Συν & Πλην: «Oιδίποδας Τύραννος» στο ΦΙΑΤ

Ο σοφόκλειος μύθος του Οιδίποδα δεν συγκαταλέγεται μόνο στην κορυφή των διασωσμένων τραγωδιών για τα οντολογικά του νοήματα, αλλά απολαμβάνει και αλλεπάλληλων ‘επισκέψεων’ χάρη στη δημοφιλία που του εξασφαλίζει ο λόγος και η απαράμιλλη πλοκή του. Αξιοποιώντας όλες αυτές τις αρετές του, η Σοφία Αντωνίου προσεγγίζει το έργο με μια διάθεση πύκνωσης, αφού επιλέγει να διατηρήσει τους ήρωες που συνδράμουν στην ανατροπή των εξελίξεων και, κατά συνέπεια, στην πτώση του ήρωα. Βασισμένη στη μετάφραση του Κ. Χ. Μύρη, η Σοφία Αντωνίου στερεώνει τη δράση στα πρόσωπα του Οιδίποδα, της Ιοκάστης, του Κρέοντα και του Τειρεσία καθώς και των βοσκών από την Κόρινθο και του Κιθαιρώνα που δρουν ως Αγγελιαφόροι των αποκαλύψεων του παρελθόντος.
Σε αυτό το συμπαγές πλαίσιο δίνεται έμφαση στην πορεία κατάρρευσης του βασιλιά που, ερήμην του, «γεννήθηκε κακούργος», αγνοώντας «το ίδιο του το είναι», καθώς ανακαλύπτει διαδοχικά πως υπήρξε πατροκτόνος, έγινε βασιλιάς στο θρόνο του, εραστής και σύζυγος της μητέρας του ενώ τα παιδιά που απέκτησε μαζί της είναι τόσο «φύτρες» όσο και αδέρφια του.
Μέχρι τη στιγμή που ο ίδιος αποφασίζει να ριχτεί στην άβυσσο, την οποία το πεπρωμένο του επιφύλασσε. Όπως, γκρεμισμένος πια αναρωτιέται, «ποιος άνθρωπος ευδαιμονεί και πλέει για πολύ στην ευτυχία;».

Ένας μονόλογος με σημαντικό εκτόπισμα επιτεύχθηκε στο νέο χώρο του ΦΙΑΤ, καθώς η ώσμωση μεταξύ των βασικών πυλώνων της παράστασης λειτούργησε. Με δραματουργικό πυρήνα την τραγωδία του Σοφοκλή «Οιδίπους τύραννος» ο Χάρης Χαραλάμπους Καζέπης τοποθέτησε τον εαυτό του στον κύκλο των ερμηνευτών που μπόρεσαν με αξιώσεις να φέρουν σε πέρας μια ολόκληρη τραγωδία· την ώρα που η Σοφία Αντωνίου έδειξε για μια ακόμα φορά (μετά το φεστιβαλικό «Η ζωή, τα γηρατειά και ο θάνατος μιας γυναίκας του λαού») πως μπορεί να χειριστεί με όραμα απαιτητικά υλικά. Μια παράσταση που, συνεπικουρούμενη από την αισθητική της φόρμα, αξίζει να έχει και νέα συνέχεια.

Ο Χάρης Χαραλάμπους Καζέπης στο ρόλο του Οιδίποδα.

Η εργασία της Σοφίας Αντωνίου στη διασκευή του κειμένου (με σύμβουλο της, την Ελένη Μολέσκη) επιχειρεί να εξυπηρετήσει τις βασικές δραματικές ‘στροφές’ στην τραγωδία του «Οιδίποδα», φέρνοντας επί σκηνής τα κεντρικά πρόσωπα γύρω από το δράμα του βασιλιά της Θήβας. Με την προοπτική της ερμηνείας αυτών των ηρώων από έναν ηθοποιό, γεννιέται μια σφιχτή δραματουργία, η οποία εκτός από το ότι υποστηρίζει τη σκηνοθετική ματιά, παρακολουθεί και μια γενική φιλοσοφική αρχή για το αρχαίο δράμα: πως κάθε ήρωας της τραγωδίας εμπεριέχει τον άλλον και πως όλοι αντανακλούν πτυχές μιας οντότητας: της ανθρώπινης.

