ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
08
ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Πώς γεννιέται ένα Φεστιβάλ σε ένα απομακρυσμένο, ακριτικό νησί των Δωδεκανήσων και πώς, δέκα χρόνια μετά, προσελκύει σχεδόν χίλιες συμμετοχές από 92 χώρες; Το Beyond Borders – Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου, που κάθε καλοκαίρι επιστρέφει στο νησί, είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα ακόμη κινηματογραφικό ραντεβού. Είναι μια διοργάνωση με ψυχή, που ξεκίνησε «χειροποίητα» και συνεχίζει να αναπτύσσεται με το ίδιο μεράκι και την ίδια προσήλωση στην ποιότητα. Και πάντα με πολύτιμους συνοδοιπόρους, όπως η ΔΕΗ. Η κορυφαία εταιρεία ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη στηρίζει ενεργά τις τέχνες και τον πολιτισμό, ενισχύοντας τον διάλογο για ένα μέλλον καλύτερο για όλους, όπου ο πολιτισμός έχει τον πρώτο λόγο.
Στο ανατολικότερο άκρο της Ελλάδας, το Καστελλόριζο – ένα νησί με βαθιές ιστορικές ρίζες και πλούσια πολιτιστική κληρονομιά – γιορτάζει φέτος δέκα χρόνια ζωής. Στόχος του δεν είναι να ανταγωνιστεί τα μεγάλα διεθνή φεστιβάλ, αλλά να ενώσει διαφορετικούς κόσμους και φωνές από κάθε γωνιά του πλανήτη. Με τίτλο «Η μνήμη υφαίνει το μέλλον» – εμπνευσμένο από το ιστορικό ντοκιμαντέρ των αδελφών Μανάκη – η φετινή διοργάνωση είναι αφιερωμένη στο ελληνικό ντοκιμαντέρ και στους δημιουργούς του.
Για την Ειρήνη Σαρίογλου, ιστορικό και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, το Beyond Borders είναι «πράξη πίστης» σε ένα όραμα: να φωτίζονται ιστορίες και να χτίζονται γέφυρες ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή, τοπικό και παγκόσμιο, παρελθόν και μέλλον. Ιδιαίτερη σημασία έχει και η παρακαταθήκη στους νεότερους: «Το σπουδαιότερο για μένα είναι πως τα παιδιά του ακριτικού Καστελλορίζου θα θυμούνται ότι κάθε τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου, στο νησί τους συνέβαινε μια μεγάλη γιορτή γεμάτη τέχνη, ιστορία και πολιτισμό», αναφέρει η ίδια η κα Σαρίογλου. Γεννημένο και ριζωμένο στον τόπο που το φιλοξενεί, το Beyond Borders συνεχίζει να εξελίσσεται και να ταξιδεύει «πέρα από τα σύνορα».
Το Beyond Borders κλείνει 10 χρόνια και γιορτάζει 24-31 Αυγούστου 2025 με μια έκδοση αφιερωμένη στο ελληνικό ντοκιμαντέρ και τους Έλληνες δημιουργούς ταινιών τεκμηρίωσης. Το Φεστιβάλ γεννήθηκε μέσα από την πίστη, την προσήλωση και την αφοσίωση σ’ ένα όραμα. Ένα όραμα που αποτελούσε την κινητήριο δύναμη μιας αρχικά μικρής ομάδας ανθρώπων. Μέσα σε μια δεκαετία κατάφερε να μεγαλώσει σε ποιότητα και να εδραιωθεί. Αυτό που παραμένει ίδιο είναι η ταυτότητά του, ένα “boutique” και «χειροποίητο» Φεστιβάλ, όπως συνηθίζουν να το χαρακτηρίζουν οι Έλληνες και ξένοι φίλοι του. Όλα αυτά τα χρόνια έχουμε ζήσει υπέροχες στιγμές έχοντας ξεπεράσει πολλά αντικειμενικά εμπόδια και συνεχίζουμε να εργαζόμαστε με το ίδιο μεράκι και πάθος. Νομίζω πως τελικά αυτό είναι που ξεχωρίζει το Beyond Borders από άλλα κινηματογραφικά Φεστιβάλ ανά τον κόσμο, ότι τίποτα δεν συμβαίνει διεκπεραιωτικά…
Αν κοιτάξετε πίσω στην πορεία του, ποια θεωρείτε ότι είναι η μεγαλύτερη παρακαταθήκη του;Το Beyond Borders γράφει και γράφεται στην Ιστορία.
