66ο ΦΚΘ: Τρία 24ωρα μέσα σε μια κινηματογραφική αίθουσα

Αυτός ο τίτλος θα μπορούσε να είναι clickbait. Θα το πιστεύατε με μεγαλύτερη ευκολία αν σας έλεγα πως υπερβάλλω. Αλλά, με μια μικρή υπερηφάνεια, πολλή ικανοποίηση και σίγουρη γεμάτη με συναισθήματα (όλα τα συναισθήματα), μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως είναι αλήθεια. Πέρασα τις τρεις πρώτες μέρες του 66ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης μέσα σε μία κινηματογραφική  αίθουσα (Παρασκευή 31/11 – Κυριακή 2/11). Βασικά, σε πολλές κινηματογραφικές αίθουσες. Είδα 18 ταινίες, μικρού και μεγάλου μήκους, και πέρασα αμέτρητες ώρες προσπαθώντας να βολέψω τα πόδια μου στις – η αλήθεια είναι – υπέροχες σουέντ θέσεις των αιθουσών του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Έπαιξε πολύ σταυροπόδι, παιδιά. Πολλή μετακίνηση από πόδι σε πόδι και πρέπει να παραδεχτώ πως η μέση μου κάπου στα μισά του Σαββάτου (1/11) άρχισε να ουρλιάζει γιατί την είχα κακομεταχειριστεί – ας είμαστε ειλικρινείς. Παρόλα αυτά δεν θέλω να γκρινιάζω, γιατί οι τελευταίες ημέρες ήταν το κοντινότερο που έχω ζήσει – και ίσως θα ζήσω γενικότερα – στο να είμαι μέρος μιας ταινίας. Βασικά, ενός ολόκληρου σύμπαντος από παράλληλες πραγματικότητες και χαρακτήρες που σου ζητούν να ζήσεις τις ιστορίες τους. Θα το πάρω όμως από την αρχή.

Μετά τη βραδιά της Τελετής Έναρξης και το άκρως γλυκό Father Mother Sister Brother, η επόμενη μέρα, η Παρασκευή (31/10}, ήταν η πρώτη γεμάτη μέρα προβολών. Η μέρα ξεκίνησε στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, στον 5ο όροφο του Ολύμπιον στην πλατεία Αριστοτέλους, για τα DISFF Awarded Films 2025 – Program 2. Επτά ταινίες μικρού μήκους που βραβεύτηκαν στο  Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας. Το TIFF και το DISFF έχουν μία μακροχρόνια συνεργασία και συνηθίζεται, εδώ στη Θεσσαλονίκη, να προβάλλονται οι βραβευμένες ταινίες της Δράμας. Εγώ είδα το δεύτερο “πρόγραμμα” ταινιών εκείνο το μεσημέρι.

Η αλήθεια είναι πως δεν έχω δώσει όση σημασία αξίζει στις ταινίες μικρού μήκους, και νομίζω πως χάνω αρκετά πράγματα. Η επιλογή όμως να κλείσω αυτή την προβολή σίγουρα με δικαίωσε, καθώς τα 10 λεπτά ήταν υπεραρκετά για να μπω μέσα σε ένα σύμπαν και να μη θέλω να βγω. Αναφέρομαι στην ταινία 400 Cassettes της Thelyia Petraki, που με έκανε να θέλω να φορέσω γκλίτερ, να πάω για χορό και να κλάψω για όσα έχω χάσει. Το Carcass του Μάκη Σέμπου ήταν κάπως λυτρωτικό και εκδικητικό. Το Things Hidden Since the Foundation of the World των Kevin Walker και Irene Zahariadis, με εξαιρετική φωτογραφία, μου θύμισε τη γιαγιά μου και όλα όσα περιμένουν να χαθούν. Το Fall Christmas του Κώστα Μπακούνη ήταν γλυκό, και το Atlantic του Alexander Stamatiadis άβολο και ειλικρινές — όπως ακριβώς και το Leyresthes της Ιωάννας Ρουμελιώτη. Τέλος, το Lost Gardenias της Γαλάτιας Λαγουτάρη ήταν μία σταλιά ελπίδας, απολύτως απαραίτητη.

