Στην πρόβα: «Εύθυμες κυράδες» στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά – Το καλύτερο πάρτι της πόλης

To Ουίνσδορ βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα νοτιανατολικά του Λονδίνου και ανήκει στην ιστορική επαρχία του Μπαρκσάϊρ. Τα σύνορα του ορίζονται από τον Τάμεση και τους τελευταίους μήνες το όνομα του έπαιξε από το BBC μέχρι το CNN στα δελτία ειδήσεων – ως η τελευταία βασιλική κατοικία της Ελισάβετ. Βέβαια, πολύ πριν συμβούν όλα αυτά, ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ, το είχε θέσει ως επίκεντρο των «Εύθυμων Κυράδων του Ουίνσδορ», μιας ηθογραφικής κωμωδίας – μεταξύ μας όχι από τις καλύτερες του – με τον αγαπημένο του ήρωα Τζον Φάλσταφ να κινεί τα νήματα της δράσης.

Tέσσερις αιώνες μετά το πρώτο ανέβασμα της (1602) το Ουίνσδορ φεύγει από τον τίτλο, μας μένουν οι «Εύθυμες κυράδες» που με τα καμώματα τους τροφοδοτούν ένα ολοκαίνουργιο μιούζικαλ σε κείμενο Γεράσιμου Ευαγγελάτου, μουσική Θέμη Καραμουρατίδη και σκηνοθεσία Λευτέρη Γιοβαννίδη. Τα υπόλοιπα στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.

Ελένη Κοκκίδου και Αργύρης Ξάφης.

Στο happy tune σκηνικό του Πάρη Μέξη – ένας γαλανός ουρανός που αστραπές δεν φοβάται – μια ομάδα από partygoers που, κρύβουν τα πρόσωπα τους κάτω από λευκές μάσκες κουνελιών – ισχυρίζονται τραγουδιστά πως «το καλύτερο πάρτι της πόλης γίνεται εδώ». Χορεύουν μέσα στα λαμέ και βινίλ τους ρούχα, πίνουν κοκτέιλ, ξαπλώνουν μεθυσμένοι στο γρασίδι και σε πολύχρωμα έπιπλα κήπου και είναι αποφασισμένοι «στη ζωή τη συμφορά να μην την παίρνουν σοβαρά» αφού εξάλλου «η ζωή είναι μια σταλιά».

Κάτω από τις μάσκες αναγνωρίζεις τον Αργύρη Ξάφη, την Ελένη Κοκκίδου, τον Θανάση Δήμου, την Εβελίνα Παπούλια, τον Αλμπέτο Φάις, τον Γιώργο Ψυχογιό, τη Μαρία Χάνου αστραφτερούς στα λευκά τους κοστούμια. Είναι  εκείνη η στιγμή που η χορογράφος Ζωή Χατζηαντωνίου διακόπτει τον χορό των κουνελιών, διορθώνοτας τα βήματα τους και ο σκηνοθέτης της παράστασης Λευτέρης Γιοβαννίδης συμφωνεί «πως κάπως έτσι θα το πάμε». 

Στο ρόλο της κυρίας Κουίκλι, έτοιμη για πάρτι η Ελένη Κοκκίδου.

Μια κωμωδία αναζητούσε ο σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, Λευτέρης Γιοβαννίδης για να ‘ελαφρύνει’ το ρεπερτόριο των μεγάλων παραγωγών του οργανισμού. Όταν ο κλήρος έπεσε στις «Εύθυμες Κυράδες του Γουίνσδορ» και στην ιδέα της μεταφοράς τους στα ‘80s, στο δημιουργικό σχήμα είχαν ήδη προστεθεί οι διακεκριμένοι Γεράσιμος Ευαγγελάτος και Θέμης Καραμουρατίδης.

Το εγχείρημα προοικονομούσε ένα too funky musical · όμως, τα δεδομένα απαιτούσαν μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα, τόση ώστε ο στιχουργός και συγγραφέας Γεράσιμος Ευαγγελάτος να υπογράψει ένα ολοκαίνουργιο έργο loosely based στην κλασική σαιξπηρική κωμωδία. «Ήταν αναγκαία η μεταφορά του έργου στην δεκαετία του ’80 γιατί από τη μια αναζητούσε έναν εκσυγχρονισμό και από την άλλη – πως θα δικαιολογούσαμε το θεσμό του προξενιού τον 21^ο αιώνα; – και από την άλλη χρειαζόταν να παραμείνει στη σφαίρα του κλασικού» παρατηρεί ο Θέμης Καραμουρατίδης, την ώρα που ο Λευτέρης Γιοβαννίδης συνυπολόγιζε τον παράγοντα της πρότασης «ενός νέου κειμένου, πόσο μάλλον ενός έργου συνόλου σαν αυτό».

