Ο Θεόδωρος Κουρεντζής και η musicAeterna στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Το νέο μέλος της οικογένειας musicAeterna, τη Βυζαντινή Χορωδία musicAeterna, θα συστήσει στο ελληνικό κοινό o Θεόδωρος Κουρεντζής, στη δεύτερη εμφάνισή του στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών την Τρίτη 12 Νοεμβρίου στις 8:30 μ.μ.

Οι προνομιούχοι που θα εξασφαλίσουν εγκαίρως τις θέσεις τους για αυτή την ιδιαίτερη συναυλία που είναι αφιερωμένη στην πολυφωνία, θα έχουν την ευκαιρία να ακούσουν το νέο χορωδιακό σύνολο σε έργα της βυζαντινής υμνογραφίας. Οι ύμνοι αυτοί θα αποτελέσουν το μουσικό προοίμιο για το επόμενο έργο της βραδιάς, το οποίο θα ερμηνεύσει η Χορωδία musicAeterna, το Κοντσέρτο για χορωδία του μεγάλου ρώσου πρωτοπόρου του 20ού αιώνα Alfred Schnittke [Άλφρεντ Σνίτκε].

musicAeterna

Η Βυζαντινή Χορωδία musicAeterna δημιουργήθηκε το 2018 από τον Θεόδωρο Κουρεντζή, ο οποίος είναι και ο καλλιτεχνικός της διευθυντής. Σκοπός του σχήματος είναι να ανακαλύψει εκ νέου τους θησαυρούς της βυζαντινής μουσικής, συνδυάζοντας την κλασική φωνητική παιδεία με τις αρχαίες παραδόσεις της ελληνορθόδοξης ψαλτικής τέχνης. Το σύνολο, υπό τον κύπριο τενόρο Αντώνιο Κουτρουπή –απόφοιτο του Κρατικού Κονσερβατόριου της Αγίας Πετρούπολης και οφφικίαλο πρωτοψάλτη στον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων στη Βενετία‒ αποτελείται από 16 έμπειρους ψάλτες, όλοι διακεκριμένοι απόφοιτοι ελληνικών σχολών βυζαντινής μουσικής.

Η Βυζαντινή Χορωδία musicAeterna υποστηρίζεται από το Ίδρυμα της Οικογένειας Αξενόφ.

Κατά τον Κουρεντζή, «η αρχαία μουσική της Ανατολής μάς επιτρέπει να δούμε συνολικά τη μουσική υπό διαφορετικό πρίσμα. Η ελληνορθόδοξη μουσική έχει τις καταβολές της στην αρχαία μουσική, όπου δεν χρησιμοποιείται η λέξη “τραγουδώ” αλλά η λέξη “ψάλλω”. Είναι ένας τελείως διαφορετικός τρόπος επικοινωνίας. Και ο σκοπός είναι διαφορετικός: δηλαδή, δεν παίζω μουσική για να σας διασκεδάσω, δεν προσπαθώ να παίξω ωραία· στέκομαι εδώ ασκεπής, γεμάτος ελπίδα για τον Θεό. Ελπίδα για το φως».

Την πρώτη βραδιά, Δευτέρα 11 Νοεμβρίου, o χαρισματικός έλληνας μαέστρος θα διευθύνει το έργο Tristia (Θλιβερά άσματα) του πολυβραβευμένου σύγχρονου συνθέτη Philippe Hersant  [Φιλίπ Ερσάν]. Στον ρόλο του αφηγητή, ο Mikhail Meylakh.

Για την καλύτερη κατανόηση του ποιητικού κειμένου των συνθέσεων, τόσο του Ερσάν, όσο και του Σνίτκε, η παρουσίασή τους θα συνοδεύεται από ελληνικούς υπέρτιτλους.

Τα Θλιβερά άσματα (Tristia) του Γάλλου Φιλίπ Ερσάν βασίζονται σε ποίηση φυλακισμένων. Μια απέριττη, ατμοσφαιρική μουσική επενδύει ιδανικά τον ποιητικό λόγο ανθρώπων που βρέθηκαν έγκλειστοι είτε ως εγκληματίες είτε ως πολιτικοί κρατούμενοι. Το Κοντσέρτο για χορωδία του Άλφρεντ Σνίτκε επιχειρεί την ανάδειξη του μεταφυσικού στοιχείου, μέσα από τη έντονα φορτισμένη μουσική και τον μυστικιστικό, σαγηνευτικό ποιητικό λόγο του Αγίου Γρηγορίου του Ναρεκηνσίου.

