66ο ΦΚΘ: Οι αδερφοί Νάσσερ πιστεύουν ότι η κατοχή της Γάζας θα τελειώσει πολύ σύντομα

Ο Άραμπ και ο Τάρζαν Νάσσερ στέκουν μπροστά στην κατάμεστη αίθουσα Τόνια Μαρκετάκη. Η προβολή της νέας τους ταινίας «Κάποτε στη Γάζα» (Once upon a time in Gaza), που απέσπασε το βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας στο φετινό Φεστιβάλ Καννών, τους έχει φέρει στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – καθώς, όπως τόνιζε και την προηγούμενη ημέρα η Ιζαμπέλ Ιπέρ «ποτέ δεν γίνεται αρκετός θόρυβος για τον ανθρώπινο πόνο». 

Οι δίδυμοι Παλαιστίνιοι είναι πεπεισμένοι πως «οι άνθρωποι ανά τον πλανήτη πρέπει να μάθουν το τι πραγματικά συμβαίνει στη Γάζα. Όσα συμβαίνουν τα τελευταία δύο χρόνια δεν είναι παρά η πρώτη και μοναδική καταγραφή της εξελισσόμενης γενοκτονίας στην Παλαιστίνη και του χαρακτηρισμού του λαού μας ως θύματα του Ισραήλ. Ωστόσο, ελάχιστοι νοιάστηκαν ή γνώριζαν τα γεγονότα στην κατεχόμενη Παλαιστίνη, όλες τις προηγούμενες δεκαετίες».

Από το Q+A μετά την προβολή της ταινίας “Κάποτε στη Γάζα” των σκηνοθετών Ταρζάν Νάσερ και Αράμπ Νάσερ στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης @Nίκος Βερβερίδης

Είναι πολύ φορτισμένοι και είναι ξεκάθαρο. Εντούτοις, στην ταινία τους δεν κάνουν μια μετωπική αναφορά στο παλαιστινιακό ζήτημα. Καταγράφουν μια μικροϊστορία – μέσα στο μεγάλο κάδρο της παλαιστινιακής τραγωδίας – όπου ο Οσάμα, ένας περιθωριακός άνδρας με βιτρίνα ένα σαντουϊτσάδικο φαλάφελ πλασάρει ναρκωτικές ουσίες. Πέφτει, όμως, θύμα εκβιασμού ενός υψηλόβαθμου στελέχους της Αστυνομίας (που ελέγχει η κυβερνητική αρχή της Χαμάς) για να γίνει το βαποράκι του. Όταν ο πρώτος αρνείται να ενδώσει στις απειλές του, θα το πληρώσει με τη ζωή του.

Πλάνο από την ταινία “Κάποτε στη Γάζα”.

Η ιστορία εκτυλίσσεται το 2007, όταν το Ισραήλ έχει ήδη ξεκινήσει να εφαρμόζει σκληρότερες τακτικές αποκλεισμού της Λωρίδας της Γάζας, δημιουργώντας αυτό που οι αδερφοί Νάσσερ ονομάζουν «φυλακή για δύο εκατομμύρια άτομα. Φανταστείτε τόσες χιλιάδες ανθρώπων να εγκλωβίζονται σε ένα χώρο, να δολοφονούνται καθημερινά από τον ισραηλινό στρατό, να μην έχουν πρόσβαση σε βασικά αγαθά και να μην μπορούν να διαφύγουν. Φανταστείτε την ασφυξία».

Δεν θέλαμε να κάνουμε μια αναπαραγωγή της σφαγής αλλά να υπογραμμίσουμε τι συμβαίνει στις ψυχές των ανθρώπων που ζουν υποφέροντας

Στο «Κάποτε στη Γάζα» θέλησαν να μιλήσουν για «την πατρίδα μας έξω από τους μηχανισμούς προπαγάνδας. Πρόθεση μας ήταν να μιλήσουμε για την ανθρώπινη κατάσταση, που μοιράζεται ανάμεσα στο καλό και το καλό, το κωμικό και το τραγικό, τα οποία διέπουν κάθε ανθρώπινη κοινωνία. Η διαφορά για τη Γάζα είναι πως τελεί υπό τη βάναυση Ισραηλινή κατοχή. Επομένως, δεν θέλαμε να κάνουμε μια αναπαραγωγή της σφαγής αλλά να υπογραμμίσουμε τι συμβαίνει στις ψυχές των ανθρώπων που ζουν υποφέροντας». 

