Γιάννης Ψυχοπαίδης: Συνομιλώντας με την ποίηση στην Εθνική Βιβλιοθήκη

«Είχα την τύχη να μεγαλώσω σε ένα σπίτι με βιβλιοθήκες», εξομολογήθηκε ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, παρουσιάζοντας την αναδρομική έκθεσή του που φιλοξενείται στο αίθριο του 4ου ορόφου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. «Θυμάμαι ακόμα τα όμορφα χαρακτικά που κοσμούσαν τις παλιές εκδόσεις, στενά δεμένα με τον λόγο των συγγραφέων».

Σε αυτήν την οικογενειακή βιβλιοθήκη χρωστά μια συνομιλία που ξεκίνησε από τα παιδικά του χρόνια και συνεχίζεται αδιάκοπα μέχρι σήμερα· μια συνομιλία που σμίλεψε τους ήρωές του και αποτυπώθηκε στον καμβά και στο χαρτί, σε ολοκληρωμένες πια ενότητες, τα τελευταία 30 χρόνια.

Από τον Όμηρο, τον Παρμενίδη και τον Ηρώνδα, μέχρι τον Μπάιρον, τον Παλαμά και τον Καβάφη, κι από τον Καρυωτάκη, τον Σεφέρη και τον Εμπειρίκο στην Κική Δημουλά, τον Γιάννη Κοντό και τον Αντώνη Φωστιέρη, ο Ψυχοπαίδης απαντά με το δικό του τρόπο στα διαφορετικά ερωτήματα που του θέτει ο κάθε ποιητής.

«Τα έργα αποτυπώνουν τον συντονισμό δύο γλωσσών που κυλούν παράλληλα, χωρίς να τέμνονται, αντλούν όμως από τις ίδιες ευαισθησίες, διαφυλάσσοντας η κάθε μια τη δική της γραμματική και το δικό της συντακτικό, χωρίς να υποτάσσεται η μία στην άλλη. Έτσι κερδίζουν ένα νέο επίπεδο ανάγνωσης», λέει ο ζωγράφος.

Η έκθεση έδωσε στον καλλιτέχνη την ευκαιρία να βάλει σε τάξη ενότητες έργων που άρχισε να φιλοτεχνεί συστηματικά από τη δεκαετία του 1980, είτε κοσμώντας με τον δικό του τρόπο καλλιτεχνικές εκδόσεις ποιητικών συλλογών, πολλές από τις οποίες εκτίθενται στα ράφια του «Πύργου των Βιβλίων», είτε δημιουργώντας πίνακες, κολάζ και χαρακτικά που έχουν παρουσιαστεί σε ατομικές του εκθέσεις, έργα που «έρχονταν αυθόρμητα στη δουλειά μου».

Τις ενότητες αυτές, διατεταγμένες χρονικά αλλά «χωρίς ιστορικό ειρμό», προλογίζει η πινακοθήκη των ποιητικών ηρώων του Ψυχοπαίδη. Προσωπογραφίες των ποιητών που τον σημάδεψαν, εικόνες βασισμένες σε πολύ γνωστές φωτογραφίες τους, που όμως η χειρονομία του καλλιτέχνη, παραμορφώνοντάς τις «χωρίς σχέδιο, μανιέρα, ιδεολογία», όπως παρατήρησε ο ιστορικός τέχνης Ντένης Ζαχαρόπουλος, τους προσδίδει μια άλλη διάσταση, μετατρέποντάς τα σε «πορτρέτα χαράς, μιας χαράς που πάει μαζί με τη μελαγχολία», όπως συμπλήρωσε, κάνοντας λόγο για μια «πολυφωνική έκθεση, όπου ο Ψυχοπαίδης παίζει τον ρόλο του διαπασών, με βάση το οποίο χορδίζονται αυτές οι διαφορετικές φωνές».

Την έκθεση του Γιάννη Ψυχοπαίδη «Ποιητικά» συνοδεύει ομότιτλος κατάλογος που εξέδωσε το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος σε συνεργασία με το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, ενώ το ΚΠΙΣΝ, όπως σημείωσε ο διευθύνων σύμβουλός του Νίκος Μανωλόπουλος, δίνει ιδιαίτερο βάρος και στον εκπαιδευτικό χαρακτήρα της έκθεσης, που προσφέρει μια ευκαιρία για γνωριμία των νεαρών μαθητών με την ποίηση «στον καταλληλότερο χώρο, την Κιβωτό της ελληνικής ποίησης που είναι η Εθνική Βιβλιοθήκη».

Στο πλαίσιο αυτό, προγραμματίζονται μια σειρά εργαστήρια και ομιλίες, με πρώτη αυτή του διευθυντή του ΜΙΕΤ Διονύση Καψάλη, στις 24 Οκτωβρίου (19.00), με θέμα «Γιώργος Σεφέρης: Ο ήχος του νοήματος» (περισσότερες πληροφορίες για τα εκπαιδευτικά προγράμματα στο snfcc.org).

Ο Γιάννης Ψυχοπαίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945. Από το 1963 μέχρι το 1968 σπούδασε χαρακτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και στη συνέχεια ζωγραφική, με υποτροφία του γερμανικού κράτους, στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου (1970-1976). Υπήρξε μέλος της καλλιτεχνικής ομάδας «Α» τη δεκαετία του 1960 και μέλος της εικαστικής ομάδας του περιοδικού Επιθεώρηση Τέχνης, ιδρυτικό μέλος της ομάδας «Νέοι Έλληνες Ρεαλιστές» (1971-1973) και του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών (Αθήνα, 1974-1976), μέλος της καλλιτεχνικής ομάδας «10/9» του Μονάχου (1975) και προσκεκλημένος του Καλλιτεχνικού Προγράμματος του Δυτικού Βερολίνου DAAD (1977).

Από το 1977 μέχρι και το 1986 έζησε και εργάστηκε στο Βερολίνο και από το 1986 μέχρι το 1992 στις Βρυξέλλες. Το 1994 εκλέχθηκε καθηγητής στην ΑΣΚΤ στην Αθήνα, όπου δίδαξε έως το 2012. Το 2013 εκλέχθηκε ομότιμος καθηγητής.

Από το 1966 μέχρι σήμερα έχει κάνει πολλές ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Επίσης, έχει λάβει μέρος σε πολλές σημαντικές ομαδικές εκθέσεις σε γκαλερί, πινακοθήκες και μουσεία στην Ελλάδα και πολλές σε άλλες χώρες.