Για τον Θέμο Σκανδάμη, οι στιγμές θαυμασμού είναι αυτές που γίνονται τραγούδια

Αυτοσαρκαζόμενος λυρισμός, υπαρξιακά μακροβούτια, στιχουργική αλητεία είναι φράσεις που θα μπορούσαν να περιγράψουν όχι μόνο την μουσική του ταυτότητα, αλλά ίσως και τον ίδιο. Ο Θέμος Σκανδάμης σπούδασε Αγγλική Φιλολογία και στη συνέχεια θέατρο, όμως η μουσική ήταν εκείνη που τελικά τον κέρδισε οριστικά.

Οι περισσότεροι τον γνωρίσαμε μέσα από το viral τραγούδι του «Έχει φύγει το παιδί» που κυκλοφόρησε την περίοδο της καραντίνας έγινε ύμνος για τους εργαζόμενους διανομείς, μιλώντας για τις καθημερινές δυσκολίες που βιώνουν – όχι μόνο σε περίοδο πανδημίας.

Από τότε ο Θέμος Σκανδάμης έχει κυκλοφορήσει ένα δίσκο, με τίτλο “Η άνοιξη που θα ‘ρθει”, ενώ πέρσι ακούσαμε τη συνεργασία του με τον Φώτη Σιώτας “Χαρά Θεού”. Λίγο μετά την κυκλοφορία του νέου του δίσκου «Χρυσάνθη», ο Θέμος Σκανδάμης μάς παραχώρησε μια συνέντευξη και μίλησε για τη δημιουργική διαδικασία πίσω από το άλμπουμ, που έχουμε τόσο αγαπήσει.

Φωτογραφία: Παναγιώτης Λαμπής

Μόλις κυκλοφόρησε ο νέος σας δίσκος, Πείτε μας, πώς γεννήθηκε το νέο σας αυτό δισκογραφικό βήμα;

H “Χρυσάνθη” είναι προϊόν θαυμασμού. Όπως άλλωστε όλα μου τα τραγούδια και τα άλμπουμ. Είναι πρωί μεσημέρι ή βράδυ και είναι καλοκαίρι ή χειμώνας, και οι άνθρωποι τρέχουν στις δουλειές τους, ενώ μαρσάρουν και κορνάρουν ή πάνε στις διακοπές τους ενώ κάνουν το ίδιο, κι εγώ κάθομαι και χάσκω. Με ποιο δικαίωμα δεν ξέρω αλλά έχω πάψει πια και να αναρωτιέμαι. Χάσκω και απορώ με όλα τούτα που είμαστε και που κάνουμε, γιατί κι εγώ μέρος τους είμαι βέβαια και όχι κάτι ξεχωριστό, και κάποιες φορές, όχι συνέχεια, συνειδητοποιώ ότι δεν απορώ, ούτε χάσκω αλλά θαυμάζω. Αυτές οι στιγμές θαυμασμού είναι που γίνονται τραγούδια. Περνάνε μέσα από την κιθάρα και τη φωνή μου και γίνονται τραγούδια. Το ένα μιλάει για μια υπέροχη φίλη που μέσα στον πανικό της καλοκαιρινής σαιζόν όπου εργάζεται, έχει επιτέλους ένα ρεπό και μας χαρίζει τα πιο λυτρωτικά χαμόγελα. Ή μάλλον δεν μιλάει γι’ αυτήν, προσπαθεί να δώσει φωνή στη χαρά της. Το άλλο αποπειράται να αποτυπώσει την πύρινη ενέργεια της κοπέλας ενός φίλου που έβαλε φωτιά σε ένα από τα βράδια μας. Ένα τρίτο κινείται μέσα στη γλυκιά θολούρα της επόμενης μέρας ενός ξενυχτιού με παρέα εκλεκτή κ.λπ. Θα έλεγα ότι είναι ένας φωτεινός δίσκος, χωρίς να λείπει βέβαια η αναπόφευκτη μελαγχολία που συνοδεύει κάθε θνητή ύπαρξη.

Αυτές οι στιγμές θαυμασμού είναι που γίνονται τραγούδια

Πώς ήταν η δημιουργική διαδικασία; Με ποιον τρόπο συνέβαλαν οι συνεργάτες σας στη δημιουργία του άλμπουμ;