Μετά από δύο ώρες λοιπόν, τρέχω στο Ύψιλον για να δω έναν φίλο, και μία ώρα μετά ξαναγυρνάω στο Ολύμπιον για να δω την πρώτη μεγάλου μήκους της ημέρας, το Little Trouble Girls της Urska Djukic. Μία ταινία 89 λεπτών — το ντεμπούτο της Σλοβένας σκηνοθέτιδας — που μπορεί να χαρακτηριστεί από τους στίχους του ομώνυμου τραγουδιού των The Smiths: «Sixteen, clumsy and shy». Όχι μία ιστορία ενηλικίωσης, αλλά μία κλεφτή ματιά στην ψυχή ενός κοριτσιού που προσπαθεί να βρει πού ανήκει, και η ανακάλυψη στο τέλος είναι συγκινητική και ειλικρινής. Η συγκεκριμένη ταινία θα προβληθεί για δεύτερη φορά την Κυριακή (9/11), αυτή τη φορά στο λιμάνι και στην αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη.

Little Trouble Girls της Urska Djukic

Τελειώνοντας και τη δεύτερη προβολή της ημέρας, δεν μπήκα στον κόπο να βγω από το Ολύμπιον. Ανέβηκα τις σκάλες και βρήκα θέση δίπλα στο παράθυρο, στο Πράσινο Δωμάτιο — το “lounge ανεφοδιασμού” του Ολύμπιον στον πρώτο όροφο. Η επόμενη προβολή μου ήταν στις 22:00, οπότε στον χρόνο ενδιάμεσα είδα μία φίλη για καφέ, που είχε και εκείνη προβολή λίγο νωρίτερα από μένα.

Οι συντελεστές της ταινίας Θηλυκό στην παρουσίαση πριν την προβολή

Μετά από ένα σοβαρό brainstorming και λίγα σου σου, ξαναβρέθηκα στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, στα μπλε καθίσματα, για την ταινία Female — ή όπως είναι ο ελληνικός τίτλος (τον οποίο προτιμώ), Θηλυκό, του Κωνσταντίνου Μενελάου. Δεν ξέρω πώς να χαρακτηρίσω αυτή την ταινία, πέρα από «η queer βιογραφία ή ιστορία ή μύθος της Αλίκης Βουγιουκλάκη». Μην πάρετε απόλυτα αυτόν τον χαρακτηρισμό, αλλά σαν ιδέα — η οποία φυσικά είχε μυθοπλαστικό περιεχόμενο — ήταν αυτό. Ένας ύμνος σε μία γυναίκα που χαρακτήρισε το φύλο της όσο λίγες. Λατρεύω όταν οι άνθρωποι παθιάζονται τόσο με πράγματα, θαυμάζουν τόσο πολύ κάτι, που δεν αντέχουν αν δεν δημιουργήσουν κάτι γι’ αυτό. Την ταινία μπορείτε – και θέλετε πιστέψτε με – να τη δείτε online στο site του Φεστιβάλ έως τις 9/11.

Στο δρόμο για το λιμάνι, και συγκεκριμένα την αίθουσα Stavros Tornes, με βρήκε το πρωί του Σαββάτου για να προλάβω τη δεύτερη sold out προβολή της ταινίας Κόκορας του Τάσου Γερακίνη. Με ένα all-star cast, από την Κόρα Καρβούνη μέχρι τον Δημήτρη Καταλειφό, αυτή η «κοινωνική κωμωδία» ρίχνει φως σε όλα όσα πάνε λάθος με την καθημερινότητα και τη ζωή γενικότερα του μέσου Έλληνα. Ο φαύλος κύκλος του δημοσίου, η αιώνια δυστυχία με τη δουλειά σου και τα όνειρα που θέλεις να πραγματοποιήσεις, αλλά φυσικά δεν έχεις τα χρήματα. Ο πρωταγωνιστής Νίκος Κασάπης είναι τουλάχιστον απολαυστικός στον ρόλο του δημόσιου υπαλλήλου που πολεμάει να «πιάσει την καλή». Αν θέλετε να γελάσετε λίγο ή και πολύ, και να ταυτιστείτε ίσως, μπορείτε να δείτε την ταινία online έως τις 9/11.

Μετά από ένα μικρό διάλειμμα για φαγητό και προσπάθεια για προγραμματισμό (πώς θα χωρέσω 200 ταινίες σε 6 μέρες, μου λέτε;), πάντα στο λιμάνι, κατευθύνθηκα προς την αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη για την προβολή της καινούριας ταινίας όπου πρωταγωνιστεί ο Benedict Cumberbatch, The Thing with Feathers του Dylan Southern. Ένα best seller βιβλίο που μεταφέρεται στη μεγάλη οθόνη και μιλάει για το πένθος — για την ασήκωτη συνθήκη του να χάχνεις κάποιον και να πρέπει να ζήσεις χωρίς αυτόν. Χρειάστηκα τον χρόνο μου, η αλήθεια είναι, για να εξοικειωθώ με τη στεναχώρια του Benedict, αλλά σίγουρα είδα τον εαυτό μου και στους χαρακτήρες των παιδιών του στην ταινία, αλλά και στον ίδιο. Άλλωστε, ποιος δεν πενθεί κάτι ή για κάτι;

