ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
26
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
«Όταν σκεφτόμαστε τα μουσεία, σκεφτόμαστε κυρίως τα πράγματα που είναι ορατά», λέει η Κατερίνα Γρέγου όταν παίρνει τον λόγο στη συνέντευξη τύπου της Πέμπτης (25/9) στο κτήριο της οδού Καλλιρόης. Η καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης μιλάει για το πώς τα μουσεία, στο μυαλό των περισσότερων, είναι κυρίως κτήρια που επισκεπτόμαστε για να δούμε εκθέματα, να βιώσουμε εμπειρίες και να ανοίξουμε, με τη βοήθεια της τέχνης, νέους κόσμους. Τα απτά πράγματα που βλέπουμε, οι μυρωδιές που οσμιζόμαστε και οι ήχοι που ακούμε, ειδικά σε ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης όπως είναι το ΕΜΣΤ, είναι όλα όσα περιμένουμε από αυτό.
Ταυτόχρονα, κυρίως στην Ελλάδα, τείνουμε να αγνοούμε τις ενέργειες εκείνες που αναδεικνύουν έναν θεσμό ως φορέα ανύψωσης της καλλιτεχνικής δημιουργίας, της εκπαίδευσης, της γνώσης και της δημιουργίας ευκαιριών – όλων εκείνων των δράσεων που στην πραγματικότητα είναι απαραίτητες για τον σωστό ορισμό του μουσείου. Γίνονται πράγματα, ωστόσο, υπάρχει εξέλιξη και όλο και περισσότερος κόσμος αντιλαμβάνεται πως τα μουσεία – και κυρίως τα δημόσια μουσεία – είναι πολλά παραπάνω από εκθεσιακοί χώροι· είναι μέρη που οφείλουν μονίμως να εξελίσσουν το κοινό και να εξελίσσονται τα ίδια, έτσι ώστε να είναι σωστοί φορείς παιδείας, εκπαίδευσης και ευκαιριών.
Bouchra Khalili, Φανοί και τυπογράφοι ,2024 @ Πάρις Ταβιτιάν
Για όλες αυτές τις «μη ορατές» ενέργειες μάς μίλησε η Κατερίνα Γρέγου – και όχι μόνο – στη «δεύτερη πιο σημαντική συνέντευξη τύπου που έχει κάνει ποτέ το μουσείο» όπως την χαρακτήρισε. Ενέργειες οι οποίες χρηματοδοτήθηκαν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), το οποίο αποτελεί κεντρικό πυλώνα του ευρωπαϊκού προγράμματος NextGenerationEU. Σε μία εκτενή παρουσίαση, λοιπόν, οι άνθρωποι του μουσείου, καθώς και η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, που ήταν παρούσα, μας μίλησαν αναλυτικά και με στοιχεία για όλες εκείνες τις παρεμβάσεις και τις δράσεις της ομάδας του Μουσείου, που είχαν ως αποτέλεσμα τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό της λειτουργίας του μουσείου, την εξωστρέφεια, τις ευκαιρίες που δημιούργησαν για σύγχρονους Έλληνες καλλιτέχνες, και κυρίως τις νέες προοπτικές πρόσβασης, συμμετοχής και διαλόγου με το κοινό και την κοινωνία.
«Ζωντανή απόδειξη του πώς οι πόροι της πολιτείας μπορούν να αξιοποιηθούν με όραμα, σχέδιο και διαφάνεια» είπε η Υπουργός Πολιτισμού για όλα όσα συμβαίνουν στο ΕΜΣΤ το τελευταίο καιρό και αναφερόταν κυρίως στη χρηματοδότηση ύψους 1,7 εκατομμυρίων που έχει ήδη απορροφηθεί σε ποσοστό 80% από τα έργα και προγράμματα των ανθρώπων του Μουσείου.
Emma Talbot Human/Nature,2025 @Ερατώ Στυλιανουδάκη
Για να μιλήσουμε και λίγο πιο συγκεκριμένα, το ΕΜΣΤ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην προβολή της ελληνικής σύγχρονης τέχνης εκτός συνόρων. Το Διεθνές Πρόγραμμα Επίσκεψης Επιμελητών έφερε στην Αθήνα 27 κορυφαίους επιμελητές που γνώρισαν από κοντά 353 Έλληνες δημιουργούς. Παράλληλα, μέσα από τα προγράμματα φιλοξενίας, οκτώ Έλληνες καλλιτέχνες ταξίδεψαν σε αναγνωρισμένα residencies του εξωτερικού, ενώ 17 διεθνείς φιλοξενήθηκαν στην Αθήνα. Σημαντικό βήμα αποτέλεσε και το πρόγραμμα καθοδήγησης (mentorship), όπου 18 Έλληνες εικαστικοί συνεργάστηκαν με εννέα διεθνώς αναγνωρισμένους μέντορες.