Τα περισσότερα από τα τραγούδια τα έπαιζα ήδη σε κάποια μορφή στις σόλο παραστάσεις μου τα τελευταία δύο χρόνια. Φανταζόμουν για αυτά έναν κόσμο πολύχρωμο και παρδαλό, τον οποίο κατάφερνα εν μέρει να μεταδώσω ζωντανά και κατά φαντασία με τη φωνή μου. Θέλησα ωστόσο στο δίσκο, να ακουστούν όντως τα ηχοχρώματα αυτά. Σε αυτή την προσπάθεια με βοήθησε πάρα πολύ ο φίλος και εξαιρετικός μουσικός και συνθέτης Βασίλης Μαντζούκης. Διαλέξαμε και οργανώσαμε μαζί τα όργανα και με μία ομάδα φοβερών μουσικών που συνεργάζεται, καταφέραμε σε μεγάλο βαθμό να “φωτογραφήσουμε” αυτό που ονειρευόμουν. Ο κάθε μουσικός είναι ένας κόσμος ολόκληρος από ήχους και χρώματα και ιδέες. Το πώς θα έρθει σε επαφή με το υλικό, με ποιο τρόπο θα συνδεθεί μαζί του και το τι θα του δωρίσει, εξαρτάται από μια διαδικασία πολύ λεπτή και δημιουργική. Σημαντικό ρόλο παίζει και ο μηχανικός ήχου που στην δική μου περίπτωση ήταν ευτυχώς ο αδερφός μου Γιάννης Σκανδάμης, που φρόντισε να μην πέσει τίποτα κάτω από όλο αυτό παιχνίδι. Έπειτα στο τέλος πρέπει όλα αυτά να ανακατευτούν σωστά, να γίνει η λεγόμενη μίξη, που είναι επίσης διαδικασία λεπτεπίλεπτη και μαγική. Θέλεις να ακούγεται φυσικό, αλλά φυσικό, όπως φυσικό μοιάζει το όνειρο. Δηλαδή κάποιες φορές και αρκετά παράξενο. Τα καταφέραμε με τον παλιό αγαπημένο Κώστα Σεργίου. Και εξώφυλλο; Επιστρατεύτηκε άλλος φίλος και συγκλονιστικός ζωγράφος ο Αλέκος Κυραρίνης. Και πάει λέγοντας. Γενικά σε κάθε βήμα της παραγωγής ένας ή περισσότεροι συνεργάτες αφήνουν το στίγμα τους και χωρίς αυτούς δεν γίνεται τίποτα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μία συλλογική δουλειά. Πολλά ακόμα ονόματα δεν αναφέρω εδώ για να μην πλατιάσω, αλλά μπορώ να πω ότι για μένα η παραγωγή ενός δίσκου είναι ένας όμορφος τρόπος να συνδεθώ ουσιαστικά με τους άλλους, και εννοώ πρωτίστως τους συνεργάτες έναν – έναν.

Το άλμπουμ ονομάζεται «Χρυσάνθη», όπως και το πέμπτο τραγούδι του. Τι σας έκανε να το ξεχωρίσετε και να δώσετε αυτόν τον τίτλο;

Δεν μου αρέσει να εξηγώ τους τίτλους ή τους στίχους μου. Ολόκληρο το άλμπουμ όπως και η Χρυσάνθη “βλαστημάει στις εκκλησίες και προσεύχεται στα γήπεδα”.

Στο τραγούδι «Θεραπεία» ξεκινάτε με τη φράση: «Δώσ’ μου άλλη μία ευκαιρία. Κι απ’ τα κέρατα θα πιάσω τη ζωή». Τι σημαίνει για εσάς το να “πιάνουμε τη ζωή από τα κέρατα”; Είναι δύναμη, αντίδραση ή ανάγκη;

Η φράση ολοκληρώνεται με τον δεύτερο στίχο: “Όλοι κάνουν κάποια θεραπεία κι όλοι άρρωστοι ξυπνάνε το πρωί”. Έχει λοιπόν μία χροιά κάπως πικρή και αυτοσαρκαστική. Ο χρόνος μονίμως μάς προσπερνάει, το σύμπαν γελάει με τις αποφάσεις και τους όρκους μας, αλλά εμείς ελπίζουμε και επιμένουμε και ξανά μανά απ’ την αρχή. Σισύφεια η μοίρα του ανθρώπου. Αλλά μου φαίνεται πως είναι ωραία η πρόταση του Αλμπέρ Καμύ να φανταστούμε έναν Σίσυφο που γνωρίζει βέβαια ότι ο βράχος που σπρώχνει στον ανήφορο για μυριοστή φορά θα κατρακυλήσει πάλι στη βάση της πλαγιάς, αλλά μέσα στην προσπάθεια και τον ιδρώτα, με το μάγουλο κολλημένο στην πέτρα, χαμογελά.

Φωτογραφία: Παναγιώτης Λαμπής

Η «Χάτυ» φαίνεται να είναι μια φιγούρα που ψάχνει τον εαυτό της μέσα στην καθημερινότητα. Ποια είναι η Χάτυ; Είναι υπαρκτό πρόσωπο ή συμβολισμός;

Αποφεύγω τον συμβολισμό. Κινούμαι μεταξύ πραγματικότητας και φαντασιοπληξίας. Η Χάτυ, όπως και τα περισσότερα τραγούδια μου, ξεκινάει από ένα πραγματικό και αγαπημένο πρόσωπο, και αναπτύσσεται σύμφωνα με ένα άγνωστο σχέδιο, σε ένα πλάσμα με δική του ζωή κανόνες και αναλογίες. Θέλω να πω δεν καθρεφτίζει, δεν περιγράφει το πραγματικό πρόσωπο, ούτε το χρησιμοποιεί σαν σύμβολο. Αλλά το έχει σαν πρωταρχική πηγή θαυμασμού και ενέργειας. Υπάρχει η Χάτυ και την αγαπώ και τη χαιρετάω, αλλά το τραγούδι είναι μία άλλη Χάτυ καινούργια, αυτόνομη από το μοντέλο της.

