Η καλύτερη γαλλική ταινία όλων των εποχών έρχεται στον Τιτάνια

Η ταινία ψηφίστηκε η καλύτερη ταινία όλων των εποχών από επιτροπή κριτικών για τα 100 χρόνια του κινηματογράφου, και παρουσιάστηκε επίσημα στο πρόσφατο φεστιβάλ Καννών στο τμήμα Cannes Classics, πλήρως ψηφιακά αποκατεστημένη.

Η ΥΠΟΘΕΣΗ

Παρίσι, 1840, Λεωφόρος του Εγκλήματος. Μέσα στο πολύβουο πλήθος που συνωστίζεται γύρω από τα θεάματα, μια ελεύθερη γυναίκα, η Γκαράνς, γίνεται το αντικείμενο του πόθου ενός πρωτοπόρου, αλλά και συνεσταλμένου μίμου, του Μπαπτίστ. Εκείνος την ερωτεύεται παράφορα και με μια εξαιρετική παντομίμα την γλιτώνει από τη φυλακή. Ένας τέτοιος έρωτας όμως δεν είναι εφικτός. Η γοητευτική Γκαράνς προσελκύει πολλούς άντρες δίπλα της και ο ρομαντικός Μπαπτίστ δεν δέχεται τίποτα από το απόλυτο! Σύντομα τους δύο τους χωρίζουν άλλοι έρωτες. Ο Λασνέρ, ο Φρεντερίκ Λεμαίτρ και ο πάμπλουτος κόμης Εντουάρ διεκδικούν την Γκαράνς και η πιστή, ερωτευμένη Ναταλί τον Μπατίστ. Φαίνεται πως οι ζωές τους είναι καταδικασμένες να εξελίσσονται παράλληλα. Όμως, το πάθος του Μπαπτίστ φαίνεται να παραμένει άσβεστο και να φουντώνει περισσότερο όσο περνά ο καιρός…

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ

Μια ιστορία σαν παραμύθι… Από την έλλειψη φιλμ στο κατοχικό Παρίσι, μέχρι την αποκατάστασή της ταινίας μετά από 65 χρόνια, σε 2K DCP (digital cinema package), τελευταία λέξη της ψηφιακής τεχνολογίας υψηλής ευκρίνειας! Κι όλα ξεκίνησαν τους πρώτους μήνες του 1943…
Μετά τις ταινίες ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΩΝ ΑΠΟΚΛΗΡΩΝ, ΞΗΜΕΡΩΝΕΙ και ΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ, ο Καρνέ και ο Πρεβέρ προσπάθησαν να δημιουργήσουν μια ταινία που να πρωταγωνιστήσει η μεγάλη Γαλλίδα στγαρ Αρλετί και μαζί της ο Πιέρ Μπρασέρ και ο Λουί Σαλού. Το αρχικό τους σχέδιο, η ταινία la lantern magique, όμως δεν προχώρησε τελικά. Καθώς έψαχναν για κάτι καινούργιο, συναντήθηκαν με τον φίλο τους Ζαν-Λουί Μπαρό στη Νίκαια. Ο ηθοποιός τους μίλησε για έναν μίμο, τον Ντεμπερό. Ο Καρνέ ενθουσιάστηκε με την ιδέα να ζωντανέψει στη μεγάλη οθόνη την περίφημη Boulevard du Crime, μια περιοχή του Παρισιού που έβριθε από κόσμο κάθε λογής: μικροαπατεώνες, αστούς, ηθοποιούς, τυχοδιώκτες, νομικούς, όλοι οι άνθρωποι, σύχναζαν εκεί και παρακολουθούσαν τις υπαίθριες θεατρικές παραστάσεις που άνθιζαν εκεί εκείνη την εποχή, τα χρόνια 1830-1840.

Ο Καρνέ στρώθηκε αμέσως στη δουλειά για να κάνει μια έρευνα για εκείνη τη μαγική εποχή που ήθελε να παρουσιάσουν, έψαξαν στο μουσείο Carnavalet του Παρισιού και έφερε το υλικό στον Πρεβέρ. Ήταν στις αρχές του 1943. Ο Πρεβέρ χρειάστηκε 6 μήνες για να γράψει το σενάριο στην περιοχή Πριέρ, όπου έμενε, στα νότια της Γαλλίας. Φίλοι του, που είχαν φύγει απ’ το κατεχόμενο Παρίσι τον συνάντησαν εκεί και δούλεψαν μαζί πάνω στην ταινία.