Λητώ Κάττου, Σοφία Κουλουκούρη, Βέρα Χοτζόγλου, Κωνσταντίνος Δουμπενίδης, Κοσμάς Νικολάου Πρόγραμμα Φιλοξενίας (Residency)του ΕΜΣΤ στο Cité internationale des Arts, 2025@Maurine Tric
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στην κοινωνική διάσταση της τέχνης. Οι «Μουσειοσκευές ΕΜΣΤPLAY», μεγάλα κουτιά που κρύβουν μέσα τους όλο τον κόσμο της σύγχρονης τέχνης – ή έστω ό,τι μπόρεσε να χωρέσει μέσα του η Χαρά Μαραντίδου, που είναι και ο άνθρωπος πίσω από την ιδέα. Τα ΕΜΣΤPLAY ταξιδεύουν σε σχολεία, πολιτιστικά κέντρα, ΚΑΠΗ και γηροκομεία, φέρνοντας τη σύγχρονη δημιουργία σε όσους δεν έχουν εύκολη πρόσβαση στο Μουσείο. Παράλληλα, το πρωτοποριακό πρόγραμμα εικαστικής ψυχοθεραπείας εντάσσεται στο πλαίσιο της «Πολιτιστικής Συνταγογράφησης» του Υπουργείου Πολιτισμού, προσφέροντας σε άτομα με ψυχικές διαταραχές τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε συνεδρίες που συνδυάζουν την τέχνη με την ψυχολογική στήριξη.
Μουσειοσκευές ΕΜΣΤ PLAY 2025 @Πάρις Ταβιτιάν
Μουσειοσκευές ΕΜΣΤ PLAY, 2025 @Πάρις Ταβιτιάν
Το νέο πωλητήριο του ΕΜΣΤ που βρίσκεται στην είσοδο του μουσείου πλέον είναι από τα πιο πολυαναμενόμενα project αυτής της χρηματοδότησης. Ένα shop το οποίο φυσικά δεν θα μπορούσε να μην είναι έργο τέχνης. Το Shop at ΕΜΣΤ είναι σχεδιασμένο από τον Βέλγο καλλιτέχνη Philip Metten και λειτουργεί ως καλλιτεχνικό περίπτερο και προσφέρει μοναδικά αντικείμενα εμπνευσμένα από τις συλλογές και τις εκθέσεις του μουσείου.
Philip Metten, Shop at ΕΜΣΤ, 2025 @Μελιτίνη Νικολαΐδ
Ταυτόχρονα, «επιτέλους», όπως είπε η Κατερίνα Γρέγου, ανοίγει επίσημα για το κοινό η Βιβλιοθήκη του ΕΜΣΤ με σταθερό ωράριο (9:00-16:30). Με περισσότερους από 10.500 τίτλους βιβλίων, περιοδικά και οπτικοακουστικό υλικό, ενισχύει τον ερευνητικό και εκπαιδευτικό του χαρακτήρα. Η ψηφιακή αναβάθμιση του ΕΜΣΤ αποτελεί, τέλος, ακόμη έναν σημαντικό πυλώνα της στρατηγικής του. Πάνω από 18.000 τεκμήρια – από χειρόγραφα και έργα μέχρι φωτογραφίες και ηχητικά αρχεία – έχουν πλέον ψηφιοποιηθεί και είναι διαθέσιμα σε μια δίγλωσση διαδικτυακή πλατφόρμα, η οποία λειτουργεί ως πολύτιμο εργαλείο γνώσης και έρευνας.
Βιβλιοθήκη ΕΜΣΤ @Ερατώ Στυλιανουδάκ
Γενικότερα, υπάρχουν λόγοι και συνεχή τεκμήρια ότι το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς και πόσο μπορεί να συμβάλει ένας δημόσιος καλλιτεχνικός φορέας στο συνολικό γίγνεσθαι της χώρας αλλά και την εξέλιξη και τον εκσυγχρονισμό γενικότερα. Η ομάδα του, συγκεκριμένα, όλοι εκείνοι οι άνθρωποι, είναι ο λόγος που όλες οι δράσεις γίνονται πραγματικότητα. Εκτίμησα πολύ όταν ο πρόεδρος του ΕΜΣΤ, Αγγελής Αντωνόπουλος, πήρε τον λόγο και ευχαρίστησε όλο το προσωπικό του μουσείου για τη «στήριξή» του σε όσα γίνονται, και φυσικά την Κατερίνα Γρέγου, η οποία πρόσφατα τιμήθηκε με το Ετήσιο Βραβείο Nancy Regan για τις Τέχνες του Culture & Animals Foundation (CAF) για την τρέχουσα έκθεση, που ήταν εξ ολοκλήρου τεράστιο προσωπικό της όραμα και στοίχημα: «Why Look at Animals? Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή».
Ειπώθηκαν πολλά εκείνη τη μέρα στο ΕΜΣΤ· το μέλλον και το παρόν μοιάζουν αρκετά ελπιδοφόρα για τους ανθρώπους της τέχνης, αλλά και για την ίδια τη σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα και τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει εκείνη στην κοινωνία. Για τον κύριο Αντωνόπουλο: «κάθε μέρα στο μουσείο είναι σημαντική» – και για μένα αυτή η φράση συνοψίζει όλη την σκέψη πίσω από τις προσπάθειες, τις ενέργειες και τα καινούρια πράγματα στο ΕΜΣΤ. Η τέχνη είναι πάντα σημαντική, αλλά είναι εξίσου σημαντικό να υπάρχει τα μέσα και ο χώρος – νοητός και υπαρκτός – για να μπορεί να εξελιχθεί και εκείνη και εμείς.
