Η Nefeli Walking Undercover δεν μπορεί να γράφει για την ομορφιά και να αγνοεί το τέρας

Υπάρχουν καλλιτέχνες που κάνουν το μπαμ, υπάρχουν και άλλοι που αποκαλύπτονται σιγά σιγά σαν μυστικά που περιμένουν υπομονετικά το δικό τους timing, που φυσικά είναι διαφορετικό για τον κάθε ένα – γιατί ποτέ δεν ξέρεις πότε θα σου μιλήσει μια μελωδία ή ένας στίχος. Η Nefeli Walking Undercover, για εμένα, ανήκει σε αυτή τη δεύτερη κατηγορία και τα Στοιχεία του Άχρονου Χρόνου, ο τελευταίος της δίσκος, με βρήκε την κατάλληλη στιγμή για να μου ‘μιλήσει’, μέσα από την τρυφερότητα, την ειλικρίνια, την απλότητά του.

Το πρώτο τραγούδι που είχα ακούσει από τον δίσκο ήταν τα «Γήπεδα» με τον Φοίβο Δεληβοριά και ποτέ δεν περίμενα ότι θα μπορούσε να με συγκινήσει τόσο πολύ ένα τραγούδι – ύμνος για το ποδόσφαιρο και όσους το αγαπούν. Κι όμως, το τραγούδι αυτό μού είχε μεταφέρει όλο τον ενθουσιασμό, τη συγκίνηση, την αίσθηση του ‘μαζί’, αλλά και την απογοήτευση που μπορεί να νιώσει μόνο κάποιος που έχει ζήσει τη ζωή του στις κερκίδες, ζητωκραυγάζοντας για την αγαπημένη του ομάδα. Νομίζω εκεί ήταν που ήξερα ότι τα Στοιχεία του Άχρονου Χρόνου είχαν κάτι να μου πουν.

Από το «Γήπεδα» μέχρι το «Γυναίκα» και το «Όλα τα πράγματα», σε κάθε ενορχήστρωση, σε κάθε σιωπή, η Νεφέλη αποτυπώνει τον δικό της χρόνο — έναν χρόνο άχρονο, γεμάτο εσωτερική ένταση και μελωδική τρυφερότητα. Η Νεφέλη επέστρεψε με αυτόν τον δίσκο, σχεδόν οχτώ χρόνια μετά το προηγούμενο προσωπικό της άλμπουμ – και για αυτή την επιστροφή επέλεξε μια δουλειά βαθιά βιωματική, που γράφτηκε «όταν το συναίσθημα είχε φτάσει στο απροχώρητο». Εξάλλου, τα Στοιχεία του Άχρονου Χρόνου δεν είναι απλώς ένας δίσκος. Είναι η ανάγκη της να αποτυπώσει τη δική της αλήθεια, να δώσει μορφή στις σιωπές της, να ενώσει τα κομμάτια μιας ταυτότητας που συνεχώς μεταμορφώνεται — και ταυτόχρονα μένει ίδια.

Βιολονίστρια, συνθέτις, στιχουργός, ερμηνεύτρια, παραμυθού, απόφοιτος της Νομικής, λάτρης της μουσικής και του ποδοσφαίρου.Η Νεφέλη είναι όλα αυτά και πολλά ακόμα που δεν χωρούν σε λέξεις – ίσως όμως αποκαλυφθούν μέσα από τη συζήτηση που είχαμε μαζί της, που μας δίνει μία μικρή μόνο γεύση από το δικό της σύμπαν.