Στις «Εύθυμες κυράδες του Γουίνσδορ», σκοντάφτουμε στον αγαπημένο ήρωα του Σαίξπηρ, τον Τζον Φάλσταφ ένα έκλυτο, καλοπερασάκια αγύρτη, που εδώ αποφασίζει να στείλει μια ερωτική επιστολή σε δύο παντρεμένες γυναίκες της πόλης για να τις παραμυθιάσει και τους αποσπάσει χρήματα. Το μαγικό άγγιγμα του Ευαγγελάτου που – παρεμπιπτόντως έτυχε να αγαπά πολύ αυτό το έργο μολονότι δεν συμπεριλαμβάνεται στα κείμενα αιχμής του Σαίξπηρ – αποφάσισε να εστιάσει «στο ζήτημα της φθοράς των συζυγικών σχέσεων. Ηταν ένα θέμα το οποίο υπήρξε πυρηνικό στα αγγλικά έργα των 70’s. Τα ζευγάρια του έργου αναζητούν εκείνο που θα τονώσει το γάμο τους, σε μια εποχή που το κοινωνικό status τους καθορίζεται από την οικονομική τους θέση κι όχι από την καταγωγή τους». Αυτή ήταν μια συνθήκη που, και στα ελληνικά μάτια, βιώθηκε πολύ έντονα κατά την δεκαετία του ’80, οπότε «μια απενοχοποιημένη ανάγνωση του σαιξπηρικού πρωτότυπου» έμοιαζε μονόδρομος. «Στο πρωτότυπο δεν συμβαίνει τίποτα σπουδαίο· παρακολουθούμε διάφορα πρόσωπα στη μικρότητα τους που διψούν για ελαφρότητα και διασκέδαση. Και τα ‘80s έχουν εγγραφεί ως μια χαρακτηριστική περίοδος απενοχοποίησης και ξεγνοιασιάς, στην οποία συνέβαλε και το χρήμα» συνεχίζει ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος.

Ο Λευτέρης Γιοβαννίδης παρατηρεί ότι, τόσο στο πρωτότυπο όσο και στην μουσική εκδοχή των «Κυράδων», αποτυπώνεται επιτυχημένα «το πως η οικονομική άνεση έχει οδηγήσει τους ανθρώπους σε μια ανία και σε μια έκπτωση των αξιών. Ζήσαμε παρόμοιες περιόδους και το κυριότερο ζήσαμε τις συνέπειες του, οπότε κατανοούμε απόλυτα τι λέει το έργο». 

Παρά τις μεγάλες αλλαγές και τις συγγραφικές μετατοπίσεις, η πλοκή του έργου εξακολουθεί να εκτυλίσσεται στην εξοχή της Αγγλίας, ενώ ο Γεράσιμος  Ευαγγελάτος αισθάνεται πως και το σαιξπηρικό πνεύμα παραμένει ζωντανό. «Καταρχάς, έχουμε αφομοιώσει σκηνές από το πρωτότυπο. Αλλά και η ουσία των χαρακτήρων είναι εκεί, διακριτή. Πήραμε ελευθερίες μεν, αλλά σεβόμαστε τον συγγραφέα».

Οι εύθυμες περιπέτειες των ηρώων διατυπώνονται μέσα από 21 τραγούδια σε πρωτότυπη μουσική του Θέμη Καραμουρατίδη, τους στίχους των οποίων υπογράφει ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος «προσπαθώντας να καταλάβει τους ήρωες και να τους βάλει να τραγουδούν τις σκέψεις και τα συναισθήματα τους».

Χορεύοντας με την Εβελίνα Παπούλια.

Τυπικοί νεόπλουτοι, λαϊκοί άνθρωποι που απολαμβάνουν ξαφνικά μια νέα ευμάρεια. Αυτά είναι τα πρόσωπα των «Εύθυμων κυράδων» που όπως παρατηρεί ένας από τους πρωταγωνιστές της παράστασης, ο Θανάσης Δήμου –  ο οποίος υποδύεται τον κύριο Φορντ – «υπακούν σε ένα μείγμα ρεαλισμού φαντασμαγορίας και πυκνής ψυχολογίας. Θα μπορούσαν να είναι και ήρωες ενός μπουλβάρ ή μιας φάρσας, ελάχιστα διαφέρουν από το πνεύμα ενός Φεντώ». Κινητήριος μηχανή αυτής της ανθρώπινης ομήγυρης είναι ο κουτοπόνηρος και ξεπεσμένος Τζον Φάλσταφ, δέσμιος και αυτός της ανάγκης για εύκολο κέρδος, που προκαλεί αναστάτωση στην τοπική κοινωνία του Γουίνσδορ με τα τεχνάσματα του. «Είναι συγκινητικός και συνάμα αστείος. Τον συμπονώ για τον τρόπο που ξεφτιλίζεται. Πάντως, η παρουσία του σε αυτό το έργο του Σαίξπηρ είναι και η πιο απλουστευτικά διατυπωμένη» εξηγεί ο Αργύρης Ξάφης που τον υποδύεται.

