Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης: Δεν θεωρώ πως είμαι έτοιμος για μια διοικητική θέση

Το μικρόφωνο του κινητού καταγράφει – μαζί με τα λόγια – τα γρήγορα βήματα στο πλακόστρωτο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, στο δρόμο για το Ηρώδειο. Η κουβέντα με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη έχει πολλές φάσεις. Από το στενό της οδού Αμερικής όπου τον φωτογραφίζουν τα κορίτσια που περνούν με πλατύ χαμόγελο, στην πρόβα του «Βυσσινόκηπου» στο Χορν, στο αυτοκίνητο για το αρχαίο θέατρο κι ύστερα ανάμεσα στο πλήθος των περαστικών που ανηφορίζουν στον πεζόδρομο. Εννιά παρά πέντε· η παράσταση αρχίζει. Το κινητό είναι πια στο off.

Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης πάλι όχι. Απόψε ως θεατής, μα πάντα ως άνθρωπος του θεάτρου μιλάει με πάθος για μια τέχνη που τον έχει κερδίσει οριστικά, μετά από πολύ κόπο. Στα 27 χρόνια που πατάει στη σκηνή (το αναφέρει ξανά και ξανά σαν να θέλει να το υπενθυμίσει στον εαυτό του) αμφιταλαντεύτηκε, φοβήθηκε, απογοητεύτηκε, έβγαλε πολλά χρήματα, αποθεώθηκε, κατακρίθηκε, έχασε το ενδιαφέρον του, κινδύνευσε να παραιτηθεί.

Σήμερα που αντιμετωπίζει όλα τα παραπάνω σαν ένα τσεχωφικό flash back, σκηνοθετεί το «Βυσσινόκηπο», επιστρατεύοντας τον ποιητικό όσο και ορθολογικό εαυτό του. «Οποια αίσθηση κι αν έχει κανείς για τις σκηνοθεσίες μου, δεν μπορεί να παραβλέψει πως είναι κατασκευές, είναι ένα τραπέζι με πόδια, στέκονται. Ο “Βυσσινόκηπος” είναι ένα τραπέζι που στέκεται στον αέρα» λέει προλογίζοντας την πρεμιέρα στα μέσα του Οκτωβρίου. Ο ουμανισμός του Τσέχωφ, πάντως, μοιάζει ιδανικός για να οδηγήσει το Μαρκουλάκη – τον άνθρωπο που αυτοπροσδιορίζεται ως λάτρης του σύμπαντος – σε εξω-θεατρικές ομολογίες.

Ποια είναι η θεωρία σου για τη ζωή;
Δεν έχω· η θεωρία είναι ένα διανοητικό κατασκεύασμα. Εχω, όμως, έναν τρόπο που διαβάζω τους ανθρώπους. Και παρότι πολλά πράγματα στην παρατήρηση του σημερινού κόσμου με σπρώχνουν ν’ αλλάξω γνώμη, την ίδια ώρα διατηρώ ακλόνητος τη θέση πως «ουδείς εκών κακός». Δηλαδή, μπορεί στην καθημερινότητα μου να ταυτίζομαι με την φράση του Τροφίμοφ πως «οι περισσότεροι άνθρωποι είναι αδαείς, αγράμματοι, αδιάβαστοι, απολίτιστοι και βαθιά δυστυχισμένοι» κι αυτή η σκέψη για το ανθρώπινο είδος να εκφράζει τον ενήλικο εαυτό μου, ωστόσο η φλόγα που διατηρώ αναμμένη είναι πως ο άνθρωπος αξίζει την αγάπη· και πως κάθε άνθρωπος ξεχωριστά δεν είναι κακός ή λάθος με τη θέληση του, αλλά από άγνοια. Συνεπώς, αντιμετωπίζω τους ενηλίκους σαν παιδιά· είμαι επιεικής μαζί τους και προσπαθώ να τους καταλάβω.