Η ερμηνεία όλων των ρόλων ενός έργου από έναν ηθοποιό δεν συνιστά πρωτοτυπία. Ωστόσο, οφείλουμε να τοποθετήσουμε σε μιαν άλλη διάσταση την ερμηνεία όλων των ρόλων μιας τραγωδίας και δη του «Οιδίποδα τυράννου» από έναν ερμηνευτή. Ο Χάρης Χαραλάμπους Καζέπης διαπρέπει, όχι μόνο για την ευελιξία του να περνά από τον ένα ρόλο στον άλλο, αλλάζοντας πρόσωπα, εκφράσεις, σωματική θέση, τονισμό στη φωνή αλλά και για την αντοχή του να υπηρετήσει αυτό το σχήμα σε βάθος, με εσωτερικότητα – ειδικά στις σκηνές του επιλόγου – επί 90 λεπτά επί σκηνής. Ένας ερμηνευτικός άθλος.

Όπως σε όλες τις περιπτώσεις που ο σκηνοθέτης – σκηνοθέτρια εμπλέκεται στη διαδικασία της διασκευής, μια πρώτη ‘επιμέλεια’ έχει επιτευχθεί κατά την επεξεργασία του κειμένου. Το ίδιο επαληθεύεται και στην περίπτωση της Σοφίας Αντωνίου όπου η διασκευή της προσφέρει μια πολύ πυκνή σχέση με το κείμενο, κάτι που εμπλουτίζει με έναν ακόμα πιο ταχύ ρυθμό στην αφήγηση. Δυναμική σκηνοθετική παρέμβαση αναγνωρίζει κανείς στο στήσιμο της παράστασης, όπου οι θεατές περιβάλλουν τον πρωταγωνιστή, δημιουργώντας μια σπείρα γύρω του. Επιλογή που αφενός δημιουργεί μιαν άλλη σχέση με τα σκηνικά τεκταινόμενα κι αφετέρου αντιμετωπίζει τους θεατές σαν ένα σώμα πολιτών· σαν να υποκαθιστούν τους πολίτες της Θήβας, στους οποίους και αναφέρεται ο Οιδίπους. Καθοριστική για την αισθητική της παράστασης κρίνεται και η συμβολή της Μαρκέλλας Μανωλιάδη στους φωτισμούς που δημιουργούν ένα εξαιρετικά υποβλητικό περιβάλλον καθώς και η οργάνωση του σκηνικού χώρου με την υπογραφή της Μαριλένας Καλαϊτζαντωνάκη.

Το ηχοτοπίο της Ecati υπογραμμίζει τη δράση, τις ατμόσφαιρες και λειτουργεί ως διαχωριστικό ‘μέτωπο’ ανάμεσα στους ρόλους και στα χορικά (τα οποία, επίσης, ερμηνεύει ο Χάρης Χαραλάμπους Καζέπης).

Πλάνο από την έναρξη της παράστασης στο ΦΙΑΤ.

Ο ανοιχτός – αλλά κατά τα άλλα απολύτως γοητευτικός – χώρος του ΦΙΑΤ έχει ένα κόστος στην ακουστική, με αποτέλεσμα όταν ο πρωταγωνιστής φεύγει από το περιβάλλον των θεατών και κινείται εκτός σπείρας, να χάνονται εντελώς τα λόγια του εξαιτίας του αντίλαλου που δημιουργείται.

Ερμηνευτικός άθλος του Χάρη Χαραλάμπους-Καζέπη στην τραγωδία του Οιδίποδα κάτω από μια γόνιμη καθοδήγηση της σκηνοθέτριας Σοφίας Αντωνίου.