Για την Nefeli Walking Undercover, η δημιουργικότητα είναι στάση, θεώρηση και παράμετρος επιβίωσης

Νομίζω ότι όλες αυτές οι τάσεις και ενασχολήσεις είναι διαφορετικές εκφάνσεις της ίδιας οπτικής απέναντι στα πράγματα: η δημιουργικότητα είναι στάση και θεώρηση και παράμετρος επιβίωσης. Η αφηγηματικότητα ενώνει φαινομενικά ασύμβατα στοιχεία σε ενιαία ιστορία και η νομική σκέψη προσδίδει σε όλες τις ενέργειες μια συνεχή σχέση αίτιου και αιτιατού. Άλλες φορές νιώθω αυτές τις δραστηριότητες σαν ασύνδετα στοιχεία με την έλλειψη κοινής τομής τους να με βασανίζει, άλλες φορές λειτουργώ ανάμεσά τους με την οικεία αίσθηση ότι κινούμαι σε ένα σύμπαν που δημιούργησα σύμφωνα με τις επιταγές του εσωτερικού μου κώδικα αντίληψης της πραγματικότητας. Ο τελευταίος ένας χρόνος τα είχε για πρώτη φορά όλα ταυτόχρονα, καθημερινά δουλειά στο ωδείο σαν καθηγήτρια βιολιού, εντατικά μαθήματα και εργασίες στο μεταπτυχιακό, ολοκλήρωση του νέου δίσκου, σύνθεση και ενορχηστρώσεις για ορχήστρες και χορωδίες, παιδικά παραμύθια για μουσεία, μακρόσυρτα σερί αυπνίας και σύγχυσης του χωροχρόνου και μια βαθιά αγωνία αν σε βάθος χρόνου θα τα δω όλα αυτά να αποτελούν μία ιστορία και όχι θραύσματα εικόνων.

Η μητέρα μου έκανε συχνά πρόβες στο σαλόνι μας με μικρά σύνολα εγχόρδων και το βιολί είναι ίσως ο πρώτος ήχος που έφτασε στις αισθήσεις μου. Αν ποτέ αποδειχθεί βάσιμη η θεωρία μου ότι το φθινόπωρο είναι η αγαπημένη μου εποχή γιατί γεννήθηκα μέσα σε αυτό και ο σούπερ απορροφητικός νέος οργανισμός μου ρούφηξε ανεξίτηλα τα χρώματα και τις οσμές του, τότε αντίστοιχα και το βιολί είναι μια φυσική αγάπη γραμμένη στο dna μου.

Η γυναίκα δημιουργός σήμερα εξακολουθεί να έρχεται αντιμέτωπη με συναυλιακούς χώρους που θα την ρωτήσουν «με ποιον άντρα υπεύθυνο μπορούν να συνεννοηθούν»

Τα παλιά βινύλια με τα μεγάλα κλασικά έργα και τις αφηγήσεις στα ελληνικά: η Λίμνη των Κύκνων, ο Καρυοθραύστης. Οι κασέτες από τα μουσικά θεατρικά: η Ελένη και τα Χρωματιστά Όνειρά της, η Αλίκη στη Χώρα των Ψαριών. Οι πρώτες δουλειές από τις «Τρύπες». Η τρομακτική φωνή στο Koyaanisqatsi του Philip Glass. Τα soundtrack των ταινιών του Αγγελόπουλου από την Ελένη Καραίνδρου. Το Sweet Lullaby των Deep Forest, οι επιλογές του περιοδικού Audio, αν θυμάμαι καλά σε επιμέλεια του Αργύρη Ζήλου. Ο Περίδης, ο Ζερβουδάκης, ο Μάλαμας, ο Πορτοκάλογλου, ο Τσακνής, οι Κατσιμιχαίοι. Το τραγούδι των τίτλων από τα «Χελωνονιντζάκια», τον «Μαύρο Πειρατή», το «Saber Rider».