Κοιτάζοντας πίσω νιώθω ευγνωμοσύνη. Για τους αφοσιωμένους συνεργάτες, τους εξαιρετικούς δημιουργούς, τους ταλαντούχους καλλιτέχνες, τους εργατικούς εθελοντές και τους πολύτιμους αξιωματούχους και χορηγούς, που αφουγκράστηκαν το νόημα και την ουσία της προσπάθειάς μας. Έχουν χαραχτεί έντονα στο μυαλό μου τα δύο πρώτα Φεστιβάλ, τα οποία πρόλαβε να ζήσει η αείμνηστη φιλόλογος μητέρα μου, Καίτη Σαρίογλου- Αραϊτζοπούλου, η οποία υπήρξε μεγάλο στήριγμα και βοήθησε ενεργά στο στήσιμο του Φεστιβάλ εκείνα τα πρώτα χρόνια. Πολύ σημαντικό πρόσωπο είναι και ο Μichel Noll, συνδιοργανωτής και φίλος που τα τελευταία χρόνια υποστηρίζει τον διεθνή χαρακτήρα του Beyond Borders. Όλα λοιπόν τα πρόσωπα του Φεστιβάλ, από την αφετηρία του το 2016 μέχρι σήμερα αποτελούν το καθένα ξεχωριστά την πολύτιμη παρακαταθήκη του. Η σπουδαιότερη όμως παρακαταθήκη είναι πως τα παιδιά του ακριτικού Καστελλορίζου θα θυμούνται μεγαλώνοντας πως για χρόνια κάθε τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου συνέβαινε μια μεγάλη γιορτή γεμάτη τέχνη, ιστορία και πολιτισμό. Ουσιαστικά, το Beyond Borders γράφει και γράφεται στην Ιστορία…
Φυσικά, το ίδιο το Καστελλόριζο είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητας του Φεστιβάλ. Τι σημαίνει για εσάς να διοργανώνεται αυτό σε αυτόν τον τόπο-σύμβολο;Το Καστελλόριζο είναι ένα μοναδικό μέρος. Πέρα από την απαράμιλλη φυσική ομορφιά του, αποτελεί έναν τόπο μνήμης γεμάτο πολιτισμό και ιστορία. Οι Καστελλοριζιοί τιμούσαν πάντοτε τα γράμματα και τις τέχνες, ενώ μέχρι και το 1922 το νησί άκμαζε και συνδεόταν άρρηκτα με τη αρχόντισσα της Ιωνίας, την κοσμοπολίτισσα Σμύρνη. Ένας βασικός σκοπός του Beyond Borders ήταν εξαρχής να αναδείξει το ακριτικό μας νησί υπό αυτό το πρίσμα, φέρνοντας ξανά στην επιφάνεια αυτά τα στοιχεία του. Προσωπικά, αγαπώ βαθιά το Καστελλόριζο καθώς το επισκέπτομαι κάθε καλοκαίρι από το 1991. Γνωρίζω την κάθε γωνιά του νησιού. Η αίσθηση απόλυτης γαλήνης που προσφέρει σε συνδυασμό με την πλούσια ιστορία του και την σπουδαία γεωγραφική του θέση το καθιστά ιδανική τοποθεσία διεξαγωγής της διεθνούς διοργάνωσής μας, που όπως μαρτυρά το όνομά της ταξιδεύει πέρα από τα σύνορα – κυριολεκτικά και μεταφορικά.
«Το Καστελλόριζο είναι ένα μοναδικό μέρος. Πέρα από την απαράμιλλη φυσική ομορφιά του, αποτελεί έναν τόπο μνήμης γεμάτο πολιτισμό και ιστορία», μάς λέει η ιστορικός και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, Ειρήνη Σαρίογλου.
Στο μήνυμά σας για τη φετινή διοργάνωση μιλάτε για «γεφύρωση παρελθόντος και παρόντος, τοπικότητας και οικουμενικότητας». Πώς μεταφράζεται αυτή η φιλοσοφία στο πρόγραμμα της φετινής διοργάνωσης;Ως ιστορικός θεωρώ τη σύνδεση με το παρελθόν καθοριστική για την κατανόηση του παρόντος και τη δημιουργία ενός καλύτερου μελλοντικού κόσμου.