Αγαπάς, λοιπόν, τους ανθρώπους.
Μπορώ να πω ότι αγαπώ τον άνθρωπο με «Α» κεφαλαίο αλλά κρατώ μια επιφύλαξη για τους ανθρώπους.

Ποιος ήρωας του Τσέχωφ θα ήσουν;
Φοβάμαι πως θα ήμουν ο Τριγκόριν στο «Γλάρο». Υπάρχει κάτι σ’ αυτό το πρόσωπο που με συγκινεί πολύ· μια αίσθηση μετριότητας, παρότι την χειρίζεται αυτάρεσκα. Δεν θα μπορούσα να ταυτιστώ με τον Τρέπλιεφ ας πούμε· κοντεύω 50 χρονών.

Αγαπώ τον άνθρωπο με «Α» κεφαλαίο αλλά κρατώ μια επιφύλαξη για τους ανθρώπους

Πλησιάζοντας τα 50 πως ορίζεις το σκοπό της ζωής σου;
Ο σκοπός είναι μια έννοια που σε βγάζει από τον εαυτό σου, κάτι σαν αποστολή κι εγώ δεν αισθάνομαι ότι είμαι σε αποστολή – πέραν από την ανάγκη να φροντίζω το παιδί μου. Θα αντικαθιστούσα τη λέξη σκοπό με τη λέξη νόημα. Από μικρός ήμουν άπληστος για τη ζωή σε όλες τις εκδοχές της – τη γνώση, την επαφή με τους ανθρώπους, την επιτυχία, την αποδοχή, το θαυμασμό – τα ήθελα όλα! Μάλιστα θεωρούσα ότι η υστεροφημία είναι το σημαντικότερο πράγμα που πρέπει να επιδιώξει κανείς. Θυμάμαι πως είχα στον τοίχο του δωματίου μου ένα πόστερ του Τζέιμς Ντιν – το οποίο μου είχε χαρίσει η πρώτη μου κοπέλα – κιι έγραφε πάνω «Immortality is the only true success». Αργότερα, ήρθε και ο Γούντι Αλεν που είπε πως δεν θέλει να πετύχει την αθανασία με το έργο του, θέλει απλώς να μην πεθάνει. Κι έτσι ενώ ως παιδί είχα έναν τρόμο ανυπαρξίας μεγαλώνωντας άρχισα να αναγνωρίζω ότι μπορώ να κάνω ωραία πράγματα αλλά πάνω – κάτω αυτό είναι. Στην κορυφή όλων αυτών καταλήγω πως το νόημα δεν μπορεί παρά να βρίσκεται στη σχέση μου με τους ανθρώπους. Αυτή η συνειδητοποίηση με κάνει αφενός καλύτερο στα πράγματα που κάνω κι αφετέρου είναι πιο… συμφέρον να συνδεθείς με τους ανθρώπους, να αγαπηθείς και να αγαπήσεις όσο το δυνατόν περισσότερο.

Τα καταφέρνεις;
Ολο και καλύτερα.

Τι έχει αλλάξει καθώς μεγαλώνεις; Μεγαλώνει και ο χώρος μέσα σου;
Ναι, φεύγουν ενοχλητικά τα πράγματα. Περιμένω δε, τη στιγμή οπότε δεν θα με νοιάζει αν θα αρέσουν όσα κάνω κάνω.

Δεν έχεις χορτάσει να είσαι στην πρώτη γραμμή;
Μα κάθε φορά είναι μια διαφορετικού είδους πρώτη γραμμή· αλλάζει το πεδίο και το ζητούμενο. Σαφώς, με νοιάζει όσα κάνω να πετυχαίνουν, να διαπερνούν το κοινό. Και δεν μιλάω για την επιτυχία ως sold out. Στο «Βυσσινόκηπο», για παράδειγμα, με απασχολεί να είμαι πολύ προσωπικός και ταυτογχρόνως απολύτως διαυγής.

