Βάσια Αργέντη: Το «Κρυφτό» είναι μια παράσταση για τα κρυμμένα κομμάτια της ψυχής μας

Συχνά πληγώνουμε αυτούς που αγαπάμε περισσότερο. Για τη σκηνοθέτρια και ηθοποιό Βάσια Αργέντη, αυτό συμβαίνει γιατί είμαστε ατελείς. Το έργο «Κρυφτό», που παρουσιάζεται στο Θέατρο «Κάτια Δανδουλάκη», παρουσιάζει ακριβώς μια τέτοια συνθήκη, την ανθρώπινη ψυχή που προσπαθεί να υπάρξει μέσα σε κάθε μικρόκοσμο που την περιβάλλει, να αγαπήσει και να κατανοήσει, ακόμα κι όταν η ίδια η αγάπη μπορεί να την περιορίζει ή να την πονά. Είναι η βαθιά, υπαρξιακή αντιπαράθεση ανάμεσα στον άνθρωπο και τα όρια που δέχεται, είτε αυτά είναι οικογενειακά, είτε κοινωνικά.

Η υπόθεση μας μεταφέρει στα Ιωάννινα, όπου δύο αδελφές, η Μαριάννα Τουμασάτου και η Λένα Δροσάκη, ζουν υπό τη βαριά σκιά μιας αυταρχικής μητέρας και των μυστικών που στοιχειώνουν την οικογένεια. Το έργο κινείται διαρκώς μπρος και πίσω στο χρόνο, φωτίζοντας το πώς η σιωπή μετατρέπεται σε δηλητήριο και η αγάπη σε όπλο. Είναι ένα ψυχολογικό δράμα όπου οι ήρωες δεν κυνηγούν μόνο ο ένας τον άλλον, αλλά κυνηγούν τις δικές τους σκιές και τις λέξεις που φοβούνται να πουν φωναχτά.

Όπως αναφέρει η δημιουργός, το «Κρυφτό» δεν γεννήθηκε από την ανάγκη να ειπωθεί μια ιστορία, αλλά από την ανάγκη να ακούσει τις σιωπές των ανθρώπων. Σκηνοθετικά, επιδιώκει να δημιουργήσει στον θεατή την αίσθηση μιας «ετεροτοπίας» – ενός χώρου όπου το φως και το σκοτάδι παίζουν ένα παιχνίδι σαν την αναπνοή πάνω σε γυαλί. Στόχος είναι να αναδειχθεί η αιώρηση του ανθρώπου ανάμεσα σε φόβο και επιθυμία, και η προσπάθεια να συνδεθούμε μέσα σε δομές που συχνά μας στερούν την ελευθερία.

Στη συζήτηση που ακολουθεί, η Βάσια Αργέντη μας μιλά για το πώς γεννήθηκε το έργο μέσα από την ανάγκη της να ακούσει τις «σιωπές των ανθρώπων». Αναλύει τους μηχανισμούς εξουσίας στην επαρχιακή κοινωνία, εξηγεί γιατί η σιωπή είναι πάντα αδυναμία και μοιράζεται μαζί μας τα επόμενα καλλιτεχνικά της σχέδια.

«Το «Κρυφτό» επιχειρεί να φωτίσει το πώς προσπαθούμε να υπάρξουμε, να αγαπήσουμε, να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον μέσα σε όρια που συχνά μας στερούν την ελευθερία, και πώς τελικά οι σχέσεις μας αναδεικνύουν την ίδια μας την ύπαρξη», σχολιάζει η Βάσια Αργέντη

Το «Κρυφτό» είναι μια παράσταση που μιλά για τα κρυμμένα κομμάτια της ψυχής μας. Οι ήρωες δεν κυνηγούν μόνο ο ένας τον άλλον· κυνηγούν τις δικές τους σκιές, τις σιωπές τους, τις λέξεις που φοβούνται να πουν φωναχτά γιατί αν τις πουν θα πρέπει να ζήσουν με αυτήν την αναγνώριση. Στη σκηνή, το φως και το σκοτάδι παίζουν ένα παιχνίδι σαν την αναπνοή πάνω σε ένα κομμάτι γυαλιού, αποκαλύπτοντας τις αλήθειες που κρύβουμε και τα μυστικά που ψάχνουμε. Είναι ένα ταξίδι όπου το “κρυφτό” δεν είναι απλώς παιχνίδι· είναι ο τρόπος μας να κοιτάξουμε μέσα μας και να δούμε τί μας συνδέει με τους άλλους.

