Φωκάς Ευαγγελινός: Η Αλεξάνδρεια δεν είναι απλώς ένα τοπωνύμιο – είναι μνήμη

Αν ακούσεις τον Φωκά Ευαγγελινό να μιλά για την Αλεξάνδρεια, θα πιστέψεις ότι είναι Αιγυπτιώτης ή ότι έχει κάποια σχέση με τη μυθική αυτή πόλη, όπου κάποτε ο ελληνικός πολιτισμός άκμαζε. Κι όμως, ο Φωκάς Ευαγγελινός έμαθε να αγαπά την Αλεξάνδρεια, μέσα από την λογοτεχνία, την ιστορία, την ποίηση του Κ. Καβάφη και συνδέθηκε τόσο πολύ μαζί της, που αποφάσισε να φέρει ξανά στη ζωή, έστω στη θεατρική σκηνή, όλα όσα τον συγκινούν και τον γοητεύουν στην πόλη αυτή.

Η δική του “Αλεξάνδρεια”, η παράσταση που κάνει πρεμιέρα στις 14 Νοεμβρίου στο Θέατρο Παλλάς, εκτυλίσσεται στην πόλη της Αιγύπτου, κατά τη δεκαετία του ’30, μέσα σε μια εποχή πολιτικών αναταραχών, αλλά και πολιτισμικής άνθησης. Η αφήγηση ξεκινά στο 1960, σε ένα αθηναϊκό θέατρο, με την Άννα Μάσχα να αναλαμβάνει έναν ρόλο μνήμης, που μας ταξιδεύει στην περίπλοκη, αλλά και πολύχρωμη αυτή εποχή.

Εξάλλου, αυτό είναι που θέλει και ο Φωκάς Ευαγγελινός: Να βοηθήσει τον θεατή να μπει ακόμη πιο βαθιά στην ιστορία και να γνωρίσει καλύτερα αυτό που κάποτε ήταν η Αλεξάνδρεια. Αυτό τουλάχιστον θα επιχειρήσει να κάνει με ένα εξαιρετικό, πολυάριθμο θίασο, σε μια φιλόδοξη παραγωγή που υπόσχεται να αναβιώσει για λίγο όλα αυτά που έκαναν την Αλεξάνδρεια τόσο μοναδική.

Λίγο πριν τη μεγάλη επίσημη πρεμιέρα της παράστασης, ο Φωκάς Ευαγγελινός μάς ξεναγεί στο Θέατρο Παλλάς και μας μιλά για τη δική του “Αλεξάνδρεια”.

“Θέλησα να κάνω μια παράσταση για όλα όσα με συγκινούν σε αυτή την πόλη” λέει ο Φωκάς Ευαγγελινός για τη δική του Αλεξάνδρεια

Μια εικόνα σχεδόν μυθική για την πόλη γεννήθηκε μέσα από διάφορα ιστορικά και λογοτεχνικά βιβλία που έχω διαβάσει. Πολύ σημαντικό ρόλο έπαιξε επίσης η ποίηση του Καβάφη, ο ποιητής που συνέδεσε όσο κανείς άλλος το όνομά του με την πόλη. Έπειτα, ο ελληνισμός ανέπτυξε εκεί έναν σπουδαίο πολιτισμό που μας ακολουθεί ακόμη. Όλα αυτά με συγκίνησαν βαθιά και κάποια στιγμή θέλησα να κάνω παράσταση όσα αισθανόμουν για εκείνη την πόλη. Μοιράστηκα το όραμα μου με την Ζέτη Φίτσιου η οποία έγραψε και το έργο. Μαζί προσπαθήσαμε να ανακαλύψουμε τους μυστικούς ήχους αυτής της πόλης. Ο Γιάννης Κεντ, πίστεψε στο όνειρο μου το οποίο παίρνει σάρκα και οστά στην εμβληματική σκηνή του Παλλάς.

Ακολουθώ πάντα ό,τι με κάνει αισθάνομαι ελεύθερος και δημιουργικός μέσα σε οποιοδήποτε είδος θεάτρου

Η Αλεξάνδρεια υπήρξε μια πολυπολιτισμική πόλη. Ο αλεξανδρινός της ιστός πλέχτηκε τόσο περίτεχνα ως αποτέλεσμα της αρμονικής συνύπαρξης διαφόρων θρησκειών, γλωσσών και πολιτισμών. Η συμβίωση ανθρώπων από διαφορετικούς τόπους και ο σεβασμός του ενός προς τον άλλον, υπήρξαν για μένα τα πιο γοητευτικά στοιχεία αυτής της πόλης. Και πάντα το ελληνικό στοιχείο που άνθιζε και προόδευε και αποτελούσε για την περιοχή ένα πολύ σημαντικό της κομμάτι, τόσο οικονομικά όσο και πνευματικά.