Αλλάζεις πίστα σκηνοθετώντας Τσέχωφ;
Εχει άλλο ζητούμενο – κι όχι μόνο επειδή είναι κλασικό αριστούργημα και πρέπει κανείς να αντιμετωπίσει πολύ τίμια. Στον Τσέχωφ βλέπω μια κωμωδία της ύπαρξης, ένα ελαφρύ κοίταγμα πάνω σε δραματικά γεγονότα. Για τα δικά μου γούστα το έργο δεν αντέχει σ’ ένα χειρισμό πλήρως ρεαλιστικό. Προσπαθώ, λοιπόν, να φτιάξω μια παράσταση που θ’ αρέσει σε μένα και αυτό είναι το πιο έντιμο που μπορώ να κάνω. Εννοείται πως θέλω όλοι να πουν «τι ωραία που το έφτιαξε».

Από παιδί ήμουν άπληστος για τη ζωή

Στο μέλλον, βλέπεις τον εαυτό σου να σκηνοθετεί και μόνο;
Αν μου έλεγες πως πρέπει να επιλέξω ανάμεσα στα δύο θα άφηνα την υποκριτική. Η σκηνοθεσία με βυθίζει περισσότερο, με διεγείρει τρομερά – όπως και με αγχώνει τρομερά. Ξυπνάω το βράδυ και σκέφτομαι πάνω στην κατασκευή της παράστασης· ξεχνάω ο,τιδήποτε άλλο όταν σκηνοθετώ.

Σου αρέσει που βλέπεις το όνομα σου στη μαρκίζα με την ιδιότητα του σκηνοθέτη;
Φυσικά! Ειδικά αν η παράσταση έχει λειτουργήσει.

Εχει έρθει η ώρα να σκηνοθετήσεις και για κάποιο μεγάλο, ιδωτικό ή δημόσιο οργανισμό;
Δεν μου έχει έρθει κάποια πρόταση, μα δεν αισθάνομαι κιόλας ότι υπάρχει εμπάργκο· μετά χαράς θα δούλευα στη Στέγη, στο Εθνικό, στο Φεστιβάλ. Θα δούλευα οπουδήποτε μπορώ να πω μια ιστορία με τον τρόπο που μου αρέσει – αναγνωρίζοντας δε σε ποιο χώρο βρίσκομαι κάθε φορά. Πολύ συχνά, βλέπω ωραία πράγματα στο θέατρο, τα χαίρομαι, τα ζηλεύω, τα θαυμάζω και όλα αυτά με κρατούν στις μύτες των ποδιών μου. Μα επουδενί δεν μπορώ να πω ότι «δεν με παίζουν» οι μεγάλοι οργανισμοί. Αλίμονο αν παραπονεθώ εγώ που έχω τρεις παραστάσεις το χρόνο στο κέντρο της Αθήνας.

Βιάστηκες να πετύχεις σε κάτι ή τα πράγματα ήρθαν στην ώρα τους;
Από τότε που ξεκίνησα να σκηνοθετώ δουλεύω σαν το σκύλο. Μέχρι να γίνει αυτό, ως ηθοποιός δηλαδή, δεν καταλάβαινα μεγάλο κόπο· κι επειδή κάποτε έπαιρνα πολύ καλά χρήματα είχα την εντύπωση πως κάποιον κοροϊδεύω. Αλλά – όπως είπα και νωρίτερα – ήμουν πάντα άπληστος. «Πόθησα τον κόσμο σαν αχόρταγο παιδί, κάθε του αναγνώριση για μένα ήταν γιορτή» που λέει και το τραγούδι. Παρόλα αυτά, ποτέ δεν αισθάνθηκα ότι έπρεπε να τρέξω. Αν σκεφτείς ότι έκανα την πρώτη μου σκηνοθεσία στα 38 και τη δεύτερη στα 43, όχι δεν βιάστηκα να γίνω σκηνοθέτης. Γενικά, νομίζω ότι τα πράγματα έρχονται ακριβώς στην ώρα τους. Ακόμα και οι μεγάλες κρίσεις της ζωής μου ήρθαν στην ώρα τους για να μπορούν να μου διδάξουν κάτι.