Στα 20-something μου ήταν ένα λογοπαίγνιο για το ότι έκανα κυρίως διασκευές. Ήταν τα χρόνια της κιθάρας και του πιάνου και έπαιζα Massive Attack, Tori Amos, Cranberries, Johnny Cash, Antlers, Laura Veirs, Βασίλη Νικολαίδη. Μετά πήρε έξτρα νοήματα: είμαι η Νεφέλη που βλέπετε και ξέρετε στην καθημερινότητα, παίζω σε μπάντες και ορχήστρες, διδάσκω βιολί και φοιτώ στη Νομική αλλά μέσα στο κεφάλι μου συμβαίνει ένας παράλληλος κόσμος από ωκεανούς, σιωπές και ηφαίστεια μεταφρασμένος σε στίχους, ενορχηστρώσεις και μελωδίες και περιφέρω αυτόν τον κόσμο ανάμεσά σας υπό κάλυψη. Σήμερα ίσως αυτό το undercover έχει μια άλλη χροιά που απευθύνεται σε εμένα: κάτω από όλα τα παπλώματα του χρόνου, ένα πράγμα παραμένει μόνο αδιάβλητο και αυτό είναι η αγάπη για τη δημιουργία ήχου και σε αυτό επιστρέφω πάντα για να θυμάμαι και να συνεχίζω.

Αισθάνθηκα ότι έχω καιρό να γράψω για εμένα. Αυτά τα οχτώ χρόνια δεν ήταν ανενεργά δημιουργικά, συνέθεσα πολλή μουσική υπό ανάθεση για ορχήστρες και χορωδίες, soundtracks, παιδικές παραστάσεις, ραδιοφωνικές αναμεταδόσεις και μελοποιήσεις ποιητών. Πολλές από αυτές τις δουλειές αν και ηχογραφήθηκαν από τους φορείς της διοργάνωσης δεν έχουν κυκλοφορήσει προς τα έξω και έτσι ο αντίκτυπός τους έχει μείνει εντός των αιθουσών που πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες εκτελέσεις τους. Μου έλειψε να γράψω μουσική με δική μου πρωτοβουλία, από τα δικά μου ερεθίσματα και να την κυκλοφορήσω υπό τους δικούς μου όρους. Γράφω πάντα όταν έχω φτάσει στο απροχώρητο συναισθηματικά και δεν έχω άλλο τρόπο να εκφραστώ πάρα να τα κάνω όλα αυτά τραγούδια. Και θέλω πάντα να τα απευθύνω προς τα έξω γιατί είναι ένας τρόπος να πω, γεια σας, είμαι εδώ και θέλω να επικοινωνήσω μαζί σας, δεν μου βγαίνει πάντα με διάλογο, τα έκανα όμως μουσική, θέλετε να τα ακούσετε; Και είναι σαν να λέω, θέλετε να με ακούσετε; Και ένα κομμάτι μου ελπίζει η μουσική μου να φτάσει σε άλλους ανθρώπους που βλέπουν τη ζωή όπως κι εγώ και να βρουν μέσα στους ήχους μου ένα δικό τους κομμάτι σαν να γνωριζόμασταν από καιρό και να το είχαμε ξεχάσει.

Για εμένα η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν ο χρόνος. Ο φόβος ότι όσο περνάει ο καιρός θα ξεχάσω από πού ξεκίνησα να γράφω ή ότι όταν βγει προς τα έξω θα είμαι πια μια άλλη από αυτήν που έγραψε κάποτε. Ο φόβος ότι θα χάσω την όρεξη και τον αυθορμητισμό μου απέναντι στα ίδια μου τα δημιουργήματα. Η άλλη πρόκληση ήταν η συνεργασία. Όταν είσαι τόσο πολύ βουτηγμένη μέσα στην ατμόσφαιρα και τις ιστορίες σου και έχεις μάθει σε κάτι σαν αυτάρκεια, η είσοδος άλλων ανθρώπων είναι στην αρχή σαν το σημείο εκείνο στην ταινία όπου έχεις ζήσει για καιρό σε ένα νησί όπου ναυάγησες νομίζοντας ότι είσαι μόνη και ξαφνικά μια μέρα βλέπεις στην άλλη άκρη του νησιού κάτι σαν αποικία. Και είναι ένα σοκ και πρέπει να ξεμάθεις και να ξαναμάθεις από την αρχή. Η συνεργασία ήταν και η πιο καθοριστική στιγμή της διαδικασίας. Γιατί ήρθε μέσα στη μοναξιά του ήχου μου μια άλλη ματιά που τον κατάλαβε και επικοινώνησε και τον πήρε από το χεράκι και τον μετουσίωσε σε κάτι νέο που δεν είναι πια ξένο αλλά η φυσική πορεία των πραγμάτων.