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Alexandre Trauner και ο συνθέτης Joseph Cosma, που ήταν εβραίοι, δούλευαν κρυφά, με τη βοήθεια των Καρνέ, Πρεβέρ και του συνεργείου. Οι συνθήκες του γυρίσματος ήταν χαοτικές εκείνη τη δύσκολη εποχή του πολέμου. Η παραγωγή αναγκάστηκε να σταματήσει ύστερα από μόλις 3 εβδομάδες γυρίσματος. Σφοδρές καταιγίδες κατέστρεψαν τα σκηνικά, τα οποία, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, είχαν πάρει 67.000 ώρες για να κατασκευαστούν. 1800 κομπάρσοι βρίσκονταν στα πλατό παράλληλα. Ήταν πολύ δύσκολο να βρεθεί φιλμ, λόγω του πολέμου, ενώ κάτω από την κυριαρχία του Βισύ, απαγορευόταν να κάνεις ταινίες με περισσότερο από 2.750 μέτρα φιλμ χωρίς να έχεις ειδική άδεια, τη στιγμή που τα παιδιά του παραδείσου είχαν φτάσει τα 5.000. Επίσης, απαγορευόταν από τους Γερμανούς να γυρίσουν ταινία τη νύχτα…

Παρ’ όλα αυτά, με έναν μαγικό τρόπο, η ομάδα του Καρνέ άντεξε όλες τις αντιξοότητες και τις ταλαιπωρίες και τα γυρίσματα τελείωσαν τον Απρίλιο του 1944. Μετά από μήνες μοντάζ η ταινία ετοιμάστηκε και ο Καρνέ ήθελε να καθυστερήσει την κυκλοφορία της μέχρι την απελευθέρωση της Γαλλίας. Η ταινία προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 9 Μαρτίου του 1945 σε ένα γκαλά ειδικά για κοινωνικό έργο σχετικά με το σινεμά και για αιχμαλώτους πολέμου. Η υποδοχή της ταινίας από τους κριτικούς γενικά ήταν θετική. Μάλιστα ο Georges Sadoul τη χαρακτήρισε «αριστούργημα». Εκεί όμως που η ταινία έκανε πραγματική θραύση ήταν το κοινό. Ο κόσμος ερωτεύτηκε αυτή την ταινία ακαριαία και συνέρρεε στις αίθουσες για να τη δει. Τον Δεκέμβριο του 1946, ο Πρεβέρ μάλιστα προτάθηκε και για Όσκαρ καλύτερου πρωτότυπου σεναρίου. Η ταινία συνέχισε να έχει κοινό σε όλο τον κόσμο και να δημιουργεί τη δική της λατρεία, και το 1995, η γαλλική επιτροπή από δημοσιογράφους και ιστορικούς που ήθελε να γιορτάσει τα 100 χρόνια του σινεμά έφτιαξαν μια λίστα με 1000 ταινίες που γυρίστηκαν ανάμεσα στο 1944 και στο 1994. Από όλες, ύστερα από ψηφοφορία, ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ βγήκε πρώτο, ως η Καλύτερη ταινία!

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ-LES ENFANTS DU PARADIS
ΓΑΛΛΙΑ – 1945 – 190′

Σκηνοθεσία: MARCEL CARNE
Σενάριο: JACQUES PREVERT
Παραγωγή: RAYMOND BORDERIE
Μουσική: JOSEPH KOSMA, MAURICE THIRIET
Μοντάζ: HENRI RUST, MADELEINE BONIN
Κοστούμια: ANTOINE MAYO
Σκηνικά: ALEXANDRE TRAUNER
Διεύθυνση Φωτογραφίας: ROGER HUBERT
Πρωταγωνιστούν: ARLETTY, JEAN LOUIS BARRAULT, PIERRE BRASSEUR, MARCEL HERRAND, PIERRE RENOIR, MARIA CASARES, LOUIS SALOU

Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ

Η αποκατάσταση μιας τόσο σημαντικής ταινίας ήταν μια μεγάλη πρόκληση, μια και το αυθεντικό υλικό ήταν πολύ ταλαιπωρημένο και έπρεπε να χρησιμοποιηθεί υψηλή ψηφιακή τεχνολογία. Μεγάλα ευρωπαϊκά εργαστήρια, τα L’ imagine ritrovata laboratory, Éclair Laboratories και le Diapason ανέλαβαν το δύσκολο έργο. Ας μάθουμε, μερικά στοιχεία από την αποκατάσταση όπως μας τα περιέγραψαν:
«Το αυθεντικό φιλμ ήταν αρχικά σε κακή κατάσταση: είχε πολλαπλές γρατζουνιές, στίγματα υγρασίας και αποσύνθεσης, κατεστραμμένα τμήματα, εικόνες που έλειπαν. Ψάχνοντας ποια κομμάτια έπρεπε να αποκατασταθούν ψηφιακά, το πιο φυσικό ήταν να αντικαταστήσουμε τα τρίτης γενιάς αρνητικά αντίγραφα με τα αντίστοιχα δεύτερης γενιάς, που έχουν καλύτερη φωτογραφική ποιότητα. Για να διαλέξουμε τα καλύτερα κομμάτια για αποκατάσταση και να εκτιμήσουμε την ανάλυση που χρειαζόταν για αποτέλεσμα καλύτερης οπτικής ποιότητας, έγινε αμέσως ένα ειδικό τεστ σε κόπια του πρώτου μέρους της ταινίας. 5.000 εικόνες κάθε διαθέσιμου στοιχείου ψηφιοποιήθηκαν σε διαφορετική ανάλυση: 2Κ, 3Κ και 4Κ. Και είδαμε ότι η καλύτερη ανάλυση ήταν το 4Κ. Όλες οι κόπιες του αυθεντικού αρνητικού που τράβηξε η κάμερα έχει σκαναριστεί με 4Κ. Σε αυτό το στάδιο χρειαζόταν πάρα πολύ προσοχή στην επαφή μας με το ταλαιπωρημένο υλικό. Το σκανάρισμα πήρε πάνω από ένα μήνα.

Τέτοια σημαντική και φιλόδοξη διεθνής αποκατάσταση, που περιλαμβάνει τη συνεργασία διαφορετικών εργαστηρίων, μας έκανε να επινοήσουμε ένα αποτελεσματικό κοινό εργαλείο ακριβείας: τη σύγκριση με το σενάριο του γυρίσματος. Αυτό το κείμενο, χωρισμένο σε κόπιες περιλαμβάνει τη λίστα των πλάνων κάθε κόπιας, η οποία σηματοδοτεί κάθε πλάνο. Η σύγκριση ήταν ένα γρήγορο εργαλείο αναγνώρισης των σημείων, που αποδείχτηκε πολύ σημαντικό για ένα φιλμ τόσο μεγάλης διάρκειας, το οποίο μας εξυπηρετούσε και για την ταινία και για τον ψηφιακό φάκελο που φτιάχναμε και είναι επίσης και μια «οπτική» αναφορά των συγκρινόμενων στοιχείων. Σταμπάρει τις ομοιότητες και τις διαφορές, τα κομμάτια που χρειάζονται να αντικατασταθούν και πολλά άλλα. Ήταν λοιπόν ένα στοιχείο-κλειδί για την αποκατάσταση του φιλμ.

Είναι η πρώτη φορά που το αριστούργημα του Καρνέ έχει αποκατασταθεί σε τόσο πλήρη βαθμό από το αυθεντικό αρνητικό. Το αποτέλεσμα ήταν μια ταινία σε 2K DCP (ψηφιακό κινηματογραφικό πακέτο). Η εργασία διήρκησε πολλούς μήνες και περιλάμβανε τελευταίας λέξης τεχνολογία, ειδικά στη διάρκεια της ψηφιοποίησης σε πολύ υψηλή ευκρίνεια, και η πρώτη φορά που αυτό έχει γίνει στην Ευρώπη.
Πρέπει να θυμηθούμε ότι η ταινία γυρίστηκε στη διάρκεια του πολέμου με νιτρικό φιλμ από στοκ, όπως όλες οι ταινίες εκείνης της εποχής. Και ξέρουμε ότι το νιτρικό φιλμ είναι ευπαθές υλικό, που τελικά αποσυντίθεται με τα χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, το φιλμ από μόνο του δεν ήταν το πρόβλημα αλλά η κατάσταση του αυθεντικού αρνητικού. Επειδή η ταινία είχε κάνει μεγάλη εμπορική επιτυχία και πιθανόν να το είχαν χειριστεί πάντα με προσοχή. Ήταν πολύ κατεστραμμένο σε κάποια κομμάτια. Κάποια σημεία είχαν μούχλα και θολές εικόνες που ήταν πολύ δύσκολο να τα διορθώσουμε. Ακόμα κι αν τα κάναμε καρέ-καρέ χειροκίνητα και πάλι θα ήταν εξαιρετικά πολύπλοκο.

Η ολοκλήρωση της αποκατάστασης πήρε περισσότερο από 4 μήνες, από Δεκέμβρη ως Απρίλη. Στους δύο τελευταίους μήνες, ήμασταν μια ομάδα 20 ατόμων που δουλεύαμε σε αυτό το πρότζεκτ! Ήταν πράγματι μια πολύ μεγάλη δουλειά που αναλάβαμε. Όλοι όσοι δουλέψαμε σε αυτή την αποκατάσταση δεν θα ξεχάσουμε ποτέ αυτή την εμπειρία…»