Και τι σου δίδαξαν;
Στο τέλος της τέταρτης δεκαετίας της ζωής μου πέρασα ένα κανάλι που με δυσκόλεψε μα με δυνάμωσε κιόλας ώστε να μπορώ να θεωρώ τα 40+ τα καλύτερα μου χρόνια.

Περιμένω τη στιγμή όπου δεν θα με νοιάζει αν αρέσουν όσα κάνω

Παρακολουθείς το χρόνο να περνάει;
Μπορεί ο χρόνος να μην περνάει άσχημα αλλά, δυστυχώς, περνάει. Το στρογγύλεμα που μου συνέβη από τα 40 και μετά – όπου συνειδητοποίησα ότι δεν θα ανακαλύψω κάποια νέα ήπειρο – με ηρεμεί. Ξέρεις, στα 13 μου ταυτίστηκα με τα «Κεριά», το ποίημα του Καβάφη, αναφωνώντας «πω, πω πράγματι». Συνεπώς, όπου κι αν σε πάει ο χρόνος μετά από αυτό είναι καλά. Η τέχνη, όπως επίσης λέει ο Καβάφης, είναι το μοναδικό καταφύγιο μέσα στο χρόνο.

Οι πληροφορίες μου λένε πως το άλλο καταφύγιο είναι ένα ημερολόγιο που επιμένεις να κρατάς εδώ και χρόνια.
Αλήθεια είναι αυτό. Μάλιστα, μέχρι το 2012 το κρατούσα σε χάρτινη μορφή, στα βιβλία της Αγρας ενώ από το 2012 και μετά γράφω στις ηλεκτρονικές μου συσκευές. Γράφω κάθε μέρα κι αν δεν το κάνω θα είναι σαν να μην έχω πλύνει τα δόντια μου. Αισθάνομαι κάπως σαν τον Χάνσελ και τη Γκρέτελ που μέσα στο δάσος έριχναν ψίχουλα για να βρουν το δρόμο. Το ημερολόγιο μου δίνει μια συνέχεια, σαν να αφήνω πίσω μου μια κλωστή και μπορώ να με παρακολουθήσω· ότι το πέρασμα μου από τη ζωή είναι λιγότερο χαοτικό. Για να μην σου πω και το άλλο τρελό: Θέλω να μεταγράψω τα 20 βιβλία της «Αγρας» στο κινητό μου! Σκέψου, όμως, να έχεις το χάρτη της ζωής σου…

Πότε ξεκίνησες να γράφεις;
Πρέπει να ήμουν 14, κάπου εκεί. Δεν θυμάμαι τι έγραψα την πρώτη φορά.

Ποια μέρα αυτού του ημερολογίου ζωής θα ξεχώριζες ως κορυφαία;
Ακαριαία θα έλεγα την ημέρα που γεννήθηκε ο γιος μου. Κι αυτή η απάντηση περιέχει μιαν αλήθεια γιατί πρώτον, ναι, γεννήθηκε ο γιος μου και δεύτερον γιατί η γέννηση του, μου έφερε μια σειρά από μεγάλες χαρές ενώ ταυτόγχρονα με πήγε υπαρξιακά στην άκρη του γκρεμού· σε περιοχές συναισθηματικής, δημιουργικής και προσωπικής ενηλικίωσης οι οποίες με οδήγησαν εδώ που βρίσκομαι τώρα.