Είμαι η Νεφέλη που ξέρετε στην καθημερινότητα, αλλά μέσα στο κεφάλι μου συμβαίνει ένας παράλληλος κόσμος – και περιφέρω αυτόν τον κόσμο ανάμεσά σας υπό κάλυψη

Από την αδυναμία να βρω ένα μονολεκτικό genre στο οποίο να νιώθω ότι ανήκω ολόκληρη. Αυτός ο δίσκος έχει μέσα τις κλασικές μου καταβολές υπό τη μορφή των ενορχηστρώσεων των εγχόρδων και των πνευστών αλλά σε μια εσωτερική εκδοχή συνόλου δωματίου και όχι συμφωνικής μεγαλοσύνης. Έχει τις indie alternative αναφορές μου στα πιάνα και τις folk αναφορές στα γυρίσματα των βιολιών και σε κάποιους υπόγειους δρόμους στα τραγουδίσματα. Και έχει μια παράλληλη αφήγηση που πατάει μεταξύ ηλεκτρονικού και πειραματικού ήχου με τον τρόπο που τον βρίσκω σε καλλιτέχνες όπως ο Apparat, ο Lusine ICL, ο Nils Frahm και στον οποίο βοήθησαν καθοριστικά ο Σταύρος Γεωργιόπουλος και ο Σέργιος Βούδρης που ανέλαβαν την παραγωγή του άλμπουμ.

Είδα κάποια στιγμή ένα βίντεο όπου το στάδιο παραμένει σιωπηλό για αυτά τα κρίσιμα κλάσματα του δευτερολέπτου μέχρι η μπάλα να βρει τα δίχτυα κι έπειτα γίνεται χαμός. Το ίδιο βράδυ είδα στον ύπνο μου τραγουδισμένο από πολλές φωνές το ρεφραίν από τα «Γήπεδα» εμπνευσμένη από αυτή τη στιγμή, σηκώθηκα, κάθισα στο πιάνο και το έγραψα κατευθείαν στο κινητό για να μην το ξεχάσω. Ήθελα όλο το τραγούδι να είναι ένας ύμνος στο ποδόσφαιρό και μόνο οι τελευταίοι δύο στίχοι να μας προσγειώνουν χωρίς προειδοποίηση στην πραγματικότητα της οπαδικής βίας έτσι που να τελειώνει και να λες, μισό λεπτό, τώρα τι έγινε; Πριν μας μιλούσες για πλατείες και μπύρες, πώς φτάσαμε σε νεκρά παιδιά; Δεν μπορώ να μιλήσω για την αγάπη για τη μπάλα χωρίς να μιλήσω για το σκοτεινό σκέλος της βίας και του φανατισμού, αν έγραφα μόνο για την ενότητα και τη συγκίνηση θα ήταν σαν να κλείνω τα μάτια απέναντι στο τέρας και αυτό το τέρας στέκεται πάνω από κάτι που αγαπώ πολύ και αυτό το τέρας είμαστε πάντοτε εμείς.