H παγκόσμια πρεμιέρα του έργου Τristia (Θλιβερά άσματα) του Philippe Hersant…

… δόθηκε στις 22 Ιουνίου 2016 από τη Χορωδία musicΑeterna υπό τη διεύθυνση του Θεόδωρου Κουρεντζή στο ρωσικό Φεστιβάλ του Περμ, το οποίο και το παρήγγειλε στον Φιλίπ Ερσάν. Ο κορυφαίος γάλλος συνθέτης γεννήθηκε το 1948, υπήρξε μαθητής του σπουδαίου Αντρέ Ζολιβέ και θεωρείται ένας από τους πλέον αναγνωρισμένους δημιουργούς της εποχής μας διεθνώς. Το έργο Tristia είναι γραμμένο για μικτή χορωδία και ορχηστρικό σύνολο πάνω σε ποιητικά κείμενα στα γαλλικά και τα ρωσικά και χωρίζεται σε κύκλους. Τα γαλλικά ποιήματα προέρχονται από κρατούμενους στις φυλακές του Αβαείου του Κλαιρβώ (Καμπανία), ενώ τα ρωσικά από πολιτικούς κρατουμένους και κοινούς εγκληματίες αλλά και από διάσημους συγγραφείς. Πηγές έμπνευσης για τον Ερσάν αποτέλεσαν οι Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων του Ντοστογιέφσκι και η Θεία Κωμωδία του Δάντη, ενώ ο τίτλος Tristia παραπέμπει στις ομώνυμες ποιητικές συλλογές του Οβιδίου και του μεγάλου ρώσου ποιητή του 20ού αιώνα Οσίπ Μαντελστάμ. Στο έργο περιλαμβάνονται ακόμη στίχοι του επίσης ρώσου ποιητή Βαρλαάμ Σαλάμοφ, ο οποίος, όπως και ο Μαντελστάμ, είχε εκτοπιστεί από το σταλινικό καθεστώς.

Από τα πιο αριστοτεχνικά και δραματικά έργα του Alfred Schnittke (1934 – 1998), …

… το τετραμερές Κοντσέρτο για χορωδία ακολουθεί την παράδοση του θρησκευτικού «χορωδιακού κοντσέρτου», η οποία δημιουργήθηκε στη Ρωσία του 18ου αιώνα, για να εξυπηρετήσει λατρευτικούς σκοπούς της ρωσικής ορθόδοξης Εκκλησίας, από συνθέτες όπως ο Μπορτνιάνσκι και ο Μπερεζόφσκι, παράδοση που ακολουθήθηκε στη συνέχεια από τους Τσαϊκόφσκι και Ραχμάνινοφ και αργότερα από τον Σνίτκε. Συνθέτης με μεταφυσικές ανησυχίες που βαπτίστηκε χριστιανός το 1982, ο διαπρεπής ρώσος πρωτοπόρος του 20ού αιώνα εξέφρασε τις πνευματικές του αναζητήσεις μέσα από τα θρησκευτικά αλλά και μέσα από τα κοσμικά του έργα. Το Κοντσέρτο για χορωδία (1984 – 1985) παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 9 Ιουνίου 1986 στη Μόσχα από την Κρατική Χορωδία Δωματίου υπό τον Βαλέρι Πολιάνσκι. Γράφτηκε για δεξαεξάφωνη μικτή χορωδία a cappella, και το ποιητικό κείμενο βασίζεται στο μυστικιστικό Βιβλίο των Θρήνων του αρμένιου ποιητή, μοναχού και θεολόγου, Αγίου Γρηγορίου του Ναρεκηνσίου (950 – 1003). Για το συγκεκριμένο πολυφωνικό Κοντσέρτο, ο ίδιος ο Σνίτκε είχε δηλώσει ότι έγραψε τη μουσική που το ίδιο το κείμενο υπαγόρευε και όχι τη μουσική που ο ίδιος επιθυμούσε.