Rattling Frames: Η Άννα Λάσκαρη καταγράφει την Αθήνα εν μέσω εγκλεισμού

Έναν διαδικτυακό χάρτη της Αθήνας από την περίοδο της καραντίνας, ο οποίος συνδυάζει τη δύναμη του ντοκουμέντου και την ευαισθησία του έργου τέχνης δημιούργησε η εικαστικός Άννα Λάσκαρη υπό τον τίτλο Rattling Frames, στη διεύθυνση https://rattlingframes. net/.

Πρόκειται για ένα έργο καταγραφής της δύσκολης καθημερινότητας κατά τη διάρκεια του υποχρεωτικού εγκλεισμού, της κοινωνικής απομόνωσης και των συναισθημάτων που γέννησε, μέσα από το φίλτρο της σχέσης με τον δημόσιο χώρο. Παρουσιάζεται μήνες μετά, σήμερα, σε μια συνθήκη σχετικής ακόμη κανονικότητας, ώστε να επιτρέψει στον θεατή να έρθει αντιμέτωπος με την κατάσταση εκείνη μέσα από την απόσταση του χρόνου, να επαναπροσεγγίσει βιώματα, να συνδιαλλαγεί με τις εμπειρίες άλλων ανθρώπων και να προχωρήσει σε μια αποτίμηση της ιδιαίτερης αυτής περιόδου τώρα που ο δημόσιος χώρος είναι και πάλι προσιτός.

Το Rattling Frames αποτελεί προϊόν της ανοικτής πρόσκλησης που απεύθυνε η δημιουργός, Άννα Λάσκαρη, με ζητούμενο την καταγραφή με εικόνα και ήχο του δημόσιου χώρου κατά τους πρώτους μήνες του εγκλεισμού λόγω της πανδημίας του Covid-19. Μοναδικός περιορισμός, η χρονική διάρκεια του υλικού να μην υπερβαίνει τα 30 δευτερόλεπτα. Για τη συλλογή του υλικού χρησιμοποιήθηκαν οι πλατφόρμες των κοινωνικών δικτύων (facebook, Instagram).

Η ανταπόκριση στην πρόσκλησή της είχε ως αποτέλεσμα να συγκεντρωθούν πάνω από 150 αρχεία βίντεο κατοίκων της Αθήνας. Το υλικό που προέκυψε από αυτές τις καταγραφές τροφοδότησε την πλατφόρμα Rattling Frames συνθέτοντας μια κάψουλα πληροφοριών όπου ο δημόσιος χώρος παρουσιάζεται εκκενωμένος από κάθε κοινή λειτουργία.

Το εικαστικό έργο-διαδικτυακή πλατφόρμα Rattling Frames έχει τη μορφή ενός εικονικού διαδραστικού χάρτη της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας του οποίου τα γεωγραφικά όρια διαμορφώνονται από τα σημεία όπου έγιναν οι αναρτήσεις όσων έστειλαν το υλικό τους.

Μέσα από τις ψηφίδες αυτής της συλλογικής δραστηριότητας αποκαλύπτονται και σκιαγραφούνται οι παράλληλοι αλλά αφανείς κόσμοι που κατέλαβαν το κενό, το οποίο επέβαλε ο αναγκαστικός εγκλεισμός. Οι δρόμοι, για παράδειγμα, αποκτούν άλλη σημασία. Το οδόστρωμα μετατρέπεται σε γέφυρα και επικράτεια την οποία διεκδικούν αντιμαχόμενες αδέσποτες γάτες. Το κενό που άφησαν στην κλίμακα των ντεσιμπέλ οι μηχανικοί βόμβοι, καλύπτεται από το κελάϊδισμα των πουλιών, το θρόισμα των φύλλων και το σφύριγμα του ανέμου. Παράθυρα και μπαλκόνια γίνονται το μέσο για να συναντηθούν οι διαμένοντες με τους γείτονες τους, με τους οποίους μοιράζονται, χωρίς να ανταλλάσσουν λέξη τις περισσότερες φορές, νέους τρόπους διαχείρισης συναισθημάτων και την αγωνία για το μέλλον.

