Οδύσσεια του Robert Wilson στο Εθνικό: Επικό ταξίδι στην ελαφρότητα (video)
Ένα ανάλαφρο ταξίδι στην Οδύσσεια του Ομήρου, δίνοντας έμφαση στο στοιχείο του παραμυθιού, μας παρουσιάζει ο αμερικανός σκηνοθέτης Robert Wilson στην Κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Το έργο που σκηνοθετεί, η “Οδύσσεια”, βασίζεται στο ομηρικό έπος, αλλά σε κείμενο του Simon Armitage.Από τον Γιώργο Σμυρνή
Η παράσταση του Robert Wilson αναπαριστά την Οδύσσεια στο σύνολό της. Οι 24 ραψωδίες παρουσιάζονται σε 26 διαφορετικές σκηνές. Κάποια σημεία του έπους έχουν αφαιρεθεί. Έχει πέσει αρκετό ψαλίδι στην εκδίκηση του Οδυσσέα στο φινάλε του έργου (ιδίως έχει αφαιρεθεί η πολύ άγρια σκηνή όπου ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του εκτελούν δι’ απαγχονισμού τις δούλες του παλατιού της Ιθάκης που υπήρξαν ερωμένες των μνηστήρων).
Η παράσταση χαρακτηρίζεται από μια ελαφρότητα. Η μουσική, τα χρώματα, το παιχνίδι, ο τρόπος παιξίματος των ηθοποιών, που βασίζεται πολύ στη φόρμα και δεν παρουσιάζει φυσικότητα, από τη μια φαίνεται πως αποσκοπούν στο να αφαιρέσουν το επιβλητικό, αλλά και το ωμά βίαιο στοιχείο από την Οδύσσεια, και συνάμα να την κάνουν ένα έργο απαλό σαν παιδικό παραμύθι. Το έργο βασίζεται στην αποστασιοποίηση, στο εστέτ στοιχείο, στον βουβό κινηματογράφο και στον μεταμοντερνισμό. Οι ρόλοι μοιάζουν να βγαίνουν μέσα από αγάλματα. Οι φωνές τους λίγη σχέση έχουν με τον ρεαλισμό και τη φυσικότητα, αλλά δίνουν μια υποβλητικότητα και την αίσθηση ότι παρακολουθούμε κάτι διαφορετικό. Τα τεχνικά κομμάτια, οι φωτισμοί, τα σκηνικά, τα κοστούμια, είναι “άλλη κατηγορία”. Υψηλού επιπέδου αισθητική.
Οι ηθοποιοί στήνονται στην σκηνή με γεωμετρικούς τρόπους και υιοθετούν περίεργες κινησιολογίες, ακολουθώντας την μουσική. Άλλοτε ποζάρουν σαν αγάλματα, άλλοτε κινούνται σαν παιχνίδια, το παίξιμό τους παρουσιάζει αρκετή ποικιλία από σκηνή σε σκηνή. Και παρ’ όλ’ αυτά, το έργο σού δίνει την αίσθηση ότι διατηρεί την ίδια αισθητική γραμμή και άποψη καθ’ όλη τη διάρκεια της τρίωρης παράστασής του.
Οι ηθοποιοί με την σκηνική τους παρουσία και τις ερμηνείες τους εξηγούν γιατί τους επέλεξε ο σκηνοθέτης. Ο Σταύρος Ζαλμάς ως Οδυσσέας αποδίδει τον ρόλο του σε πολλές αποχρώσεις, άλλοτε συναισθηματικές, άλλοτε κωμικές, ενώ σου δείχνει πάντα ότι πρόκειται για μυθικό σύμβολο ή πλάσμα του παραμυθιού και όχι της ιστορίας. Νομίζω ότι έκανε ένα μεγάλο βήμα στην καριέρα του. Ασυνήθιστη ήταν η Λυδία Κονιόρδου στον γεμάτο χαριτωμενιές ρόλο της για τα δικά της standards, αλλά τόσο ταιριαστή και αφοσιωμένη στο όραμα του σκηνοθέτη. Την Ζέτα Δούκα ο Wilson τη διάλεξε επειδή ήθελε μια ψηλή ωραία γυναίκα, επιβλητική ως Θεά Αθηνά. Και η Δούκα του πρόσφερε ακριβώς αυτό και πολύ αποτελεσματικά. Η Μαρία Ναυπλιώτου, που ενσάρκωσε όλες τις γυναίκες που έκαναν σεξ με τον Οδυσσέα, την Καλυψώ, την Κίρκη, την Πηνελόπη, ήταν επίσης επιβλητική ως παρουσία, του έδωσε κάτι ακόμα περισσότερο με το βαθύ και συναισθηματικό παίξιμό της, το οποίο όμως, όπως και ο Ζαλμάς, κατάφερνε να το συνδυάζει πολύ ταιριαστά με την αποστασιοποίηση. Πολύ καλός και ο Άκης Σακελλαρίου, που έχει θητεύσει στο θέατρο του Τερζόπουλου ενώ έχει συνεργαστεί και στο παρελθόν με τον Wilson και μοιάζει αρκετά εξοικειωμένος με το ιδιαίτερο αυτό θέατρο. Και γενικά, όλοι οι ηθοποιοί ήταν ενταγμένοι στο όραμα του σκηνοθέτη και απέδωσαν πολύ καλά, με μόνη παραφωνία την φωνή του Δημήτρη Πιατά, που κάνει τον Πολύφημο.
Βέβαια, η παράσταση έχει και τα αρνητικά της. Καταρχάς σε μεγάλο βαθμό ακολουθεί ένα αργό τέμπο, που την κάνει αρκετά κουραστική στην παρακολούθηση. Επειδή υπάρχει η επιλογή να είναι ανάλαφρη σαν παραμύθι, δεν υπάρχουν σε πολλά σημεία οι δονήσεις και οι συναισθηματικές εξάρσεις που “ανεβάζουν” μια παράσταση. Παράλληλα, βλέπεις να επαναλαμβάνονται συχνά τα ίδια μοτίβα και κάποια στιγμή τα βαριέσαι, ενώ η αφήγηση μιας τόσο δυναμικής περιπέτειας στο θέατρο είναι έτσι κι αλλιώς μια πολύ δύσκολη ιστορία.
Στο φινάλε, παρά τον αργό της ρυθμό και τις πολλές επαναλήψεις της, η παράσταση κερδίζει τις εντυπώσεις. Οι ηθοποιοί είναι πολύ καλά ενταγμένοι στο όραμα του σκηνοθέτη, η αισθητική άποψη της παράστασης διατηρεί τη συνεκτικότητά της καθ’ όλη την τρίωρη διάρκειά της και οι εικόνες που δημιουργούνται είναι πολύ υψηλού επιπέδου. Σου μένει η αίσθηση ότι παρακολούθησες κάτι ξεχωριστό.
Η Οδύσσεια, παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου από τις 26 Οκτωβρίου 2012 έως τις 16 Μαρτίου 2013. Στη συνέχεια θα μεταφερθεί για τρεις εβδομάδες στο Piccolo Teatro του Μιλάνου αλλά και σε άλλους προορισμούς του εξωτερικού, ταξιδεύοντας τη χώρα μας και τον πολιτισμό μας σε ολόκληρο τον κόσμο.
