Επικήδειοι που… θάβουν τους μακαρίτες!- Δημ. Δανίκας, Ρίκα Βαγιάνη

Πρόσφατο παράδειγμα είναι ο κριτικός κινηματογράφου Δημήτρης Δανίκας, ο οποίος, στον απρόσμενο και τραγικό θάνατο του Θεόδωρου Αγγελόπουλου είχε τη “φαεινή” ιδέα να πάει κόντρα στο ρεύμα και να μιλήσει για τα κουσούρια του πιο αναγνωρισμένου διεθνώς Έλληνα σκηνοθέτη. Έκανε λόγο για τεράστια τσιγκουνιά, που άφηνε το συνεργείο στην πείνα, αλλά και για μεγάλη έπαρση, που έκανε τον Αγγελόπουλο να σνομπάρει τους Έλληνες συναδέλφους του.

Οι δύο αυτές κατηγορίες, δεν είναι τίποτα σπουδαίο σαν κατηγορίες. Πολλοί άνθρωποι είναι τσιγκούνηδες και η τσιγκουνιά δεν είναι μεγαλύτερο έγκλημα από την σπατάλη- η οποία άλλωστε οδήγησε αυτή τη χώρα στα χάλια της. Όσο για την αλαζονεία, είναι ένας πολύ θολός χαρακτηρισμός, μια έννοια λάστιχο, που μπορείς να την κοτσάρεις στον οποιοδήποτε, πόσο μάλλον σε έναν καταξιωμένο, με διεθνή ακτινοβολία σκηνοθέτη. (Κι εγώ θα μπορούσα να πω αλαζόνα τον Δανίκα, που ένιωσε τόσο “υπεράνω”, ώστε να γράψει για τα αρνητικά του μακαρίτη, όταν όλοι οι άλλοι γράφανε τα θετικά του.)

Για την τρίτη καταγγελία του Δανίκα εναντίον του Αγγελόπουλου, τις αισθητικές εμμονές, πιστεύω ότι είναι λάθος να το πεις καν κουσούρι. Κάθε καλλιτέχνης έχει συγκεκριμένους τρόπους να εμπνέεται και να εκφράζεται. Το αν συμφωνείς ή όχι με αυτές είναι άποψη και κριτική. Το να τις βαφτίζεις κουσούρι- δηλαδή έλαττωμα του χαρακτήρα- είναι κατά τη γνώμη μου από άτοπο έως ανόητο. Στην πραγματικότητα, καμία από τις κατηγορίες δεν ήταν ιδιαιτέρως σοβαρή και αυτό που ενόχλησε τόσο, ήταν η δομή του άρθρου, το ύφος και οι διατυπώσεις του δημοσιογράφου και όχι το περιεχόμενο. Θα μπορούσε να είχε πει τα ίδια πράγματα, με πιο ήπιες διατυπώσεις, σε ένα άρθρο που να λέει όμως και τα θετικά του σκηνοθέτη και να είχε θεωρηθεί ένα αντικειμενικό και ψύχραιμο κείμενο και όχι αυτή η τρικυμία εν κρανίω που τελικά μας παρουσίασε ο Δανίκας.

Πάντως, ο γνωστός κριτικός με αυτή του την κίνηση δεν πρωτοτύπησε. Τον έχει προλάβει η Ρίκα Βαγιάνη με το άρθρο της “Ένας από μάς” το καλοκαίρι του 2010 με αφορμή την δολοφονία του δημοσιογράφου Σωκράτη Γκιόλια. Για κάποιον λόγο η κ. Βαγιάνη δεν θεωρούσε τον Γκιόλια συνάδελφο της και έγραψε ένα πρωτοφανούς σκληρότητας άρθρο για τον νεκρό. Αν δηλαδή αυτά που έγραψε ο Δανίκας για τον Αγγελόπουλο φαίνονται επικριτικά, εκείνο ήταν σκέτη σφαγή για τη μνήμη του μακαρίτη.

Το πιο περίεργο κομμάτι του άρθρου ήταν το Υστερόγραφο της Βαγιάνη, που έγραφε τα εξής: “Τα βαθύτατα, ειλικρινέστερα, ολόψυχα συλλυπητήριά μου στους οικείους του θύματος.” Αφού πρώτα είχε καταθάψει τον άντρα της συζύγου- η οποία ήταν και έγκυος εκείνη την περίοδο- θυμήθηκε να πει συλλυπητήρια.

Ποιός μπορεί να είναι ο λόγος για τέτοια άρθρα; Εκτιμώ ότι είναι επικοινωνιακοί οι λόγοι. Σου λένε, θα γεμίσουν τα ΜΜΕ με επικήδειους που να λένε τα θετικά του νεκρού- ε, εγώ θα γράψω για τα αρνητικά, για να πρωτοτυπήσω! Και πραγματικά, τέτοιοι… επικήδειοι ξεχωρίζουν και γι’ αυτό προκαλούν τόσες αντιδράσεις. Το διαδίχτυο πλημμύρισε με επικριτικά άρθρα για τον Δανίκα, ενώ και η Ρίκα Βαγιάνη είχε πάρα πολλές σελίδες σχολίων, όταν δημοσίευσε το άρθρο της στο Protagon, τα περισσότερα επικριτικά.

Ας ελπίσουμε να μη γίνει μόδα αυτού του είδους ο “επικήδειος” που καταγγέλλει το νεκρό. Υπάρχει ο κίνδυνος να δουν κι άλλοι δημοσιογράφοι ότι αυτό “πουλάει” και να το μιμηθούν όλοι. Και τότε θα σπανίζουν και θα ξεχωρίζουν μόνο τα άρθρα που μιλούν θετικά για τους μακαρίτες!

Γιώργος Σμυρνής