Το σύνθημα της φετινής διοργάνωσης είναι: «H μνήμη υφαίνει το μέλλον». Ως ιστορικός θεωρώ τη σύνδεση με το παρελθόν καθοριστική για την κατανόηση του παρόντος και τη δημιουργία ενός καλύτερου μελλοντικού κόσμου. Το Φεστιβάλ μέσω των πολύ ποιοτικών ιστορικών και κοινωνικοπολιτικών ταινιών τεκμηρίωσης προσπαθεί να συνδυάσει το σύγχρονο με το νοσταλγικό, το τοπικό με το οικουμενικό. Ο διεθνής χαρακτήρας του στοχεύει στην ανάδειξη και προώθηση της κάθε χώρας ξεχωριστά, αλλά συγχρόνως εστιάζει στις κοινές πανανθρώπινες αξίες και ανησυχίες για ένα καλύτερο μέλλον. Επίσης, κατά μία έννοια αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή και τα αποτελέσματα αυτής της ένωσης είναι συναρπαστικά…
Μέσα σ’ όλα αυτά τα χρόνια το Beyond Borders έχει τιμήσει πολλές χώρες και έχει γίνει το βήμα, για να ειπωθούν ιστορίες από τα πέρατα της γης. Επιδιώκουμε την επαφή με άλλους πολιτισμούς και νέες οπτικές, καθώς έτσι διευρύνονται οι πνευματικοί και καλλιτεχνικοί μας ορίζοντες πέρα από τα σύνορα. Ωστόσο, η φετινή επετειακή 10η έκδοση του Φεστιβάλ θελήσαμε να αφιερωθεί στη χώρα μας και στους Έλληνες δημιουργούς, οι οποίοι με ελάχιστα μέσα αλλά τεράστιο ταλέντο παλεύουν να εδραιωθούν στο εγχώριο και παγκόσμιο κινηματογραφικό γίγνεσθαι.
«Κοιτάζοντας πίσω νιώθω ευγνωμοσύνη. Για τους αφοσιωμένους συνεργάτες, τους εξαιρετικούς δημιουργούς, τους ταλαντούχους καλλιτέχνες, τους εργατικούς εθελοντές και τους πολύτιμους αξιωματούχους και χορηγούς, που αφουγκράστηκαν το νόημα και την ουσία της προσπάθειάς μας».
Όπως κάθε χρόνο το Φεστιβάλ διαθέτει τρεις σκηνές προβολών. Τη βασική σκηνή του κυρίως διαγωνιστικού τμήματος, όπου θα προβληθούν φέτος 42 ταινίες (μεγάλου και μεσαίου μήκους), εκ των οποίων οι 35 αποτελούν ελληνική, διεθνή και παγκόσμια πρεμιέρα. Τη σκηνή του μicro διαγωνιστικού τμήματος, το οποίο περιλαμβάνει 24 ταινίες μικρού μήκους (ανάμεσά τους 3 ελληνικές παραγωγές), ενώ ως τρίτη σκηνή προβολών- εκτός διαγωνισμού- θα υπάρχει η σκηνή του Πανοράματος, η οποία θα φιλοξενεί καθημερινά κινηματογραφικά αφιερώματα και ντοκιμαντέρ με δυνατό αποτύπωμα. Η επιτυχία κρίνεται πάντα από το αποτέλεσμα και πράγματι το Beyond Borders λαμβάνει κάθε χρόνο όλο και μεγαλύτερο αριθμό ταινιών από όλο τον κόσμο. Φέτος, λάβαμε 907 εκπληκτικές ταινίες γεγονός που μας χαροποιεί αφάνταστα.
Το Φεστιβάλ εξελίχθηκε και μεγάλωσε ποικιλοτρόπως. Αυτό που παρέμεινε όμως ακλόνητο είναι η εμμονή στην ουσία, την αξιοκρατία και την ποιότητα. Η ακούραστη αφοσίωση και αγάπη της ομάδας που εργάζεται σκληρά, με συντονισμό, οργάνωση και αυξημένο το αίσθημα της ευθύνης για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, γίνεται αντιληπτή και αναγνωρίζεται από τους εκλεκτούς καλεσμένους του Φεστιβάλ, που μας εμπιστεύονται και μας στηρίζουν εμπράκτως και σταθερά όλα αυτά τα χρόνια. Είμαστε πραγματικά ευγνώμονες για τις συνεργασίες μας με διεθνείς οργανισμούς, όπως RAI, TVS, BBC,ARTE, ZDF, FIPRESCI κ.ά. Αυτή η συνεχής παρουσία και υποστήριξη των παραπάνω φορέων, αλλά και δημιουργών από τη διεθνή κοινότητα μας τονώνει και μας ενθαρρύνει να συνεχίσουμε δυναμικά.