Σε όλη αυτή την παρατεταμένη κατάσταση και η παραμικρή γωνιά της κάθε γειτονιάς απόκτησε ξαφνικά σημασία ύστερα από την επιβολή των ορίων της μετακίνησης. Αυτή την ανακάλυψη του εσωτερικού και εξωτερικού μικρόκοσμου που συνέλεξαν όσοι και όσες ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της εικαστικού δημιούργησε ένα συλλογικό αρχείο εικόνας και ήχου που αποτυπώνει τη συναισθηματική ανθρωπογεωγραφία στον διαδραστικό χάρτη-πλατφόρμα.

Τα αρχεία ομαδοποιούνται με βάση 15 κατηγορίες συναισθημάτων όπως αυτές προκύπτουν από τις ψυχικές διαθέσεις που μοιράστηκαν οι συμμετέχοντες/ουσες στις αναρτήσεις τους (αμηχανία, σύγχυση, ασφυξία, υποψία, διορατικότητα, αποξένωση κ. ά. ) Ο χρήστης μπορεί να παρακολουθήσει το υλικό επιλέγοντας διαφορετική κατηγορία συναισθημάτων και να ακολουθήσει τον λαβύρινθο που δημιουργεί η επιλογή του. Έναν λαβύρινθο από έγχρωμες ευθείες γραμμές που δημιουργούν ιδιαίτερους γεωμετρικούς σχηματισμούς.

Η Άννα Λάσκαρη σημειώνει ότι «το Rattling Frames συνθέτει ένα συμμετοχικό, συναισθηματικό αρχείο βίντεο της πόλης, όπως αυτή καταγράφεται από τους Αθηναίους κατά τη διάρκεια του περιορισμού μετακινήσεων λόγω της πανδημίας του κορονοϊού». Και έχει ως στόχο του να αποτυπώσει —συνεχίζει η ίδια— «τις μεταβολές των χωρικών σχέσεων στις έρημες πόλεις. Τι σημαίνει πλέον το “έξω” και το “μαζί” όταν ταυτίζονται με τον κίνδυνο, το μιαρό, το εχθρικό;».

«Το αρχείο του Rattling Frames καταγράφει αυτήν την περίοδο της ελεγχόμενης κίνησης, της απόκοσμης αστικής ησυχίας, της αναστολής της κοινής, μοιρασμένης, εμπειρίας, της μετατόπισής της στις ψηφιακές πλατφόρμες. Μέσα από τις εικόνες του επανέρχεται η δυσοίωνη αίσθηση της δημόσιας σφαίρας που νιώθαμε εκείνες τις ημέρες: η δημόσια σφαίρα δεν ήταν πια ο δημόσιος χώρος που είναι γεμάτος ιδέες, συγκρούσεις, θορύβους, πάθη, σώματα σε εγγύτητα, αλλά μια πραγματική σφαίρα λευκού φωτός και σιωπής με αόρατα και αδιαπέραστα τοιχώματα που δεν επιτρέπουν τη μετακίνηση εκτός της περιμέτρου της, ένα κελί με ανοιχτές θύρες που είναι αδύνατον να παραβιαστούν». 

Το «Rattling Frames» είναι ένα εγχείρημα εν εξελίξει και υπάρχει δυνατότητα σε όποιον το επιθυμεί να προσθέσει υλικό με τις εμπειρίες του αναφορικά πάντα με τον δημόσιο χώρο κατά την περίοδο του εγκλεισμού, ως μία επιπλέον ψηφίδα στη διαμόρφωση της τελικής εικόνας του έργου.

Το «Rattling Frames» είναι μια διαδραστική εφαρμογή που απαιτεί οθόνη υπολογιστή για μέγιστη εμπειρία.