Θεατής: «H Παράξενη Υπόθεση του Δόκτωρ Τζέκιλ και του Κύριου Χάιντ» στο Θέατρο Αργώ

Το μυθιστόρημα του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, «Η Παράξενη Υπόθεση του Δόκτωρ Τζέκιλ και του Κύριου Χάιντ», θεωρείται, όχι άδικα ομολογουμένως, ένα από τα αριστουργηματικότερα δείγματα της γοτθικής λογοτεχνίας, για τον λόγο αυτό κάθε αναμέτρηση μαζί του, ειδικά στο θέατρο, είναι ένα «στοίχημα» με αρκετά μεγάλο ρίσκο. Εμείς παρακολουθήσαμε την ομότιτλη παράσταση που ανεβαίνει στο Θέατρο Αργώ από την ομάδα Θεάτρου και Χορού 4PLAY, σε σκηνοθεσία-διασκευή Πάρη Μαντόπουλου, και σας μεταφέρουμε τις εντυπώσεις μας.

Στη νουβέλα του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, ο Δρ. Χένρι Τζέκιλ, ένας αξιοσέβαστος επιστήμονας και φιλάνθρωπος, στο Βικτωριανό Λονδίνο, στην προσπάθεια του να κατανοήσει τη φύση του ανθρώπινου ψυχισμού, δημιουργεί έναν μυστικό χημικό τύπο με στόχο να διαχωρίσει την καλή από την κακή πλευρά του χαρακτήρα του. Τότε το σκοτεινό “alter ego” του, ο Έντουαρντ Χάιντ αναδύεται και αρχίζει να διαπράττει τρομερά εγκλήματα. Καθώς ο Χάιντ “δυναμώνει”, ο Τζέκιλ δυσκολεύεται να ελέγξει τις μεταμορφώσεις του με συνέπεια να αποδεικνύεται σχεδόν αδύνατον να μπορέσει να βάλει τέλος στις εγκληματικές πράξεις του “alter ego” του.

Ο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον έγραψε την «Παράξενη Υπόθεση του Δόκτωρ Τζέκιλ και του Κυρίου Χάιντ» το 1886. Αυτό που κάνει την απήχηση του συγκεκριμένου μυθιστορήματος να ξεπερνάει το βικτωριανό πλαίσιο στο οποίο τοποθετείται και να φτάνει στο σήμερα είναι το πολύπλοκο ψυχολογικό και φιλοσοφικό του βάθος, η ηθική διάσταση, ο συνδυασμός γοτθικού τρόμου, επιστημονικής φαντασίας και ψυχολογικού θρίλερ, η πρωτοποριακή για την εποχή της αφηγηματική δομή του, η διαχρονική εξερεύνηση των πολλαπλών διαστάσεων της ανθρώπινης φύσης και των εσωτερικών της συγκρούσεων. Μέσα από μια ιστορία, γεμάτη μυστήριο και σασπένς, ο συγγραφέας διατυπώνει την άποψη πως μέσα σε κάθε άνθρωπο ενυπάρχει το καλό και το κακό, θέτει ζητήματα βιοηθικής και ορίων της επιστήμης, ασκεί κριτική στην καταπίεση των αυστηρών και περιοριστικών κανόνων κοινωνικής συμπεριφοράς και τα καταστρεπτικά αποτελέσματα τους, εγείρει ερωτηματικά για τη ρευστότητα της ταυτότητας και το κατά πόσο ο εαυτός αποτελεί μια σταθερή οντότητα.

Ο Πάρης Μαντόπουλος παρουσιάζει επί σκηνής ένα κλειστοφοβικό ψυχολογικό “τοπίο”, μια συμβολική οπτικοποίηση της σφοδρής εσωτερικής σύγκρουσης και συνεπακόλουθης κατάρρευσης ενός ανθρώπου που βρίσκεται σε πόλεμο με τον “εαυτό” του. Έναν “εαυτό” από τον οποίο αδυνατεί να “δραπετεύσει”. Η διασκευή μεταχειρίζεται τα ζητήματα ταυτότητας και ηθικής αμφισημίας  που θέτει ο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον με μια πιο σύγχρονη ματιά που από την έννοια της “διττότητας” της ανθρώπινης φύσης του πρωτότυπου περνάει σε μια πιο κατακερματισμένη, ασταθή και υπό συνεχή διαπραγμάτευση εκδοχή της.