Το αφιέρωμα του Πανοράματος – η τρίτη σκηνή προβολών, εκτός διαγωνιστικού προγράμματος – θα περιλαμβάνει φέτος τόσο καθιερωμένους δημιουργούς όσο και νέες φωνές. Πόσο σημαντικός είναι για το Φεστιβάλ ο ρόλος της ανάδειξης των νέων κινηματογραφιστών;Η ανάδειξη νέων κινηματογραφιστών αποτελεί κύριο μέλημα του Beyond Borders.
Το φετινό Πανόραμα έχει ως κεντρικό άξονα το αφιέρωμα στο ελληνικό ντοκιμαντέρ. Οκτώ έργα καταξιωμένων αλλά και νέων, πολλά υποσχόμενων δημιουργών θα προβληθούν παρουσιάζοντας την πορεία του ελληνικού ντοκιμαντέρ μέσα στον χρόνο. Η ανάδειξη νέων κινηματογραφιστών αποτελεί κύριο μέλημα του Beyond Borders και αυτό φαίνεται μέσα από τις επιλογές του, αλλά και από τα δωρεάν κινηματογραφικά εργαστήρια που υλοποιούνται κάθε χρόνο στο πλαίσιο της διοργάνωσης, προσφέροντας περαιτέρω κατάρτιση και κατεύθυνση στους νέους δημιουργούς.
Στη δημιουργία ταινιών ντοκιμαντέρ οι προκλήσεις είναι μεγάλες. Κάποιες από αυτές αφορούν την εύρεση επαρκούς χρηματοδότησης, την μέγιστη δυνατή προβολή των έργων, την εξασφάλιση συμπαραγωγής κ.ά. Γενικότερα, νομίζω πως το ντοκιμαντέρ είναι ένα δύσκολο είδος ταινίας και χρειάζεται κατάλληλη υποδομή για την ενίσχυση και προβολή του έργου του δημιουργού.
«Φέτος, λάβαμε 907 εκπληκτικές ταινίες γεγονός που μας χαροποιεί αφάνταστα».
Μια πολύ σημαντική δράση που τα τελευταία χρόνια πραγματοποιείται με μεγάλη επιτυχία στο πλαίσιο της διοργάνωσης είναι το Co- Production Forum, όπου μια ομάδα σπουδαίων και διακεκριμένων επαγγελματιών του χώρου μοιράζονται τις εμπειρίες τους από τη δημιουργία ταινιών τεκμηρίωσης και καταθέτουν ιδέες για τη δημιουργία τουλάχιστον ενός νέου ντοκιμαντέρ στο πλαίσιο της συμπαραγωγής. Η δράση αυτή έχει αποδειχτεί καρποφόρα και συνεχίζει να προσφέρει υποστήριξη σε έμπειρους καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. Οι Έλληνες και ξένοι δημιουργοί ευχόμαστε να επωφεληθούν βρίσκοντας την απαραίτητη χρηματοδότηση, για να πετύχουν στο μέγιστο βαθμό τους καλλιτεχνικούς τους στόχους.
Ας πούμε τώρα και για τη νέα πρωτοβουλία του Φεστιβάλ, το Beyond Borders Podcast Series. Πώς προέκυψε η ιδέα και τι θέλετε να προσφέρετε στο κοινό με αυτή;Το Beyond Borders χρόνο με το χρόνο προσπαθεί να βελτιώνεται και να προσαρμόζεται στις νέες ανάγκες της εποχής. Ήδη υπάρχει πληθώρα Podcast με επιστημονικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα. Σκεφτήκαμε πως είναι πολύ ωραία ιδέα το Φεστιβάλ να «ηχεί» μοιράζοντας με τον κόσμο τις πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις με καταξιωμένους επαγγελματίες του κινηματογραφικού χώρου- μέλη των φετινών κριτικών επιτροπών.
«Η ΔΕΗ συμπορεύεται σταθερά με το Beyond Βorders τα τελευταία τρία χρόνια, αρχικά ως πλατινένιος χορηγός και από πέρυσι ως στρατηγικός έταιρος».