Στο διάστημα που παρακολουθείς τον εαυτό σου, αισθάνεσαι πως έχασες το βηματισμό σου;
Υπήρξαν κάποιες περίοδοι κατά τις οποίες δεν ήμουν καθόλου φωτεινός – μολονότι θεωρώ κεντρικό δρόμο της ύπαρξης μου το φως. Ηταν εκεί γύρω στα 30, που βυθίστηκα σε μια πολύ γκρίζα δίνη. Κι αργότερα, για μια τριετία στα 36 έως τα 39 μου έχασα πάλι τον εαυτό μου. Οταν το έπαθα – εγώ που μοιάζω τόσο συγκροτημένος, ασφαλής και σίγουρος – κανείς από το περιβάλλον μου δεν πίστευε ότι μου συνέβαινε· κι εγώ πάλι θεωρούσα πως δεν με καταλάβαιναν.

Πως το ξεπέρασες;
Τότε ήμουν εντελώς εκτός κέντρου και χρειαζόμουν μια σειρά από πραγματικά μέτρα. Ημουν σαν πυγμάχος που έτρωγα μια γροθιά στα μούτρα και μετά μια δεύτερη, μια τρίτη – από ένα χωρισμό, μια αποτυχία, ένα οικονομικό πρόβλημα – μέχρι που σωριάστηκα στο ρινγκ. Εκεί δεν έχεις άλλη επιλογή από το να ακολουθήσεις μια διαδρομή: Πηγαίνεις στον ειδικό γιατρό, παίρνεις τα φάρμακα που πιθανόν θα σου δώσει και σιγά – σιγά (εφόσον δεν είναι ένα εγγενές πρόβλημα) μπορείς να επιστρέψεις σε μια κανονικότητα. Την περίοδο που παίζαμε με το Γιώργο Κιμούλη στο «Σλουθ» είχα πια βγει από αυτό. Μιλάω ανοιχτά για την κατάθλιψη όχι για να διαφημίσω τα βιώματα μου αλλά γιατί αισθάνομαι πως τα ψυχικά νοσήματα εξακολουθούν να αποτελούν μεγάλο ταμπού.

Πάντως, οι καλλιτέχνες είναι πλάσματα μελαγχολικά, έτσι δεν είναι;
Για τον καλλιτέχνη η μελαγχολία είναι ένας μόνιμος και εντελώς φυσικός τρόπος για να διαβάζει τον κόσμο. Κανείς δεν ανεβαίνει στη σκηνή αν δεν έχει μια έλλειψη.

Αν έπρεπε να επιλέξω ανάμεσα στη σκηνοθεσία και την υποκριτική θα εγκατέλειπα τη δεύτερη

Είσαι από τους ανθρώπους που βλέπουν την ευτυχία τσεχωφικά, που ακούνε την ευτυχία να έρχεται;
Ο Σοπενχάουερ λέει ότι η ευτυχία είναι μια κατάσταση του παρελθόντος. Είναι μια αναγωγή σ’ ένα παρελθόν που λειτουργούσε. Για μένα, ας πούμε, ευτυχία είναι η παραλία όπου πηγαίναμε όταν ήμουν παιδί. Εγώ μέσα στο νερό μέχρι τα γόνατα, κάπου στις αρχές καλοκαιριού και οι γονείς μου κάθονται έξω στην αμμουδιά, να με κοιτούν και το νερό να είναι ήρεμο: Να, μια στιγμή ευτυχίας. Αλλά τι είναι η ευτυχία – αν υποθέσουμε ότι κανείς έχει λύσει τα βασικά του προβλήματα; Είναι μια σύνδεση με τους άλλους και κυρίως μια βαθιά σύνδεση με τον εαυτό. Οπως λέει και ο Ελύτης, το δυσκολότερο πράγμα στον κόσμο είναι να γίνεις αυτό που είσαι.