Η τελευταία ταινία της ημέρας μου ήταν το Madonnas των The Callas Brothers στην αίθουσα John Cassavetes. Όπως καταλαβαίνετε, δεν έφυγα ποτέ από το λιμάνι εκείνη τη μέρα, απλώς μεταφερόμουν από αποθήκη σε αποθήκη. Η πέμπτη ταινία μεγάλου μήκους των The Callas ήταν από τα πρώτα εισιτήρια που έκλεισα. Οι δύο καλλιτέχνες, ο Λάκης και ο Άρης, έχουν κατορθώσει να επικοινωνήσουν την τέχνη τους σχεδόν με όλα τα μέσα. Μία video εγκατάστασή τους βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην 9η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης, έκαναν live επίσης στην έκθεση, και η ταινία τους έκανε πρεμιέρα στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης — «Callas Weekend», όπως το χαρακτήρισαν.

Οι The Callas Brothers στην παρουσίαση της ταινίας τους

Πέρασα πάρα πολύ ωραία βλέποντας αυτή την ταινία. Αρχικά, αγαπώ και τους τρεις πρωταγωνιστές της — την Τζωρτζίνα Λιώση, τη Νάνσυ Μπούκλη και τον Νικολάκη Ζεγκινόγλου — οι οποίοι φέρνουν στην ταινία αυτή τη σπίθα και την ενέργεια που την κάνει τόσο επίκαιρη. Το σενάριο του Λάκη και του Άρη το βρήκα ευφυέστατο, και το θέμα της γυναικείας σεξουαλικής ικανοποίησης απαραίτητο· χρειάζεται να δημιουργούνται ταινίες για αυτό. Να την δείτε την ταινία παιδιά, στις online προβολές μέχρι τις 9/11. Για εκείνους είναι «η καλύτερή μας ταινία», έτσι είπαν μετά το τέλος της προβολής, και είπαν και κάτι ακόμα που έμεινε μαζί μου εκείνο το Σάββατο βράδυ: «Δεν γίνεται να περιμένεις πέντε χρόνια για να κάνεις μία ταινία. Πρέπει να την κάνεις γρήγορα και με φίλους».

Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να ξεκινήσεις την Κυριακή σου στη Θεσσαλονίκη; Να πας στις 12:00 το πρωί στο Μακεδονικόν και να δεις το 8 Women του François Ozon, με πρωταγωνίστρια την επίτιμη καλεσμένη του Φεστιβάλ για φέτος, Isabelle Huppert. Η ταινία, μέρος του αφιερώματος για τη Γαλλίδα ηθοποιό, είναι οριακά ένα φεμινιστικό μανιφέστο της δεκαετίας του 2000. Αυτό ίσως να είναι μία δική μου εκτίμηση, αλλά μία ταινία που έχει πρωταγωνίστριες οκτώ γυναίκες, απείρως διαφορετικές μεταξύ τους, οι οποίες, η καθεμία με τον τρόπο της, ζει τη ζωή που θέλει και δεν ζητά συγχώρεση γι’ αυτό, και ταυτόχρονα – πολύ ανοιχτά για την περίοδο που γυρίστηκε- παρουσιάζει τον λεσβιακό έρωτα με τέτοιο «φυσικό» τρόπο… εγώ μόνο φεμινιστική μπορώ να τη χαρακτηρίσω. Η ταινία ήταν εξαιρετική· πήρε μία τροπή που καθόλου δεν περίμενες και σε εκπλήσσει συνεχώς. Η ιστορία ενός φόνου και οκτώ γυναίκες αποκλεισμένες σε ένα σπίτι να προσπαθούν να τον λύσουν. Το πρωινό της Κυριακής μάλλον ξεκίνησε με τον καλύτερο τρόπο.