Βέβαια, σχεδόν κανείς από τους πρωταγωνιστές της παράστασης δεν εστιάζει τόσο στην ψυχολογία των προσώπων, όσο στην θεατρική συνθήκη στην οποία αυτά εντάσσονται. Η Ελένη Κοκκίδου που παίζει για πρώτη φορά σε καθαρόαιμο μιούζικαλ – εμφανίζεται στο ρόλο της κυρίας Κουίκλι – απολαμβάνει το «άνοιγμα ψυχής που προσφέρει το μουσικό θέατρο στον ηθοποιό. Είναι μια αβάντα που κανείς μας δεν έχει σε μια τυπική δραματουργία. Φυσικά, οι ρόλοι είναι πιο αδρά παιγμένοι, κανείς δεν περιμένει να εμβαθύνουμε. Αλλά εγώ προσωπικά νιώθω λες και η φωνή μου αγκαλιάζει όλο το θέατρο και αυτό μου επιστρέφεται. Είναι τόσο καταπραϋντικό, απελευθερωτικό και τουλάχιστον ψυχικά μου πάει».

Η Εβελίνα Παπούλια, εκπαιδευμένη στο μουσικό θέατρο και με μεγάλη σκηνική εμπειρία σε αυτό αισθάνεται πως «τόσο μέσα από την κίνηση όσο και από το τραγούδι βρίσκω πιο εύκολα τους ρόλους μου. Είναι ένας χώρος και χρόνος συνάντησης τριών διαφορετικών τεχνών. Ο ηθοποιός συνδυάζει πολλές διαφορετικές ερμηνευτικές ποιότητες την ίδια στιγμή. Με ολοκληρώνει αυτή η διαδικασία» σημειώνει.

Ο Θανάσης Δήμου, πάλι, που χαρακτηρίζει ευατόν «μουσικά αναλφάβητο» εμφανίζεται ενθουσιασμένος «με την κωμική ίντριγκα. Αυτοί είναι οι κώδικες που κινούν την πλοκή».

Ο Ξάφης, πάντως, εντάσσεται με χαρά και στο 80s feeling που διατρέχει την παράσταση αφού ήταν μια εποχή που έζησε ακριβώς όπως στην παράσταση «με την ελευθερία, την ξεγνοιασιά και τη σαχλαμάρα της, σε συνθήκες κοινωνικής ειρήνης και ηρεμίας. Αν σ’ αυτά προσθέσεις και την μουσική από τα 80s, ναι επιστρέφω σε κάτι δικό μου».

Στην διανομή συμμετέχουν ακόμα οι Θανάσης Βλαβιανός, Γιώργος Γλάστρας, Τάνια Τρύπη, Γιώργος Ψυχογιός, Κλέαρχος Παπαγεωργίου, Αλμπέρτο Φάις, Μαρία Χάνου, Θοδωρής Μπουζικάκος, Κωνσταντίνος Γιουρνάς.

Θανάσης Δήμου και Αλμπέρτο Φάις.

Ο Θέμης Καραμουρατίδης δεν είναι μόνο ένα παιδί που μεγάλωσε στα 80s αλλά που τα λάτρεψε κιόλας. Λάτρεψε τη γέννηση της ερασιτεχνικής pop – μουσικά αλλά και στιλιστικά – την σύνδεση της εικόνας με τον καλλιτέχνη – βλέπε MTV – λάτρεψε τον ρομαντισμό, την ευαισθησία τους, την αθωότητα τους να παίξουν με την τέχνη «χωρίς το βάρος της καλλιτεχνικής δημιουργίας». «Αν το καλοσκεφτούμε η dance, η pop, η electro pop όλα αυτά τα είδη διαμορφώθηκαν στην δεκαετία του ’80. Κι όμως είναι μια εποχή που παρέμεινε για πολλά χρόνια παραγκωνισμένη, απαξιωμένη, παρεξηγημένη, μια εποχή που ο συντηρητισμός των 90s έκοψε την φόρα τους με λαιμητόμο και μόνο τα τελευταία χρόνια πήρε την θέση που δικαιούται στη μουσική αλυσίδα» σημειώνει. Με αυτή την αγάπη για το γκροτέσκο ύφος της pop, ο Θέμης Καραμουρατίδης πιάνει, με μεγάλη όρεξη, το νήμα από την αγγλική σκηνή και δίνει στις συνθέσεις των «Κυράδων» χρώματα από τους Cure, τους Pet Shop Boys και την Cindy Lauper αλλά και από τις μπαλάντες της εποχής που λάνσαραν οι Foreigner ή η Jennifer Rush. Αποτέλεσμα 21 τραγούδια χορευτικά αλλά και «slow» – τα πιο πολλά θα μπορούσαν να σταθούν και αυτόνομα – αποτέλεσμα ενός «παιχνιδιού με την ερασιτεχνική γλύκα της εποχής».