Δεν μπορώ να θυμηθώ τι ήταν αυτό που με κέρδισε στη μπάλα. Κανείς στο σπίτι δεν έβλεπε ποδόσφαιρο και κανείς κοντινός φίλος ή φίλη δεν είχε κάποιο τέτοιο πάθος. Πιστεύω το πρώτο κλικ ήταν το Fearless των Pink Floyd και ο ύμνος των οπαδών της Λιβερπουλ στο τέλος, η ανατριχίλα των καλοκουρδισμένων φωνών σε μια διαχρονική μελωδία και η φυγή από τον ρυθμό στο ξέσπασμα της κάθε φάσης. Λατρεύω κάθε στιγμή της μπάλας, κάθε λεπτό του αγώνα, τις φάσεις, τις στρατηγικές, ένα θείο γκολ, τον κόσμο στις κερκίδες, τον κόσμο σε πλατείες, μπαλκόνια και καναπέδες. Είμαι Λιβερπουλ από την κορφή μέχρι τα νύχια και δεν χάνω παιχνίδι, είμαι ΑΕΚ γιατί γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Νέα Φιλαδέλφεια, έχω ένα soft spot για τον Πανιώνιο διότι μαθήτευσα στο ωδείο πλάι σε δυο φανατικούς Πανιώνιους, τον καθηγητή του βιολιού μου Γιάννη Τζουμάνη και τον καθηγητή μου στη μορφολογία της μουσικής και την ορχήστρα Λουκά Καρυτινό.

Δεν μπορώ να μιλήσω για την αγάπη για τη μπάλα χωρίς να μιλήσω για το σκοτεινό σκέλος της βίας και του φανατισμού

Η πολυσχιδής, ρευστή, συμπαγής, αέρινη, αδιάβλητη, στέρεα, υγρή, παντοτινή φύση μας. Τα βραχώδη άνθη και οι ματωμένες μάχες μας. Η άρνησή μας να χωρέσουμε σε κουτάκια. Αυτά που μας γδέρνουν τα σωθικά, τα μαφλαρισμένα ουρλιαχτά μας. Η ικανότητάς μας να δημιουργούμε τον εαυτό μας ξανά και ξανά από την αρχή, να πεθαίνουμε και να ξαναγεννιόμαστε συνεχώς. Η αχρονικότητά μας ως στοιχείο του κόσμου.

Η γυναίκα δημιουργός σήμερα εξακολουθεί να έρχεται συχνά αντιμέτωπη με συναυλιακούς χώρους που θα την ρωτήσουν με ποιον άντρα υπεύθυνο μπορούν να συνεννοηθούν για το στήσιμο της μπάντας της και θα της εξηγήσουν με αργή φωνή πώς να συνδέσει ένα βύσμα. Αλλά η τωρινή ελληνική πραγματικότητα έχει ευτυχώς περισσότερες γυναίκες δημιουργούς απ’ ότι τέτοιους συναυλιακούς χώρους και είναι καταανθισμένη από τις φωνές, τους στίχους και τις μουσικές μας, συνθέτοντας ένα σύμπαν λόγου και εικόνας με προέλευση πάνω από τα φύλα και τις συμβάσεις, με πηγή την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση στην κάθε μορφή και έκφρασή της.

Είμαστε σε ένα σημείο καμπής όπου αν δεν βρεθεί ένας βιώσιμος τρόπος να διοχετεύεται το έργο από τον καλλιτέχνη στο ακροατήριο, το μέλλον είναι δυσοίωνο. Οι ψηφιακές πλατφόρμες κάνουν ιδιαίτερα εύκολη την πρόσβαση στο υλικό αλλά αποδυναμώνουν εξαιρετικά τη θέση του δημιουργού του. Οι απολαβές από τα plays σε μεγάλες πλατφόρμες είναι σχεδόν ανύπαρκτες για έναν τραγουδοποιό μικρής εμβέλειας, όμως αυτές οι πλατφόρμες πρέπει να προωθηθούν έναντι άλλων, πιο φιλικών προς τον δημιουργό μουσικών πλατφόρμων, διότι η δημοτικότητα του καλλιτέχνη στις πρώτες είναι που διαμορφώνει πλέον την εικόνα του και τη διαπραγματευτική του δύναμη σε συμφωνίες για live και φεστιβάλ. Πιστεύω ότι θα έπρεπε να είναι επιτακτική η ανάγκη να βρεθεί ένας κοινός τόπος μεταξύ δημιουργών και μουσικής βιομηχανίας για να διατηρηθεί ένα καθεστώς εύκολης πρόσβασης στο μουσικό υλικό αλλά να ενδυναμωθεί και η θέση του δημιουργού έτσι που να μην χρειάζεται δυο και τρεις άλλες δουλειές για να μπορεί να χρηματοδοτεί την τέχνη του, ώστε να μπορεί να αφιερωθεί σε αυτήν και να έχει τον χρόνο και το μυαλό να συνεχίσει να δημιουργεί όμορφα πράγματα.