Κι εσύ, έγινες αυτό που είσαι;
Παρά την τρέλα των ημέρων, ναι αισθάνομαι πως έχω γίνει αυτό που είμαι. Η’ είμαι αυτό που είμαι ήδη. Πράγματα που επιθυμώ, όνειρα που έκανα όταν ήμουν παιδί – και δεν χρειάζονται να πραγματοποιηθούν όλα – ήρθαν. Από μικρός είχα σαφώς μια συγκεκριμένη εικόνα για τον κόσμο, κάτι έντονα δημιουργικό μέσα μου συνδυασμένο με κάτι αυστηρά λογικό. Κι έτσι σήμερα το να φτιάχνω παραστάσεις στη χώρα όπου γεννήθηκα είμαι ακριβώς εγώ.

Τι θεωρείς ότι έχεις πετύχει μέχρι σήμερα;
Υποκριτικά έχω καταφέρει να υπάρχω με αξιώσεις στο χώρο, είμαι κεντρικό πρόσωπο σε αυτή τη δουλειά και πρέπει να είναι κανείς πολύ άδικος μαζί μου για να μου πει «γύρνα στο σπίτι σου». Εχω πετύχει να με εκτιμούν πολύ οι συνάδελφοι μου και ως ηθοποιό και ως σκηνοθέτη. Οσο για τους θεατές, οι παραστάσεις μου συγκεντρώνουν πολυσυλλεκτικό κοινό που, στην πλειονότητα του, πιστεύει πως κάθε φορά έχω κάτι να προτείνω.

Πάντως, όλα όσα θεωρείς επιτυχία φιλτράρονται μέσα από το βλέμμα των άλλων…
Ειδικά σε μια δουλειά όπως το θέατρο όπου υπάρχεις μόνο αν σε βλέπουν, αυτό σημαίνει επιτυχία. Δεν σε βλέπουν, δεν υπάρχεις. Αν πάλι πρέπει να αναφέρω τη μεγάλη επιτυχία ζωής μου τότε θα έλεγα πως έχω ασχοληθεί με αυτό που αγαπώ και το κάνω καλά, με κάτι που με συνδέει με την ύπαρξη μου και μου εξασφαλίζει μια σημαντική πνευματική εργασία.

Επουδενί δεν μπορώ να πω ότι «δεν με παίζουν» οι μεγάλοι οργανισμοί

Ποιος είναι ο προσωπικός σου βυσσινόκηπος;
Ανατρέχω συχνά σε εποχές της ζωής μου αλλά όχι νοσταλγώντας τις. Φωτογραφίζω μετά μανίας τα σπίτια στα οποία μένω λίγο πριν τα αφήσω απλώς για να τα θυμάμαι. Είχα δει ένα ισπανικό φιλμ που είχε ως προμετωπίδα του το συμπέρασμα ότι «είμαστε ό,τι χάσαμε». Ο δικός μου βυσσινόκηπος, ωστόσο, είναι ακόμα θαλερός γιατί για μένα βυσσινόκηπος είναι ένα ψυχικό τοπίο.

Πως αποκωδικοποιείς αυτό το τοπίο;
Ο βυσσινόκηπος είναι η διαπίστωση πως η ζωή είναι μια αέναη διαδικασία αλλαγής, όπου κανείς έχει τη δυνατότητα να αποκοπεί από τον ανήλικο εαυτό του. Μάλιστα, θα έβαζα ως υπότιτλο πως η ζωή αλλάζει χωρίς να κοιτάζει τη δική μας μελαγχολία.

Πότε έζησες την πραγματική σου ενηλικίωση;
Από τα 35 και μετά. Οταν έγινα πατέρας και πέρασα αυτή τη σειρά δυσκολιών. Τότε, είχα επιλέξει να μην δουλέψω προκειμένου να αφοσιωθώ στην οικογένεια μου και να ψάξω τι θέλω, επιτέλους, να κάνω. Και σε διαβεβαιώ πως δεν ήταν θέατρο. Επομένως, η εμφάνιση του γιου μου με έβαλε σε μια μεγάλη υπαρξιακή αγωνία. Γιατί ό,τι κι αν είχα κάνει μέχρι τότε μου φαινόταν μικρό, ασήμαντο και αβαθές.

