Στο Αμφιθέατρο, ο Γιάννης Καλαβριανός κάνει ταξίδι στο χρόνο

Ο Γιάννης Καλαβριανός, σκηνοθέτης, συγγραφέας και ιδρυτής της ομάδας Sforaris, πιστεύει «πως για να φωτίσεις ό,τι έχεις μπροστά σου, όσα έπονται, πρέπει να κοιτάξεις πίσω σου». Κι αυτή η πεποίθηση, απαντά σε όσα συνθέτουν την χειμερινή του καλλιτεχνική δραστηριότητα: την επάνοδο του με την παράσταση – φεστιβαλικό θρίαμβο «Γιοι και κόρες», 15 χρόνια μετά την πρώτη τους παρουσίαση, τη δεύτερη σεζόν στο πιο πρόσφατο έργο του «Η πύλη της Κόλασης» –  ένα από τα σημαντικότερα νέα κείμενα των τελευταίων ετών. Κι όλα αυτά σε μια από τις ιστορικότερες σκηνές της πόλης, το «Αμφιθέατρο» – όσο ακόμα διατηρεί την ταυτότητα και τη λειτουργία του ως τέτοιο.

Στιγμιότυπο της παράστασης “Γιοι και κόρες” με τους Δήμητρα Ονουφριάδου, Βασίλη Τσαλίκη και Μαρία Κωνσταντά.

«Ήταν μια επιστροφή απόλυτα ενστικτώδης. Ήθελα να ξαναβρώ το κέντρο μου, το πλαίσιο ασφάλειας και χαράς που είχα βιώσει δουλεύοντας στην πρώτη εκδοχή από τους ‘Γιους και κόρες’. Αναλογιζόμενος φυσικά, ότι η έρευνα και το έργο έγινε σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης, κάτι που χαρακτηρίζει και τις μέρες μας. Θεωρώ πως είναι ένα έργο εν εξελίξει συνεπώς, η συνάντηση αυτή είχε νόημα», εξηγεί ο ίδιος. Στην τότε έρευνα για τη συλλογή ιστοριών από ηλικιωμένους ανθρώπους που, στην νιότη τους, συνδιαμόρφωναν σιωπηλά την ελληνική ιστορία – μολονότι εκείνη ουδέποτε τους έλαβε υπόψιν – ο Καλαβριανός έχει προσθέσει ένα νέο κύκλο εξομολογήσεων.
Μη διστάζοντας να αντλήσει ακόμα και από το παρελθόν της οικογένειας του: από την στιγμή που η μητέρα του τον έφερνε στον κόσμο, ενώ ο πατέρας του καλούνταν να παρουσιαστεί εν όψει της επιστράτευσης για την εισβολή στην Κύπρο. Και μαζί να φέρει στο φως τρυφερούς έρωτες που άναψαν στη νεανική καρδιά κάποιων ανθρώπων για να φτάσουν, όμως, να ευοδωθούν 50 ή 60 χρόνια αργότερα. Αντιμετωπίζοντας αυτό το νέο υλικό που εμπλουτίζει τους «Γιους και κόρες», ο δημιουργός αναγνωρίζει την διαφορά: τότε, όπως λέει, αισθανόταν «σαν να έχει ένα εύθραυστο νεογέννητο στα χέρια του», σήμερα εκτιμά πως έχει μεγαλύτερη εμπειρία διαχείρισης της ζωής.

Ο Γιώργος Γλάστρας σε σκηνή της “Πύλης της Κόλασης”.

Ο χρόνος που γράφει πάνω του, ο χρόνος για τον οποίο γράφει στα έργα και τις σκηνοθεσίες του, ο χρόνος που καθορίζει το βίο των ηρώων του είναι ένα ζήτημα που τον απασχολεί τόσο ως άνθρωπο όσο και ως δημιουργό. «Φέρνω στο μυαλό μου εργασιακά βιώματα που μοιάζουν σαν χθες κι όμως έχουν μεσολαβήσει χρόνια. Δεν είχα συνειδητοποιήσει, ας πούμε, πως η ομάδα μας έχει συμπληρώσει 20 χρόνια ζωής μέχρι να αναλογιστώ πως τα παιδιά των συνεργατών μου φοιτούν σήμερα στο Πανεπιστήμιο. Στα έργα μου πάντα ανατρέχω στο παρελθόν, στο πέρασμα του χρόνου, στην ιαματική σκέψη πως ο χρόνος είναι πολύτιμος για να τον σπαταλάμε. Κάτι που ως νέοι δεν σκεφτόμαστε, αν δεν αρνούμαστε την έννοια του τέλους. Όταν είναι νέοι, οι άνθρωποι έχουν την αίσθηση ότι ίπτανται πάνω από τη γραμμή της ζωής, έχουν μια αίσθηση αιωνιότητας και μ’ ενδιαφέρει να ερευνώ τη στιγμή που ίσως αυτή η ψευδαίσθηση παίρνει άλλες αποχρώσεις», τονίζει.