Η εκδοχή αυτή επικρατεί σε όλα τα επιμέρους στοιχεία της παράστασης, χάρη στο γεγονός ότι εκτός από τη σκηνοθεσία και τη διασκευή ο Πάρης Μαντόπουλος έχει αναλάβει τη σκηνογραφία, την κινησιολογία και τη μουσική επιμέλεια. Η ιστορία της νουβέλας τοποθετείται σε ένα μινιμαλιστικό σκηνικό -τα μόνα αντικείμενα οι τέσσερις καθρέφτες στο βάθος- που με λιτά μέσα διατηρεί και ενισχύει την ατμόσφαιρα μυστηρίου και γοτθικού τρόμου που αναδύεται από το μυθιστόρημα του Στίβενσον, εμπλουτίζοντας την με μια “υπαρξιακή” διάσταση: Δεν χρειάζεται να το δεις για να το φανταστείς, το βικτωριανό Λονδίνο, με τα σκοτεινά σοκάκια του και τα στοιχειωμένα μυστικά του, και ακόμη λιγότερη προσπάθεια χρειάζεται για να κατανοήσεις πως η πόλη αυτή αντανακλά τον ψυχισμό του Τζέκιλ/ Χάιντ. Η σκηνή καθίσταται ταυτόχρονα ως ο εσώτερος εαυτός και ο εξωτερικός κόσμος, απαλλαγμένη από οτιδήποτε θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή από την συναισθηματική και ηθική πάλη που λαμβάνει χώρα εντός της.

Αν κάτι επιβάλλεται πάνω στη σκηνή είναι η φυσική παρουσία των ηθοποιών, η έντονη σωματικότητα -το σώμα ως εκδήλωση εξουθενωτικών εσωτερικών αντιπαραθέσεων- και η ψυχολογική ένταση των ερμηνειών τους που τη μετατρέπει σε “μαγνητικό πεδίο”. Στον ρόλο του Δρ. Τζέκιλ ο Γιώργος Καφετζόπουλος, ενώ από τον ρόλο του Έντουαρντ Χάιντ περνάνε οι Σάββας Σωτηρόπουλος και Μιχάλης Κουτσκουδής, οι οποίοι μαζί με τη Ράνια Αθανασοπούλου και την Ιώ Λατουσάκη αναλαμβάνουν να υποδυθούν και τους υπόλοιπους ήρωες του έργου. Μια τέτοια σκηνοθετική επιλογή επικυρώνει τον Χάιντ ως μια “πολυφωνία” καταπιεσμένων παρορμήσεων, επιθυμιών, ψυχαναγκασμών και μιας απόλυτα βαθύτερης αλήθειας μέσα στον Τζέκιλ, προτρέποντας μας ως θεατές να σκεφτούμε ποιο είναι εκείνο το κομμάτι του δικού μας εαυτού που προσπαθούμε να κρύψουμε, απαρνηθούμε, ακόμη και να αποσχισθούμε από αυτό.

Καθώς το έργο προχωράει γίνεται όλο και λιγότερο ξεκάθαρο αν το “κακό” πηγάζει από τη φιγούρα του Τζέκιλ ή τη φιγούρα του Χάιντ, στο πρόσωπο της Ιζαμπέλ (Ιώ Λατουσάκη) -ένας χαρακτήρας που δεν εμφανίζεται στο βιβλίο και στην παράσταση δηλώνει με πεποίθηση την αγάπη της για τον Έντουαρντ Χάιντ παρά τα τρομακτικά εγκλήματα που εκείνος έχει διαπράξει- αμφότεροι Τζέκιλ και Χάιντ δείχνουν μια άλλη πλευρά, αποδεικνύοντας πως σε αυτό τον “αγώνα για επικράτηση” δεν μπορεί να υπάρξει νικητής, πρόκειται για ένα και το αυτό πρόσωπο.

Ένα σύγχρονο και ψυχολογικά φορτισμένο ανέβασμα της νουβέλας του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον που έρχεται να μιλήσει για τη δική μας εποχή των κατακερματισμένων, ρευστών ταυτοτήτων, όπου συνεχώς δίνουμε την εντύπωση πως παριστάνουμε σε κάποια αόρατη σκηνή διαφορετικές εκδοχές του εαυτού μας.