Υπήρξε, λοιπόν, εποχή που θέλησες να εγκαταλείψεις το θέατρο;
Ναι, πριν γεννηθεί ο Γιώργος είχα αποφασίσει να τα παρατήσω. Ηταν 2004, έκανα τον «Αμλετ» στο Εθνικό κι είχα αρχίσει να σκέφτομαι «και τώρα αυτή θα είναι η ζωή μου;». Σκεφτόμουν ότι δεν είχα δει τίποτα στον κόσμο – εμένα που ενδιαφέρει το σύμπαν – κι έπαιζα μόνο ρόλους. Ενιωσα ότι το θέατρο είχε ένα τέλος. Εφυγα για την Αμερική, επέστρεψα – γιατί η, τότε γυναίκα μου είχε μείνει έγκυος στο γιο μας – και δεν δούλευα. Σκεφτόμουν διάφορα· είχα την ιδέα να φτιάξω μια εταιρία παραγωγής και αφύπνισης για διάφορα κεντρικά ζητήματα. Αντ’ αυτού, πήραμε το «Χώρα», όπου ξόδεψα όλα μου τα χρήματα, μετά χώρισα, έμεινα ξανά εκτός θεάτρου και κάπου εκεί άρχισε να με ενδιαφέρει η πολιτική σκηνή.

Θέατρο δικό σου θα επιδιώκες να ξαναφτιάξεις; Με το όνομα σου ας πούμε!
Οχι είναι πολύ δύσκολο. Κι επίσης δεν θα του έδινα το όνομα μου· είναι πολύ πασέ. Ασε που δεν είναι εύηχο. Θέατρο Χορν ακούγεται πολύ ωραίο, Θέατρο Αλίκη ναι, αλλά θέατρο Κωστάκη;

Τα πράγματα έρχονται ακριβώς στην ώρα τους· ακόμα και οι μεγάλες κρίσεις της ζωής μου

Μου μίλησες για τον προσωπικό, αλλά ποιος νομίζεις πως είναι είναι ο συλλογικός μας βυσσινόκηπος;
Η δική μας προσκόλληση στο ανήλικο· να γυρίσουμε αναίμακτα εκεί που είχαμε μείνει προ κρίσης, στο 2008 και να μην έχει αλλάξει τίποτα. Ο βυσσινόκηπος μας είναι η αδυναμία μας ως κοινωνία να καταλάβουμε ότι κάτι έρχεται κι εμείς δεν έχουμε τα εργαλεία να το εξηγήσουμε.

Η εμπλοκή σου με την πολιτική έχει να κάνει με την προσπάθεια να αποκωδιοκοποιήσεις αυτό που έρχεται;
Παρακολουθώ πιστά τα πολιτικά πράγματα. Κι επίσης, θέλω πολύ να καταλάβω οπότε συμμετέχω όταν δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Οταν εξοργίζομαι ή όταν νομίζω πως μπορώ να πω κάτι αληθινό και χρήσιμο.

Αυτό σημαίνει ότι θα επιδιώξεις να ασκήσεις και πολιτική;
Οχι· είμαι σχεδόν βέβαιος πως όχι.

Δηλαδή, εν όψει εκλογών, δεν θα συμμετείχες στο ψηφοδέλτιο της ΝΔ;
Δεν μου έχουν κάνει καμία πρόταση και δεν σκέφτομαι το βουλευτιλίκι. Αλλωστε, πρόκειται για μια πολύ δύσκολη δουλειά. Δεν καταλαβαίνω πως ένας βουλευτής μπορεί να παίζει στο θέατρο και να κάνει πρόβες. Κι αν με ρωτούσες τι θα επέλεγα ανάμεσα στα δύο, όχι δεν θα θυσίαζα τη ζωή μου στο θέατρο. Θεωρώ, ωστόσο, χρήσιμο να παίρνω θέση σε κάποιες περιπτώσεις, πάντα με ψυχραιμία, προκειμένου άνθρωποι που σκέφτονται όπως εγώ να μην νιώθουν μόνοι.