Το «Κρυφτό» δεν γεννήθηκε από την ανάγκη να ειπωθεί μια ιστορία· γεννήθηκε από την ανάγκη να ακούσω τις σιωπές των ανθρώπων, τις κινήσεις και τα κενά που αφήνουμε καθώς προσπαθούμε να υπάρξουμε. Ήταν στιγμές ωρίμανσης, όπως ωριμάζει το φως που περνά μέσα από τα φύλλα: κάθε σκέψη, κάθε παρατήρηση, κάθε σιωπή συγκεντρώθηκε μέσα μου μέχρι που ένιωσα ότι έπρεπε να μετατραπεί σε φωνή επί σκηνής. Το έργο είναι ένας στοχασμός πάνω στην αιώρηση του ανθρώπου ανάμεσα σε φόβο και επιθυμία, στην προσπάθεια να βρούμε και να χαθούμε, να συνδεθούμε και να απομακρυνθούμε.

Το «Κρυφτό» γεννήθηκε από την ανάγκη να ακούσω τις σιωπές των ανθρώπων, τις κινήσεις και τα κενά που αφήνουμε καθώς προσπαθούμε να υπάρξουμε.

Δεν ήθελα απλώς να δείξω μια οικογένεια ή τις παθογένειές της· ήθελα να μιλήσω για τον άνθρωπο που ταλαντεύεται και καλείται να υπάρξει μέσα σε δομές, παραδόσεις και σιωπές. Η ελληνική οικογένεια, όπως και η κλειστή επαρχιακή κοινωνία όπου εκτυλίσσεται το έργο, λειτουργεί σαν μικρόκοσμος· ένα πεδίο όπου οι φόβοι, οι προσδοκίες και οι αλήθειες συγκρούονται ή αναγκάζονται να κρυφτούν. Το «Κρυφτό» επιχειρεί να φωτίσει αυτή την αιώρηση: πώς προσπαθούμε να υπάρξουμε, να αγαπήσουμε, να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον μέσα σε όρια που συχνά μας στερούν την ελευθερία, και πώς τελικά οι σχέσεις μας αναδεικνύουν την ίδια μας την ύπαρξη. Και εν τέλει τί είναι αυτό που αγαπάμε στους άλλους καθώς μεγαλώνουμε πλάι τους;

Λένα Δροσάκη-Μαριάννα Τουμασάτου σε σκηνή της παράστασης “Κρυφτό”. Φωτογράφος: NDP PHOTO, Aνδρέας Νικολαρέας

Στη σκηνοθεσία, κάθε κίνηση, κάθε φως και κάθε σιωπή ήταν σαν παλμοί ενός οργανισμού που ζει και αναπνέει επί σκηνής κι ας είναι δύο τα πρόσωπα. Δεν ήθελα απλώς να αφηγηθώ· ήθελα να δημιουργήσω χώρο όπου οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ψάχνουν τον άλλο, να συναντούν τον ίδιο τους τον εαυτό μέσα από τις σκιές και τα κενά. Η σκηνή έγινε ένα πεδίο μετεωρισμού, όπου κάθε βήμα και κάθε σιωπή αποκτά νόημα όχι επειδή υπάρχει η ιστορία, αλλά επειδή υπάρχει ο άνθρωπος που την κατοικεί. Η ματιά μου καθορίστηκε από την ανάγκη να φωτιστούν αυτές οι εσωτερικές κινήσεις, σαν να βλέπεις την ψυχή να χορεύει ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι.

Στην αγάπη, όπως και στη ζωή, η τρωτότητα μας εκτίθεται και το αποτέλεσμα είναι συχνά πόνος – όχι από κακόβουλη πρόθεση, αλλά από την αλήθεια που συντρέχει την ύπαρξή μας.

Νομίζω ότι αυτό που βλέπουμε στο «Κρυφτό» δεν είναι απλώς μια αντίφαση· είναι η ίδια η ανθρώπινη ύπαρξη που αποκαλύπτεται μέσα στις σχέσεις μας. Τις περισσότερες φορές πληγώνουμε αυτούς που αγαπάμε γιατί είμαστε ατελείς. Στην αγάπη, όπως και στη ζωή, η τρωτότητα μας εκτίθεται και το αποτέλεσμα είναι συχνά πόνος – όχι από κακόβουλη πρόθεση, αλλά από την αλήθεια που συντρέχει την ύπαρξή μας. Το έργο προσπαθεί να φωτίσει αυτή την αλήθεια, να δείξει ότι ο μετεωρισμός μας δεν είναι αποτυχία· είναι η ίδια η ανθρώπινη εμπειρία.