Ο Φωκάς Ευαγγελινός παραδέχεται ότι βλέπει αυτή την παράσταση σαν παρτιτούρα – όπου λόγος και κίνηση συνδέονται αρμονικά

Θα μπορούσαμε ίσως να πούμε ότι η Αλεξάνδρεια είναι με κάποιον τρόπο το αντίθετο της Βαβέλ, καθώς αυτοί οι άνθρωποι παρότι προερχόταν από διαφορετικές κουλτούρες, μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες, ασπάζονταν διαφορετικές θρησκείες, μπόρεσαν με έναν τρόπο μοναδικό να «συνεννοηθούν». Και όχι μόνο αυτό, αλλά μπόρεσαν επίσης να αναπτύξουν έναν πολιτισμό ο οποίος συμπεριελάμβανε την διαφορετικότητα του καθενός. Στην Αλεξάνδρεια, σε αντίθεση με τη Βαβέλ, η ένωση διαφορετικών μεταξύ τους στοιχείων πέτυχε.

Η Αλεξάνδρεια είναι με κάποιον τρόπο το αντίθετο της Βαβέλ

Στην παράσταση υπάρχει ένας τεράστιος θίασος, ο οποίος αποτελείται από σπουδαίους ηθοποιούς. Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να αναπαραστήσουμε πολλές από τις πτυχές της ζωής στην πόλη καθώς και να δούμε μπροστά μας σημαντικά στοιχεία που χαρακτήριζαν την εποχή εκείνη. Μια τέτοια συνθήκη βοηθάει τον θεατή να μπει ακόμη πιο βαθιά στην ιστορία και να γνωρίσει καλύτερα αυτό που ήταν τότε η Αλεξάνδρεια. Και φυσικά, όπου κι αν κοιτάξει κανείς, θα βρει εκεί τα λόγια του σπουδαίου αλεξανδρινού ποιητή που σημάδεψαν την πόλη, όσο κι ο ίδιος σημαδεύτηκε από αυτήν.

Μέσα από τις πρόβες το ζητούμενο είναι να μπορέσουμε να συνυπάρξουμε όλοι στις ίδιες εικόνες. Να ακούσουμε τους ήχους της πόλης. Να μυρίσουμε τις μυρωδιές της. Να ακολουθήσουμε το νήμα της μνήμης που συνδέει το τότε με το σήμερα και να φέρουμε την αύρα της και την ενέργεια της. Όταν όλοι βρισκόμαστε κάτω από το ίδιο όραμα, τότε το αποτέλεσμα είναι πιο καθαρό για τον θεατή.

“Ποτέ δεν είναι απλά μια παράσταση. Είναι ένας κοινός στόχος, ένα κοινό όραμα” λέει ο Φωκάς Ευαγγελινός για τον τρόπο που προσεγγίζει κάθε έργο

Είμαι τυχερός γιατί στο όραμα μου αυτό είχα συνοδοιπόρους που πίστεψαν σε μένα και στο όνειρό μου. Με την μουσική που έγραψε η Ευανθία Ρεμπούτσικα, είναι σαν ακούς τη μελωδία της πόλης, σαν να νιώθεις την αύρα της, σαν να σε φυσάει ένα απαλό αεράκι στην Κορνίς. Ο Άρης Δαβαράκης είναι αλεξανδρινός και μέσα από τους στίχους του και την σπουδαία γραφή του, βλέπουμε μπροστά μας την πόλη. Μέσα από τα υπέροχα σκηνικά του Μανώλη Παντελιδάκη, τα μοναδικά κοστούμια εποχής της Ιωάννας Τσάμη, τα ευρηματικά βίντεο του Παντελή Μάκκα, και τους ατμοσφαιρικούς φωτισμούς του Γιώργου Τέλλου και της Στέλλας Κάλτσου, η αιώνια πόλη θα εμφανιστεί μπροστά μας. Είμαι πραγματικά ευγνώμων για όλους αυτούς τους σπουδαίους συντελεστές.