Δεν είναι τυχαίο πως, τόσες δραματουργίες μετά, και «Η πύλη της Κόλασης» καταπιάνεται με δύο σπαρακτικές ρομαντικές ιστορίες, η πρώτη από την Ιταλία του 13ου αιώνα και η δεύτερη από την Γαλλία του 19ου αιώνα, όπου ιστορικά πρόσωπα γίνονται μάρτυρες της αγάπης, της εξουσίας, της πατριαρχίας. Μια παράσταση που, μετά και τη θερμή υποδοχή της πέρυσι, τον κάνει να συνειδητοποιεί πως «όσα χρόνια κι αν περάσουν, 100, 200, 300, ούτε οι άνθρωποι ούτε όσα τους βασανίζουν αλλάζουν. Γι’ αυτό και τέτοιες αφηγήσεις εξακολουθούν να αφορούν».

Γιοι και κόρες, η Ζωή Μυλωνά και ο Γιάννης Μαστρογιάννης.

Και οι δύο παραστάσεις που φέτος ανεβαίνουν στο «Αμφιθέατρο» διαπραγματεύονται εκτός από τη θεματική του χρόνου και μιαν άλλη αξία. Είναι κείμενα δηλωτικά της συγγραφικής αγάπης του Γιάννη Καλαβριανού προς την ποιητική γλώσσα. «Η γλώσσα των έργων μου απέχει από τον προφορικό λόγο. Σε εποχές βίας και βαρβαρότητας, όπως αυτές που ζούμε, είναι μια χειρονομία που μαλακώνει την ψυχή μου. Χαίρομαι διπλά δε, που βρίσκουν ανταπόκριση στο κοινό γιατί αποδεικνύεται πως ανάμεσα μας είναι κι άλλοι άνθρωποι που καταφεύγουν στην ποίηση, έχοντας την ανάγκη να αποκλείσουν την σκληρότητα της καθημερινότητας».

Η δυνατότητα να παρουσιάσει αυτά τα δύο έργα στην ιστορική σκηνή του «Αμφιθεάτρου», ταυτισμένης με την σκηνοθετική δράση του Σπύρου Ευαγγελάτου, επαληθεύει με έναν ακόμα τρόπο την καλλιτεχνική του στάση να καταπιάνεται με υλικά ζωής, σημαδεμένα από το πέρασμα του χρόνου. «Μου φτάνει που αφουγκράζομαι την ενέργεια των πραγμάτων, που σκέφτομαι ποιοι έχουν δουλέψει σε αυτό το θέατρο, τι εμπειρίες έχουν καταγραφεί εδώ, ποιο είναι το αποτύπωμα τους και συνειδητοποιώ πως και η δική μας προσπάθεια έρχεται σαν μια συνέχεια τους. Ειδικά, όταν όλα συμβαίνουν σε μια εποχή αποσπασματικότητας και ασυνέχειας, με καθησυχάζει γνωρίζοντας πως κρατάμε ένα νήμα», λέει με συγκίνηση.

Παναγιώτης Παυλίδης, Αλεξία Μπεζίκη και Μαργαρίτα Αλεξιάδη στην “Πύλη της Κόλασης” που συνεχίζεται για δεύτερη σεζόν.

Η θεατρική σεζόν που έχει ξεκινήσει στο «Αμφιθέατρο» – και δη με διπλή παρουσία – λειτουργεί και ως υπενθύμιση δημιουργικής ωριμότητας. Δεν διαφωνεί. «Ενώ δούλευα ήδη ως γιατρός, επέλεξα να κάνω αυτή τη στροφή προς το θέατρο. Αποδείχθηκε πως ήταν η καλύτερη απόφαση που μπορούσα να πάρω για την ψυχή μου και να καταπιαστώ με τη θεατρική τέχνη, μια από τις μεγαλύτερες εφευρέσεις της ανθρώπινης διάνοιας. Μου προκαλεί ρίγος η ιδέα πως, από το πουθενά, βρέθηκα σε μια δουλειά που αγαπώ, για την οποία δούλεψα σκληρά, εντός της οποίας απόκτησα φίλους καρδιάς· και όλη αυτή η διαδικασία έχει εκατοντάδες αποδέκτες. Αν θα έκανα κάτι αλλιώς, στη μέχρι τώρα πορεία, θα ήταν να έχω διαχειριστεί καλύτερα αυτόν τον κόπο. Θέλω να πω, ότι πλέοντας στη θάλασσα του θέατρου, ίσως χρειαζόταν να στολίσω με περισσότερα φώτα το καράβι μου. Γιατί, καλώς ή κακώς, το θέατρο άλλαξε μαζί μας. Πλέον, επιβάλλεται περισσότερο η ανάγκη του sold out κι όχι η ανάγκη για όσα αγγίζουν τις ανθρώπινες ψυχές», παρατηρεί. Ίσως, γι’ αυτό να υπάρχει ακόμα χρόνος.