Η ελληνική οικογένεια, όπως κάθε κλειστό σύστημα σχέσεων, είναι ένας χώρος που γεννά ταυτόχρονα στοργή και περιορισμό. Σε αυτόν τον μικρόκοσμο, οι μηχανισμοί εξουσίας δεν είναι απλώς κοινωνικοί κανόνες· είναι αθέατες δυνάμεις που καθορίζουν ποιος μιλά, ποιος σιωπά, ποιος αγαπά ελεύθερα και ποιος δέχεται τις σιωπές χωρίς να τις αμφισβητεί. Υπάρχει κάτι σχεδόν αρχαίο σε αυτή τη δυναμική: η ανάγκη να προστατεύσουμε την εικόνα, η τάση να επιβληθούν οι φόβοι και οι επιθυμίες , αλλά και η προσπάθεια να κρατήσουμε τον άλλον κοντά μας με αόρατες αλυσίδες. Όταν αυτή η δομή εντάσσεται σε μια κλειστή, συντηρητική επαρχιακή κοινωνία, οι μηχανισμοί αυτοί πολλαπλασιάζονται. Η πίεση του κοινωνικού βλέμματος, η επαναληπτικότητα των παραδόσεων, η ανάγκη να κρατήσουμε τις εικόνες αλώβητες, όλα συνθέτουν ένα πεδίο όπου οι άνθρωποι αιωρούνται συνεχώς ανάμεσα στην επιθυμία για ελευθερία και στον φόβο της απόρριψης. Μέσα από το «Κρυφτό», ήθελα να φωτίσω αυτή την αιώρηση – τον τρόπο που η αγάπη, η αφοσίωση και η ανάγκη για σύνδεση συνυπάρχουν με τον περιορισμό και τη σιωπή, δημιουργώντας σχέσεις που είναι ταυτόχρονα ζωντανές και θρυμματισμένες.

Για μένα, το έργο δεν μιλά απλώς για την οικογένεια ή την κοινωνία· μιλά για την ανθρώπινη ψυχή που προσπαθεί να υπάρξει μέσα σε κάθε μικρόκοσμο που την περιβάλλει, να αγαπήσει και να κατανοήσει, ακόμα κι όταν η ίδια η αγάπη μπορεί να την περιορίζει ή να την πονά. Είναι η βαθιά, υπαρξιακή αντιπαράθεση ανάμεσα στον άνθρωπο και τα όρια που δέχεται, είτε αυτά είναι οικογενειακά, είτε κοινωνικά, είτε προσωπικά.

Θα ήθελα ο θεατής να φύγει με την αίσθηση μιας ετεροτοπίας μέσα του – ενός χώρου όπου οι σκιές και το φως συνυπάρχουν, όπου η αγάπη, ο φόβος, η σιωπή και η επιθυμία αναπνέουν μαζί. Ένα μέρος που δεν ανήκει πουθενά και ταυτόχρονα ανήκει σε όλους μας, όπου μπορούμε να κοιτάξουμε τον εαυτό μας χωρίς να τον κρίνουμε, να του αναγνωρίσουμε την αβεβαιότητα, την τρωτότητα με ζεστασιά. Να φύγει με την επίγνωση ότι η ανθρώπινη ύπαρξη είναι πάντα «εν κινήσει», πάντα μεταξύ φωτός και σκοταδιού, πάντα έτοιμη να συναντήσει τον άλλο και ταυτόχρονα να ανακαλύψει τον εαυτό της.

Ταυτοχρόνως με το «Κρυφτό», τρέχει η παράσταση για παιδιά «Ταξίδι στην Ανθοχώρα» στο Θέατρο Αθηνών και βρίσκομαι λίγο πριν από το φως δύο άλλων θεατρικών έργων: «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα- Το Μιούζικαλ» σε μουσική Ανδρέα Καρανίκα, χορογραφίες Άννα Αθανασιάδη και κείμενο/ σκηνοθεσία δικά μου, όπως επίσης την κωμωδία «Μαύρη Γαλότσα» που ετοιμάζεται για περιοδεία σε όλη την Ελλάδα.

Ο Θανάσης Βισκαδουράκης σε σκηνή από την παιδική παράσταση «Ταξίδι στην Ανθοχώρα» που παρουσιάζεται στο Θέατρο Αθηνών σε κείμενο και σκηνοθεσία της Βάσιας Αργέντη. Φωτογράφος: NDPPHOTO, Ανδρέας Νικολαρέας