Στιγμιότυπο απο την ταινία 8 γυναίκες

Μετά από ένα μεσημεριανό/brunch στο Rubik’s, κατηφορήσαμε προς τα εκδοτήρια για να προμηθευτούμε εισιτήρια για επόμενες προβολές. Η δική μου επόμενη ταινία ήταν στις 17:00, στην κεντρική αίθουσα του Ολύμπιον. Το Satisfaction ή αλλιώς Ευχαρίστηση της Alex Burunova έκανε το ντεμπούτο του σε ελληνική αίθουσα, σε μία sold out προβολή (κατόρθωσε να γεμίσει και το δεύτερο μπαλκόνι του Ολύμπιον). Η ταινία αποτελεί την πρώτη μεγάλου μήκους δουλειά της σκηνοθέτιδας και έχει γυριστεί σχεδόν εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα. «Η ιστορία είναι σχεδόν αυτοβιογραφική», όπως δήλωσε και η ίδια. Πριν την προβολή, μας προέτρεψε «να βυθιστούμε μέσα της (στην ταινία), να χαθούμε» — και, κατά έναν τρόπο, αυτό, συνέβη. Η σχεδόν βγαλμένη από ζωγραφικό πίνακα φωτογραφία της, οι μελωδίες του πιάνου και το τραγούδι “Βαθιά στη θάλασσα θα πέσω”, το μπλε του Αιγαίου που βρίσκεται παντού, αλλά και το βαθιά επίπονο θέμα της γυναικείας κακοποίησης και σεξουαλικής παρενόχλησης καθιστούν την ταινία, για μένα, σημαντική.

H Alex Burunova στην παρουσίαση της ταινίας της

Όπως ειπώθηκε και στο Q&A μετά: «4 στις 5 γυναίκες έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση μία φορά στη ζωή τους, είτε το αναγνωρίζουν συνειδητά, είτε όχι» — και αυτό είναι ένα στατιστικό που με πονάει βαθιά, αλλά αναγνωρίζω την αλήθεια του. Η σεξουαλική παρενόχληση δεν προέρχεται πάντοτε από άγνωστα χέρια, ούτε από βία· πολλές φορές προέρχεται από τον εξαιρετικά “φροντιστικό” άνθρωπο που έχουμε δίπλα μας. Αυτή είναι μία ταινία που ανυπομονώ να ξαναδώ μόλις βγει στις αίθουσες.

Μετά από μία αρκετά συναισθηματικά φορτισμένη προβολή λοιπόν, και ένα ακόμη πιο κατατοπιστικό Q&A, ανέβηκα και πάλι στο αγαπημένο Πράσινο Δωμάτιο για να περιμένω τις φίλες μου, έτσι ώστε να μπούμε όλες μαζί στην τελευταία προβολή αυτού του τριημέρου, που ήταν και κάπως ιδιαίτερη. Ο λόγος για τις πρώτες ταινίες μικρού μήκους του Γιώργου Τσεμπερόπουλου. Ο σκηνοθέτης έχει φτιάξει, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ, ένα εξαιρετικό πρόγραμμα/αφιέρωμα για την πορεία του στον κινηματογράφο, και μέρος αυτού του αφιερώματος είναι οι πρώτες ταινίες μικρού μήκους που γύρισε όταν ήταν φοιτητής στην Αμερική και δεν είχαν προβληθεί ποτέ. Όπως μάς εκμυστηρεύτηκε ο ίδιος πριν την προβολή, οι συγκεκριμένες ταινίες είχαν καταστραφεί, αλλά για τις ανάγκες του Φεστιβάλ και του αφιερώματος κατόρθωσαν να τις αποκαταστήσουν στην καλύτερη δυνατή ποιότητα.

Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος στην παρουσίαση των ταινιών μικρού μήκους

Τα Woman in a Trap, The Sojourner, Harry Belten και W.A.R.N. – Women of All Red Nations είναι ίσως οι πιο ωμές δουλειές του σκηνοθέτη και σου δίνουν τη δυνατότητα να δεις μία πλευρά της δουλειάς του που, εξαιτίας των τεχνικών δυνατοτήτων αλλά και της μαθητικής ιδιότητας του εκείνης της εποχής, είναι σπάνια. Είναι αυθεντικές ταινίες — αυτή την αίσθηση μου άφησαν, όταν και εγώ άφησα πίσω μου το Ολύμπιον κάπου κοντά στα μεσάνυχτα.

Γενικότερα, υπάρχουν ελάχιστα μέρη που θα προτιμούσα να βρίσκομαι αυτό το τριήμερο πέρα από τις κινηματογραφικές αίθουσες του 66ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Η συνθήκη της ταινίας ως κάτι καθημερινό, σχεδόν αναγκαίο και όχι ως κάτι σπάνιο και αυτοτελές, αν θέλετε, προκαλεί μία δίψα για συνεχή τριβή. Στη συνθήκη του Φεστιβάλ θέλεις να βρίσκεσαι συνέχεια μέσα σε μία αίθουσα — τουλάχιστον εγώ, και τουλάχιστον τώρα. Όπως μου έχει πει και ένας φίλος: «Μέχρι να αλλάξουν τα πράγματα, ας αρκεστούμε στο να τρέχουμε από αίθουσα σε αίθουσα για να προλάβουμε την επόμενη προβολή».