Σε ένα καράβι για την Αίγινα, αντιμετωπίσαμε τις πιο βαθιές επιθυμίες μας

«Κάναμε το σώμα μας ένα απέραντο νεκροταφείο δολοφονημένων επιθυμιών και προσδοκιών, αφήνουμε τα πιο σημαντικά, τα πιο ουσιαστικά πράγματα… Όλα, όλα τα αφήνουμε για το αύριο που δε θα ‘ρθει ποτέ…». Μια τρομερή αλήθεια ειπωμένη από τον Χρόνη Μίσσιο, γίνεται πυξίδα για ένα διαφορετικό θεατρικό ταξίδι πάνω σε πλοίο, τη νέα παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας που σκηνοθετεί ο Μάριος Κακουλλής, στο πλαίσιο του 68ου Φεστιβάλ Φιλίππων.

«(Όλα)ν, όσα αφήνουμε < για ένα αύριο που δε θα ‘ρθει ποτέ…», ο τίτλος της παράστασης (εμπνευσμένος από το έργο του Μίσσιου «Χαμογέλα, ρε… τι σου ζητάνε»), ή καλύτερα της εμπειρίας της οποίας γίναμε μέρος ένα απόγευμα Δευτέρας, στο πλοίο Αντιγόνη (εταιρεία Saronic), που συνδέει τον Πειραιά με την Αίγινα. Μια παράσταση «ωδή σε όσα δεν τολμήσαμε: στις επιθυμίες που μείνανε μισοειπωμένες, στις λέξεις που δε βρήκαν ποτέ στόμα για να ειπωθούν, στα βλέμματα που στράφηκαν αλλού. Σε όλα εκείνα που δεν ζήσαμε — αλλά και σε όσα μπορούμε ακόμη να ζήσουμε». Τα λόγια του Μίσσιου φέρουν όλο το συναισθηματικό φορτίο που χρειάζεται η αφήγηση και με τη βοήθεια της κίνησης και του δημόσιου χώρου, στήνεται ένα ξεχωριστό ταξίδι αυτογνωσίας – ένα ταξίδι που δεν έγινε για να φτάσουμε κάπου, αλλά έγινε η αφορμή για να “χαθούμε” για λίγο και (ίσως) να βρούμε κάπου τον εαυτό μας.

Ο Μάριος Κακουλλής, από τους πιο δυνατούς εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής θεατρικής σκηνής και πρωτοπόρος των immersive και site‑specific παραγωγών (υπενθυμίζω το «608 Inferno», την εν κινήσει performance εντός του ιστορικού αστικού λεωφορείου 608 που συνδέει το Γαλάτσι με του Ζωγράφου), μάς προσκάλεσε στο νέο του εγχείρημα, που δίνει χώρο στη μνήμη και στη συλλογική φαντασία να ανθήσουν σε όλους τους χώρους ενός πλοίου της γραμμής, αυτή τη φορά, το οποίο μεταμορφώνεται σε ένα ρευστό πεδίο συλλογικού αναστοχασμού.

«Μου άρεσε η ιδέα αυτής της σύνδεσης · άνθρωποι που μετακινούνται, που ξεκινούν από κάπου για να καταλήξουν κάπου αλλού». Ο σκηνοθέτης της παράστασης βρίσκεται πάνω στο πλοίο και μου εξηγεί πόσο του άρεσε η σκέψη να συνεχιστεί κάπως η ιδέα που ξεκίνησε από ένα λεωφορείο και τώρα γίνεται «ακόμη πιο τρελή» με τη δράση να ξεδιπλώνεται στους χώρους ενός πλοίου · με αφετηρία τον Χρόνη Μίσσιο και με το ένστικτο του Μάριου. «Ο περιβάλλων χώρος έρχεται να συμπληρώσει και να δέσει τη δραματουργία και αυτό είναι το πολύ ιδιαίτερο εδώ», λέει ο ίδιος.

Πέντε άνθρωποι, πέντε ιστορίες – ή καλύτερα εξομολογήσεις – για όνειρα και επιθυμίες που έμειναν εγκλωβισμένα, ειπωμένα με την ελπίδα να μας “συναντήσουν” κάπου, καθώς περιπλανιόμαστε στους χώρους του πλοίου, χέρι-χέρι με το ανεκπλήρωτο. Προσωπικές αφηγήσεις που όμως πολύ γρήγορα γίνονται συλλογικές · κάτι θα σου “ξυπνήσουν”, κάτι θα σου θυμίσουν, καθώς τις “ζεις” με όλες σου τις αισθήσεις σε ένα τοπίο που διαρκώς αλλάζει. Από το εσωτερικό του πλοίου και τα αναπαυτικά του καθίσματα, στο κατάστρωμα και από εκεί στον χώρο των αυτοκινήτων με συνοδοιπόρους το γλυκό φως του ήλιου που πέφτει, τον αέρα που σου φέρνει τη μυρωδιά της θάλασσας στο πρόσωπο, τους γλάρους που πετούν από πάνω σου και γύρω σου. Κι εσύ εκεί, αναλογίζεσαι. Κάτι που κάνεις συχνά όταν ταξιδεύεις και άρα σου είναι οικείο.

«Ακολούθα τους γλάρους, μη τους αφήσεις στιγμή
θα σε οδηγήσουν εκεί,
που δεν θα πήγαινες…».