Η ΔΕΗ συμπορεύεται σταθερά με το Beyond Βorders τα τελευταία τρία χρόνια, αρχικά ως πλατινένιος χορηγός και από πέρυσι ως στρατηγικός έταιρος. Η στήριξή της είναι παραπάνω από πολύτιμη για το φεστιβάλ, αφενός γιατί αναγνωρίζεται η αξία αυτού του τόσο ιδιαίτερου εγχειρήματος διεθνούς χαρακτήρα και εμβέλειας στο πανέμορφο ακριτικό νησί, αφετέρου γιατί η έμπρακτη βοήθεια της ΔΕΗ επιτρέπει ακριβώς στο φεστιβάλ να αναπτύσσεται, να εξελίσσεται, να συγκεντρώνει κάθε χρόνο σπουδαίες ταινίες και δημιουργούς, να γίνεται κάθε χρόνο και καλύτερο. Επίσης από την περσινή χρονιά η ΔΕΗ στηρίζει και το “ταξίδι ” του Beyond Borders στην Αθήνα, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στο ευρύτερο κοινό να απολαύσει, πάντα δωρεάν, τις βραβευμένες ταινίες του φεστιβάλ τον Μάρτιο στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Με όλες τις προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίζει η χρηματοδότηση, διοργάνωση και υλοποίηση ενός τέτοιου είδους χειροποίητου, μπουτίκ φεστιβάλ της χώρας με συνταρακτικά ντοκιμαντέρ απ’ όλον τον κόσμο, η στήριξη ενός οργανισμού του βεληνεκούς της ΔΕΗ μας γεμίζει χαρά, ευγνωμοσύνη και, κυρίως, αισιοδοξία.
Πιστεύετε ότι η παρουσία ενός τόσο ισχυρού στρατηγικού συνεργάτη ενισχύει τη δυνατότητα του Φεστιβάλ να κοιτάζει πιο μακριά, «πέρα από τα σύνορα»;Η στήριξη ενός οργανισμού του βεληνεκούς της ΔΕΗ μας γεμίζει χαρά, ευγνωμοσύνη και, κυρίως, αισιοδοξία.
Το Φεστιβάλ μεγαλώνει ραγδαία και μαζί αυξάνονται οι απαιτήσεις. Χρειάζεται περισσότερη υποστήριξη σε όλα τα επίπεδα. Η παρουσία ενός τόσο ισχυρού στρατηγικού συνεργάτη ενδυναμώνει ενεργά το πολύπλοκο πολιτιστικό μας εγχείρημα και μας τιμά ιδιαίτερα. Να σημειώσω εδώ ότι το Φεστιβάλ ταξιδεύει κάθε χρόνο με την αρωγή της ΔΕΗ στην Αθήνα και ευελπιστούμε σύντομα να είμαστε σε θέση να ταξιδέψουμε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Κλείνοντας, ποιο είναι το όνειρο ή η μεγαλύτερη φιλοδοξία σας για το Beyond Borders, ας πούμε της επόμενης δεκαετίας;
Το Beyond Borders φιλοδοξεί, ελπίζει και δε σταματά ποτέ… Το ένα όνειρο γεννάει το επόμενο…Το αρχικό μας όνειρο έχει ήδη πραγματοποιηθεί. Το Φεστιβάλ αποτελεί πλέον θεσμό με έδρα το ακριτικό μας Καστελλόριζο. Ο νέος σκοπός μας είναι να ταξιδέψει σ’ όλο τον κόσμο, όπως προανέφερα. Οι βραβευμένες ταινίες του ταξιδεύουν ήδη στην ταινιοθήκη της Ελλάδος στην Αθήνα κάθε άνοιξη και στο SinemaTek, την τουρκική ταινιοθήκη στην Κωνσταντινούπολη κάθε φθινόπωρο. Από φέτος τον Φεβρουάριο θα βρισκόμαστε και στη Λωζάνη. Φιλοδοξούμε το άνοιγμα του Beyond Borders στον κόσμο να μεγαλώσει και να αποκτήσει διάρκεια…
To Beyond Borders – Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου, γίνεται φέτος 10 χρονών και το γιορτάζει στις 24-31 Αυγούστου 2025 με μια επετειακή έκδοση αφιερωμένη στην Ελλάδα και τις δημιουργικές της δυνάμεις.
