαλύτερη σταρ στην ιστορία της όπερας, είναι η Μόνικα Μπελούτσι, και μάλιστα στο Ηρώδειο.
Η πολυαναμενόμενη παράσταση επρόκειτο να κάνει την πρεμιέρα της πέρσι, τον Σεπτέμβριο, στο Ηρώδειο -και μάλιστα την ημέρα των γενεθλίων την Ιταλίδας ηθοποιού. Η πανδημία του κορονοϊού όμως άλλαξε για ακόμη μια φορά τα σχέδια μας και η παράσταση τελικά αναβλήθηκε για φέτος τον Σεπτέμβριο και μάλιστα στις 21, 22 και 23 Σεπτεμβρίου, και πάλι στο Ηρώδειο.
Στην παράσταση “Επιστολές και Αναμνήσεις”, η Μόνικα Μπελούτσι καλείται να αναγνώσει αδημοσίευτες επιστολές και γράμματα της Μαρίας Κάλλας, που γράφτηκαν από την ίδια από το 1946 μέχρι και το 1977, κατά τη διάρκεια δηλαδή των πιο ένδοξων, αλλά και πιο “σκοτεινών” ημερών της.
Οι επιστολές αποτελούν “ανακάλυψη” του Τομ Βολφ, σκηνοθέτη και της παράστασης, αλλά και της ταινίας «Maria by Callas», ο οποίος συγκέντρωσε πάνω από 350 αδημοσίευτα γράμματα της Κάλλας.
Η ίδια η Μπελούτσι έχει δηλώσει ότι “τα γράμματα είναι τόσο πανέμορφα. Είναι αδύνατον να μην δει κανείς μέσα στην ψυχή αυτής της καταπληκτικής καλλιτέχνιδας”.
Από την μεριά του ο Βολφ διέκρινε μία “χημεία” ανάμεσα στη διάσημη ηθοποιό και την ντίβα της όπερας. “Η Μπελούτσι ερμήνευσε με ακρίβεια την δύναμη και την ευαισθησία της ντίβας. Η Μόνικα, ως διασημότητα και η ίδια, κατάφερε να κατανοήσει την γυναίκα πίσω από τον θρύλο”.