Η παραπάνω μελωδία μπερδεύεται στο μυαλό μου με λέξεις που παρομοιάζουν τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες με ναυάγια, ενώ κανονικά θα έπρεπε να αφήνονται να πετάξουν ψηλά. Μία κυρία στις σκάλες του πλοίου κλαίει βουβά. Ο ήλιος έχει αρχίσει να χάνεται στο βάθος του ορίζοντα καθώς πλησιάζουμε την Αίγινα. Εμείς, άγνωστοι μεταξύ αγνώστων περπατάμε μαζί, παρατηρούμε, όλες οι αισθήσεις μας παραδομένες στους ήχους, στις εικόνες – και η περιπλάνηση έχει πάντα σημασία περισσότερο από τον προορισμό, αυτό μάς γίνεται σίγουρα ξεκάθαρο. Η νοητή αυλαία πέφτει στον χώρο των αυτοκινήτων, όπου ηθοποιοί και κοινό γινόμαστε ένα σώμα που χορεύει ξέφρενα χωρίς να νοιάζεται για τίποτα περισσότερο πέρα από αυτή τη μικρή στιγμή στον χρόνο. Πότε το έκανες αυτό τελευταία φορά; Θυμάσαι; 

Το πλοίο δένει στην Αίγινα. Ησυχία επικρατεί πάνω στο κατάστρωμα. Άλλοτε θα έτρεχες να προλάβεις να κατέβεις πρώτος. Δεν θα πρόσεχες το λιμάνι με την αχανή θέα στον Σαρωνικό, τα άλλα δεμένα πλοία αλλά και μικρότερα καράβια που χορεύουν στον ρυθμό που τούς επιβάλλουν τα κύματα, τα μικρά φωτάκια που πλημμυρίζουν απ’ άκρη σ’ άκρη το νησί, τον κόσμο που κάνει βόλτα χωρίς να έχει κάτι να περιμένει.

Κρεμιόμαστε στα κάγκελα του πλοίου, καθώς μια γνώριμη μελωδία φτάνει σε εμάς από το ζωντανό περιβάλλον του νησιού. Μια κοπέλα παίζει, από τον φάρο του νησιού, για εμάς την παραπάνω μελωδία που έρχεται να ντύσει ξανά τις “δολοφονημένες” μας επιθυμίες. Η μουσική, παρούσα παντού σε αυτή την εν πλω εμπειρία (μαγική η φωνή της Plastelíne), άλλοτε αγκαλιάζει τον λόγο κι άλλοτε τον διακόπτει· πάντα όμως ανοίγει τον απαραίτητο χώρο μέσα μας, για να “γράψει” το βίωμα και να το συμπληρώσουμε με τις δικές μας μνήμες, τις δικές μας εμπειρίες.

«Με αφετηρία όλα εκείνα τα πράγματα που μάς κρατούν πίσω και όλα όσα έχουμε καταπιέσει, φτιάξαμε αυτή την παράσταση. Όλα αυτά εδώ ερχόμαστε να τα συναντήσουμε ξανά». Συναντώ στο κατάστρωμα τους ηθοποιούς Αναστάση Γεωργούλα και Σπύρο Μπόσγα και μού μιλούν για αυτό το ιδιαίτερο εγχείρημα. Το κείμενο της παράστασης υπογράφει η Έρι Κύργια αλλά «προέκυψαν και κάποιοι αυτοσχεδιασμοί», μου λένε. «Στο τέλος ξορκίζουμε όλο αυτό που συμβαίνει με χορό και σε παροτρύνουμε να κυνηγήσεις τώρα αυτά που θέλεις, μη τα αφήσεις για αύριο».

Η επιστροφή στην Αθήνα, διαφορετική. Στο πλοίο, ανάμεσά μας πια, βρίσκονται πραγματικοί ταξιδιώτες που αφήνουν πίσω το νησί και ετοιμάζονται για άλλους, νέους προορισμούς. Αυτή τη φορά όλοι έχουμε πιάσει θέση στο κατάστρωμα. Έχει βραδιάσει, αλλά τα όργανα του Κωστή Χρήστου, του Θωμά Παπαθανάση, του Στέφανου Κεράνη και του Ζήση Μεζίλη έχουν ήδη στηθεί στο κέντρο και περιμένουν εμάς να συγκεντρωθούμε γύρω τους. Ο χώρος του καταστρώματος οριακά μας χωράει αλλά κανείς δεν διστάζει να βρεθεί οκλαδόν σχηματίζοντας κύκλο για να απολαύσει την όλη συνθήκη.

Λίγο νωρίτερα, έχουμε εμπιστευθεί τη βαθύτερη επιθυμία μας σε ένα μικρό κομμάτι χαρτί και την έχουμε αφήσει να χαθεί μέσα σε ένα κουτί γεμάτο ξένες αλλά οικείες επιθυμίες, των «συν-ταξιδιωτών» μας σε αυτή τη σύντομη περιπλάνηση στις μνήμες. Ο Κωστής τραγουδά, κι ύστερα σταματά για να διαβάσει δυνατά αυτές τις μυστικές φωνές. Και τότε καταλαβαίνουμε πως δεν είμαστε τόσο διαφορετικοί. Οι πιο κρυφές μας ανάγκες μοιάζουν, αντανακλούν η μία την άλλη. Το μόνο που ζητούν είναι έναν χώρο για να ακουστούν, να μη βυθιστούν ολοκληρωτικά στη σιωπή.

Και κάπως έτσι είπαμε “αντίο” στο καλοκαίρι μας, με τη μαγική φωνή του Κωστή να μάς τραγουδά «Όσα περίμενα αυτό το καλοκαίρι, μόνο στην θάλασσα τα είπα μια βραδιά, γλίστρησε πονηρά από τον θόλο ένα αστέρι, και ξάφνου γίνηκε η ακρογιαλιά φωτιά»…