Το «Κάποτε στη Γάζα» σκιαγραφεί το κάδρο μιας λωρίδας γης ξεχασμένης από τον κόσμο, μιας πόλης φάντασμα, ένα σχεδόν «μη τόπο», όπου ο χρόνος έχει σταματήσει ή ενεργοποιείται μόνο προς την καταστροφή και τη βία, όπου η ελπίδα δεν μένει εδώ. Γι΄αυτό και οι κάτοικοι της είναι έτοιμοι για όλα – αφού δεν έχουν τίποτα πια να χάσουν. Η ηθική και κοινωνική αλλοτρίωση είναι το κοινό βίωμα της καταπίεσης, που έχει διαβρώσει κάθε κύτταρο, κάθε ύπαρξη στην Παλαιστίνη. Κι όμως, οι ήρωες του φιλμ συναντώνται, κάποιες στιγμές, μέσα χαραμάδες έγνοιας, φιλίας, ηρωϊσμού της καθημερινότητας. 

Η ταινία – που για την ώρα δεν έχει βρει διανομή στις ελληνικές αίθουσες – βραβεύτηκε στις Κάννες ενώ η σφαγή των Παλαιστινίων ήταν σε πλήρη εξέλιξη. Οι αδερφοί Νάσσερ πιστεύουν πως η υποστήριξη που εκδήλωσαν οι πολίτες ανά τον κόσμου κατά τους τελευταίους μήνες είναι μια «ετεροχρονισμενη αντίδραση» και εν ολίγοις δεν είναι αρκετή.

Κανείς δεν έχει δικαίωμα να κρίνει τον Παλαιστινιακό λαό ζώντας σε μια πλευρά του πλανήτη που έχει χιλιάδες επιλογές, ενώ οι συμπατριώτες μας δεν έχουν καμία

Σε ερώτηση μας για την γενοκτονία που συμβαίνει μπροστά στα έκπληκτα μάτια του πλανήτη, τόσο βίαιη που ξεπερνά τα όρια κάθε νοσηρής φαντασίας και ωμής κινηματογραφικής προσέγγισης, σχολιάζουν «πως οι άνθρωποι εκφράζουν τη συμπαράσταση τους, χωρίς να κατανοούν πολλά από όσα συμβαίνουν στην Παλαιστίνη. Ακόμα και η αναγνώριση του κράτους στην οποία προχώρησαν κάποιες ευρωπαϊκές χώρες θέτει νέους όρους για τους Παλαιστίνιους, γίνεται με δεκάδες προϋποθέσεις. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να κρίνει τον Παλαιστινιακό λαό τη στιγμή που ζει μια συνεχιζόμενη τραγωδία, τη στιγμή που τα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα καταπατώνται στην πατρίδα μας. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να κρίνει τον Παλαιστινιακό λαό ζώντας σε μια πλευρά του πλανήτη που έχει χιλιάδες επιλογές, ενώ οι συμπατριώτες μας δεν έχουν καμία. Ακόμα και πριν την προεδρία Αραφάτ παλεύαμε για μια ελάχιστη πρόσβαση στην ανεξαρτησία, μια ελάχιση πρόσβαση στη δυνατότητα να ορίζουμε τη μοίρα μας. Παρόλα αυτά, δηλώνω με βεβαιότητα πως οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν πάψει να πιστεύουν στην ανθρωπιά», λένε.

@Nίκος Βερβερίδης

Στους τίτλους αρχής της ταινίας, ακούγεται η φωνή του Ντόναλντ Τραμπ να ανακοινώνει με απύθμενο κυνισμό τα νοσηρά σχέδια του για τη δημιουργία ενός τουριστικού θερέτρου στα παράλια της Γάζας – γεγονός που προϋπoθέτει τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων από τη γη τους. Πιθανότερο σενάριο (πάντα στο μυαλό του Τραμπ) ο εκτοπισμός τους στην Ιορδανία, εκεί που οι δύο σκηνοθέτες γύρισαν την ταινία το 2024· εκεί όπου πέρα από τα σύνορα ζουν ακόμα οι γονείς τους με την καθημερινή απειλή του θανάτου και του λιμού. 

Την ίδια ώρα, στους τίτλους τέλους της ταινία, προβάλλει η φράση  «θα τελειώσει». Τους ρωτώ, με ποιους όρους, μέσα σε αυτό το σκληρό γεωπολιτικό, καπιταλιστικό παιχνίδι, φαντάζονται πως θα τελειώσει αυτή η τραγωδία.  Απαντούν πως «θα τελειώσει πολύ, πολύ σύντομα. Έχουμε ελπίδα στην ψυχή μας και σας τη μεταδίδω».