Ο Θέμης Καραμουρατίδης καταπιάνεται ξανά με το μουσικό θέατρο  – μετά την «Απλή μετάβαση» του 2019 στο Εθνικό – από μεγάλη αγάπη σε αυτό και για την δυνατότητα της να τον αποσυνδέει από την κύρια μουσική του ενασχόληση. «Το θέατρο μου προσφέρει μια πιο πνευματική προσέγγιση των πραγμάτων και από την άλλη, δεν μπορώ να αντισταθώ στην τρέλα των ηθοποιών. Μου χρειάζεται και την ‘κλέβω’, όποτε μου δίνεται η ευκαιρία».

Μπροστά στο σκηνικό καμβά του Πάρη Μέξη.

Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που ο Λευτέρης Γιοβαννίδης σκηνοθετεί μουσικό θέαμα – είχαν προηγηθεί παιδικές παραστάσεις μεγαλύτερης κλίμακας – είναι η πρώτη του απόπειρα στο καθαρόαιμο είδος του μιούζικαλ, εκεί όπου, όπως λέει, ο λόγος μπλέκεται με τη μουσική. Παρόλα αυτά, η είσοδος του μουσικού υλικού στη θεατρική πράξη, δεν μοιάζει να τον προβληματίζει. Αντίθετα, ενισχύει την προσπάθεια του σε αυτό το εγχείρημα με τη λειτουργία της ως οδηγός της σκηνοθεσίας. Μεγάλη έγνοια του σκηνοθετικά παραμένει η ανάγκη «να επιτευχθεί ένας ρυθμός ακριβείας. Είναι το πιο βασικό κομμάτι για να δέσουν όλα τα στοιχεία της παράστασης». Πέραν αυτού, η συνεργασία με «μια πολύ καλή ομάδα ηθοποιών, όπου όλοι διαθέτουν υψηλή θεατρική παιδεία και κοινή γλώσσα επικοινωνίας στη σκηνή» αποδεικνύεται ιδιαίτερα βοηθητική.

Ο σκηνοθέτης της παράστασης, Λευτέρης Γιοβανίδης.

Ο ορίζοντας ενός γαλάζιου ουρανού διάσπαρτου με αθώα, λευκά συννεφάκια σε καλωσορίζει στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά ως μια ξεκάθαρη pop υπόμνηση: Λίγο από τα ultra british clip των Blur «Parklife» και «Country house» και λίγο από το διάσημο backround των Windows 95 με «σκοπό να αποπνέει την αίσθηση του αγγλικού τοπίου, της εξοχής, ενός χώρου όπου μπορεί να εξελιχθεί ένα garden party» επισημαίνει ο σκηνογράφος της παράστασης, Πάρις Μέξης.

Η προσέγγιση του έχει τα χαρακτηριστικά ενός λεπτού σκηνογραφικού χειρισμού «με την λειτουργικότητα ενός ελεύθερου καμβά, που θα εξυπηρετεί τη δράση, τις χορογραφίες και τα κοστούμια». Για τις ενδυματολογικές ανάγκες της παράστασης έχει φροντίσει η Ιωάννα Τσάμη με statement αναφορές στα 80’s και άφθονη χρήση παγιέτα, βάτας και χρώματος.

Μια από τις επαναστάσεις της pop culture ήταν, αναμφίβολα, η εδραίωση των video clip. Και ως παιδί του MTV η κινησιολόγος και σκηνοθέτης Ζωή Χατζηαντωνίου δεν θα μπορούσε παρά να δώσει την αισθητική της eightίλας των μουσικών video, δημιουργώντας «μια παρτιτούρα που ενώνει την κυκλοφορία των ηθοποιών στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου με το νήμα της σκηνικής δράσης. Δεν είναι καθαρές χορογραφίες δηλαδή, όσο μια pop αισθητική τοποθέτηση ώστε το θέαμα να μοιάζει οργανικά δεμένο σε κάθε στροφή του».