Μέσα από την ποίηση του Καβάφη, μέσα από τα λόγια του και τις εικόνες που δημιούργησε, ο ελληνισμός θα ζει αιώνια σ’ αυτή την πόλη

Αυτό το έργο έχει ένα ρυθμό γρήγορο, σχεδόν καταιγιστικό. Η εμπειρία μου μέσα από τον χορό μου δίνει τη δυνατότητα να αναδείξω τον ρυθμό του. Η κίνηση είναι άμεσα συνδεδεμένη με το σωστό τέμπο. Ο τρόπος που βλέπω αυτή την παράσταση είναι σαν μια παρτιτούρα, όπου λόγος, κίνηση και ποίηση συνδέονται αρμονικά.

Για τον Φωκά Ευαγγελινό, το θέατρο, όπως και ο άνθρωπος, δεν είναι μονοδιάστατο

Η Αλεξάνδρεια δεν είναι απλώς ένα τοπωνύμιο, είναι μνήμη, είναι πράγματα που αφήνουν οι άνθρωποι πίσω τους. Είναι κάτι που έχει τελειώσει, αλλά μέσα από αυτό έχουμε αποκτήσει μια εμπειρία η οποία μας πάει μπροστά. Ο αποχαιρετισμός σε μια εποχή είναι σαν τα κεριά που σβήνουν πίσω μας, όπως λέει και ο ποιητής. Μια εποχή που χάθηκε, ένας ελληνισμός που άνθισε κι ύστερα έσβησε. Μα μέσα από την ποίηση του Καβάφη, μέσα από τα λόγια του και τις εικόνες που δημιούργησε, ο ελληνισμός θα ζει αιώνια σ’ αυτή την πόλη.

Με αφορά το θέατρο που μπορεί να μιλήσει ειλικρινά στην ψυχή μου

Την αρμονική συνύπαρξη. Το πόσο όμορφα μπορούν να συνυπάρξουν οι άνθρωποι μεταξύ τους, μα ταυτόχρονα πως μπορούν όλα να ανατραπούν όταν μπαίνει στη μέση το συμφέρον. Όταν μπαίνουν στη μέση οι πολιτικές, οι ίντριγκες και οι διεκδικήσεις. Όλα αυτά μπορούν να καταστρέψουν και να αλλοιώσουν, τόσο τους ανθρώπους, όσο και πόλεις, χώρες αλλά και ολόκληρες εποχές.

Ο Φωκάς Ευαγγελινός δεν θέλει να βάζει ταμπέλες στο θέατρο

Με αφορά το θέατρο που μπορεί να μιλήσει ειλικρινά στην ψυχή μου. Δε μου αρέσει να βάζω ταμπέλες και να χάνω έτσι τη δυνατότητα που μου δίνει αυτή η ποικιλομορφία του θεάτρου. Ακολουθώ πάντα ό,τι με κάνει αισθάνομαι ελεύθερος και δημιουργικός μέσα σε οποιοδήποτε είδος θεάτρου. Ο άνθρωπος δεν είναι μονοδιάστατος, ούτε το θέατρο. Γι’ αυτό κι εμένα μ’ αρέσει να δοκιμάζω και να μπαίνω σε διαφορετικά μεταξύ τους είδη κι έτσι μέσα σε αυτά τα χρόνια έχω καταλάβει τι μου ταιριάζει και τι όχι.

Μέσα από το θέατρο, μας δίνεται η δυνατότητα διαφορετικοί άνθρωποι και χαρακτήρες να συνυπάρξουμε για κάποιο διάστημα κάτω από το ίδιο όραμα και να δώσουμε ζωή σε ένα έργο. Ποτέ δεν είναι απλά μια παράσταση. Είναι ένας κοινός στόχος, ένα κοινό όραμα. Όπως και τώρα στην Αλεξάνδρεια, με συγκινεί που βλέπω να γεννιέται μπροστά μου ένας ολόκληρος τόπος, ένας τόπος που οι Έλληνες έχουμε τόσο πολύ αγαπήσει. Όλα τελειώνουν, όμως η μνήμη μένει. Κι όπως λέει κι ο Καβάφης: «…μ’ έφερε στα μάτια εμπρός,δρόμους που τώρα έγιναν αγνώριστοι,κέντρα γεμάτα κίνησι που τέλεψαν,και θέατρα και καφενεία που ήσαν μια φορά…. Δώδεκα και μισή. Πώς πέρασεν η ώρα. Δώδεκα και μισή. Πώς πέρασαν τα χρόνια».

“Με συγκινεί που βλέπω να γεννιέται μπροστά μου ένας τόπος, που οι Έλληνες έχουμε τόσο πολύ αγαπήσει”