Αποφεύγω τον συμβολισμό. Κινούμαι μεταξύ πραγματικότητας και φαντασιοπληξίας

Ποιο είναι το αρχικό ερέθισμα για να γράψετε ένα τραγούδι; Τι σας εμπνέει;

Η ανάγκη μου να λαλήσω τη φωνή μου έξω από την καθημερινότητα.

Τι σας βοηθά να διατηρείτε τη δημιουργικότητα σας, ιδιαίτερα σε περιόδους όπου η καθημερινότητα γίνεται πιο απαιτητική ή μονότονη;

Η τέχνη καταρχάς, που είναι η βασική λειτουργία της αυτή. Στην οποία λειτουργία ελπίζω να επιστρέφω κι εγώ κάτι με τη σειρά μου. Να μπορούν, δηλαδή, κάποιοι άλλοι να ενυδατώνονται δημιουργικά και από τα δικά μου πονήματα. Και οι φίλοι, που είναι αυτοί από τους άλλους ανθρώπους που έχω επιλέξει στη ζωή μου. Ο Έρωτας βεβαίως αλλά αυτός είναι μπόνους δωράκι και δεν ξέρεις πότε θα σου ‘ρθει. Ε και κάποιες ουσίες που από αρχαιοτάτων χρόνων κάνουν αυτή τη δουλειά για τον καημένο τον άνθρωπο.

Φωτογραφία: Παναγιώτης Λαμπής

Το χιούμορ τι θέση έχει στην ζωή σας; Τι ρόλο παίζει στον τρόπο που γράφετε μουσική;

Το χιούμορ είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να καταλάβουμε κάτι όλοι μαζί. Είναι επίσης αυτό που γεφυρώνει τα αγεφύρωτα. Το χιούμορ βασίζεται περισσότερο σε αυτό που δεν λέγεται παρά σε αυτό που λέγεται. Επίσης, είναι αυτό που μας επιτρέπει να συνεχίσουμε να ζούμε, παρά την εμφανή πολλές φορές ματαιότητα. Ακόμα και όταν όλα πάνε χάλια μπορούμε ακόμα να γελάσουμε μ’ αυτά. Το χιούμορ είναι το χαμόγελο του Σίσυφου, καθώς ιδροκοπάει με το μάγουλο στο βράχο.

Το χιούμορ είναι αυτό που γεφυρώνει τα αγεφύρωτα

Πόσο εύκολη απόφαση είναι να κυκλοφορήσεις έναν ολοκληρωμένο δίσκο την εποχή των singles και του virality;

Είναι αλήθεια πως είμαι ντεμοντέ που λέγανε παλιά. Όμως, δεν είναι δύσκολη απόφαση γιατί μου αρέσει πολύ να το κάνω. Viral είχε γίνει μόνο ένα τραγούδι μου που είχε κυκλοφορήσει σαν single, το “Έχει φύγει το παιδί”. Το χάρηκα δε λέω, αλλά δε γίνεται να ασχολούμαστε με αυτό όλη την ώρα.

Τώρα που ο δίσκος σας έχει κυκλοφορήσει, τι συναισθήματα σας δημιουργεί όταν το ακούτε ξανά;

Μεγάλη χαρά και παρηγοριά που οι κόποι μας δεν πήγανε χαμένοι και είναι καλός ο δίσκος. Μεγάλη λαχτάρα να φτάσει στ’ αυτιά όλου του κόσμου.

Έχετε προγραμματίσει κάποιες live εμφανίσεις για την προώθηση του δίσκου;

Προβάρουμε με μία πολύ ωραία μπάντα, για να παίξουμε και τα κομμάτια του δίσκου αλλά και πολλά άλλα. Θα ανακοινωθούν συναυλίες σύντομα, αλλά προσπαθώ να μην το πιέσω, γιατί ο χρόνος είναι το πιο πολύτιμο αγαθό σε μία πρόβα. Αφενός είναι πολύ δύσκολο σε αυτή τη χώρα να στηρίξεις ζωντανές εμφανίσεις, και αφετέρου το χτίσιμο μίας μπάντας χρειάζεται προσοχή και υπομονή. Όμως η ζωντανή επαφή με το κοινό, το δια ζώσης μοίρασμα των τραγουδιών και της μουσικής είναι απόλυτα ζωτικής σημασίας. Στην ουσία εκεί είναι το ψωμί. Ανυπομονώ.