Μήνες μετά την παρουσία σου στο συνέδριο της ΝΔ, θα έλεγες πως είχε κόστος για την εικόνα σου ως καλλιτέχνη;
Για πολλούς – ακόμα και φίλους μου – η παρουσία μου στο συνέδριο της ΝΔ, έμοιαζε με μια κίνηση τελείως τρελή. Βεβαίως, ότι είπα στο λόγο μου θα μπορούσε να διαβαστεί στο συνέδριο οποιουδήποτε κόμματος του δημοκρατικού τόξου χωρίς τη συγκεκριμένη κατακλείδα. Εξέφρασα αποκλειστικά τον εαυτό μου, θεωρώντας ότι θα έπρεπε να πω πράγματα που λέμε διαρκώς μεταξύ μας. Υπό αυτή την έννοια, αναγνώρισα το ρίσκο για το κόστος της επιλογής μου. Εκ των υστέρων, διάβασα πολλά θετικά σχόλια κι από την άλλη διάβασα ό,τι χειρότερο έχω γραφτεί ποτέ για μένα. Στενοχωρήθηκα τότε αλλά, αναδρομικά πια, μπορώ να πω ότι δεν μου κόστισε ως προς το κοινό μου. Αλλωστε δεν είμαι βαμμένος κομματικά, δεν είμαι συναλλασσόμενος, διεφθαρμένος. Λέω θαρρετά αυτό που πιστεύω, γι’ αυτό και χάρηκα που το αποφάσισα.

Πάντως, όσο πλησιάζουν οι εκλογές το όνομα σου απαπαράγεται στους καλλιτεχνικούς κύκλους για την ανάληψη μιας διοικητικής θέσης. Φαντάζομαι πως το γνωρίζεις.
Πήγα στο συνέδριο ως ένας άνθρωπος ανεξάρτητα σκεπτόμενος. Αν αυτό διαβάστηκε από κάποιους σαν πιθανότητα προϋπάρχουσας συνδιαλλαγής – τύπου ο Μαρκουλάκης θα γίνει βουλευτής και θα του δώσουν το Εθνικό – με αναγκάζει για λόγους αρχής να αρνηθώ την όποια πρόταση. Ακόμα δε, κι αν ήθελα να δεχθώ. Γιατί μόνον έτσι αποδεικνύεται η απόλυτη καθαρότητα.

Δεν είμαι βαμμένος κομματικά, δεν είμαι συναλλασσόμενος, διεφθαρμένος. Λέω θαρρετά αυτό που πιστεύω

Τελικά σε ενδιαφέρει το Εθνικό ή όχι;
Οχι, γιατί δεν θεωρώ πως είμαι έτοιμος. Η διοικητική θέση είναι μια πάρα πολύ σοβαρή δουλειά και υπάρχουν πολλοί ικανοί άνθρωποι γι’ αυτήν. Είμαι ένας καλός ηθοποιός και σκηνοθέτης αλλά δεν ξέρω αν είμαι το κατάλληλο πρόσωπο για ν’ αναλάβω τέτοια καθήκοντα. Θεωρώ πως σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να γίνεται ένας σοβαρός διαγωνισμός.

Θα επιμείνω: Δεν σε ενδιαφέρει το Εθνικό τώρα ή γενικότερα;
Αν ποτέ καταπιανόμουν με κάτι τέτοιο σίγουρα δεν θα καταπιανόμουν άμεσα. Αλλιώς, άντε να βγάλεις από το μυαλό των ανθρώπων ότι δεν είμαι το παιδί της ΝΔ. Εγώ δεν θέλω να είμαι κανενός παιδί. Είμαι παιδί της μαμάς μου και του μπαμπά μου.