Ανάμεσα στα πολλά που εμπνέουν την Νεφέλη, είναι η άρνηση των γυναικών να χωρέσουν σε κουτάκια.

Είναι ένας σύμμαχος που θέλει προσοχή για να μην σε καταπιεί. Κυκλοφορεί αυτές τις μέρες ένα μικρό meme που λέει κανείς καλλιτέχνης δεν εξαντλήθηκε κάνοντας την τέχνη του, εξαντλήθηκε δημιουργώντας περιεχόμενο για τα social. Προσωπικά τα σόσιαλ κάπως τα αγαπώ γιατί είναι σαν λεύκωμα, χωράνε μέσα όλες τις εκδοχές του εαυτού σου, και τις ανάλαφρες, και τις μελαγχολικές, και τις προβλέψιμες, και τις αντιφατικές, είναι ένα μικρό διαδραστικό ημερολόγιο που σε φέρνει κοντά με τον κόσμο που ακούει τη μουσική σου και βλέπεις από πρώτο χέρι την επαφή σου μαζί του. Σαν κάθε πράγμα που φέρνει χαρά, ξέρω επίσης από πρώτο χέρι πόσο εύκολα γίνεται εθισμός και σε ρουφάει και για λίγο έχεις την ψευδαίσθηση ότι ζεις εκεί μέσα και όχι εδώ έξω.

Οι ψηφιακές πλατφόρμες κάνουν ιδιαίτερα εύκολη την πρόσβαση στο υλικό, αλλά αποδυναμώνουν εξαιρετικά τη θέση του δημιουργού

Δεν ξέρω αν μπορώ να το κρίνω η ίδια και μάλιστα στο παρόν. Νιώθω ότι όπως έχω ανοίξει εγώ ως άνθρωπος προς τους ανθρώπους περισσότερο και είμαι ευγνώμων για την παρουσία τους στη ζωή μου, ότι έτσι έχει ανοίξει και ο ήχος μου με έναν τρόπο. Σαν να είναι η ίδια ταυτότητα αλλά λίγο πιο 3D, λίγο πιο ευκρινής, λίγο πιο ανάγλυφη. Και δεν ξέρω αν αυτό το άνοιγμα είναι απαραίτητα η είσοδος περισσότερων οργάνων και πειραματικών υφών ή ότι πλέον αφήνομαι να γράψω και πιο προσωπικούς στίχους ή απλώς μια έξτρα αίσθηση ελευθερίας.

Θα ήθελα να γράφω ακόμα μουσική. Θα ήθελα όλες αυτές οι δραστηριότητες που έχω τώρα να έχουν πάρει έναν δρόμο που να προσφέρει μια αίσθηση ηρεμίας και πορείας. Θα ήθελα να έχω πάει στη Σκωτία, την Ιρλανδία και να έχω δει το γήπεδο του Anfield από κοντά. Θα ήθελα να έχω κοντά μου όσους αγαπώ και να μπορώ να τους δείχνω ότι τους αγαπώ και με λέξεις εκτός από τραγούδια.