Ο επίλογος της Κατερίνας Ευαγγελάτου στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Λίγες εβδομάδες πριν λήξει η θητεία της, ως της πρώτης γυναίκας καλλιτεχνικής διευθύντριας στην 70χρονη ιστορία του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, η Κατερίνα Ευαγγελάτου ανέβηκε στη σκηνή της αίθουσας Η, στην Πειραιώς 260 για τον επίλογο της. Πέρασαν έξι χρόνια από την ανάληψη καθηκόντων της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του μεγαλύτερου και ιστορικότερου φεστιβαλικού θεσμού της χώρας και είχε έρθει η στιγμή για τον απολογισμό έργου μιας θητείας που, μόλις στην αρχή της, ανακόπηκε από την συγκυρία της πανδημίας· και για περισσότερο από 18 μήνες μετατράπηκε σε διαχείριση κρίσης.

Σε μια συγκινησιακά φορτισμένη αποφώνηση, η Κατερίνα Ευαγγελάτου διέτρεξε τους σταθμούς του σχεδιασμού και της υλοποίησης της διοικητικής ομάδας της διοργάνωσης που, ακόμα και σύμφωνα με τους αριθμούς, κλείνει με θετικό πρόσημο. Τα ταμεία του Φεστιβάλ παραδίδουν αποθεματικό που αναμένεται να ξεπεράσει τις 500.000 ευρώ – μια μαρτυρία ευρωστίας για τον οργανισμό που δεν είναι η μοναδική.

Παρουσιάζοντας τον πίνακα επί του συνόλου των εισπράξεων.

Το σύνολο των θεατών που παρακολουθούσαν τις παραστάσεις και τα δρώμενα της διοργάνωσης κάθε καλοκαίρι αγγίζουν τις 250.000 κατ’ έτος, καταφέρνοντας όχι μόνο να αποκαταστήσουν την επιστροφή του κοινού στις αίθουσες της Πειραιώς 260 και στα ανοιχτά αρχαία θέατρα – τα οποία έπληξε δραματικά η πανδημία – αλλά και να την ξεπεράσουν. Το 2019 το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου συγκέντρωνε 200.000 θεατές ενώ το καλοκαίρι του 2024 (η φετινή καταμέτρηση δεν έχει ολοκληρωθεί καθώς έπονται παραστάσεις στο Φεστιβάλ Επιδαύρου) άγγιζαν τις 250.000:  μια αύξηση της τάξεως του 25%. Το άθροισμα των θεατών της εξαετίας (με δυο σχεδόν νεκρές σεζόν) αγγίζει το εντυπωσιακό νούμερο του 1 εκατομμυρίου θεατών.

Η ίδια ανοδική πορεία μεταφράζεται μοιραία στα σύνολα εισιτηρίων και εισπράξεων. Είναι χαρακτηριστικό πως από το 2022 – οπότε και αποκαταστάθηκε η ροή του κοινού στα θέατρα, τα ταμεία του Φεστιβάλ είχαν έσοδα 6 εκατομμύρια ευρώ (έναντι των 5 εκατ. ευρώ κατά το «υγιές» έτος 2019), το 2023 έφτασαν τα 7 εκατομμύρια και το 2024 άγγιξαν τα 7.5 εκατομμύρια ευρώ – ποσά που αντανακλούν και την έντονη χορηγική δραστηριότητα που ανέπτυξε στη δεύτερη φάση της θητείας της η διοίκηση Ευαγγελάτου· και η οποία κορυφώθηκε φέτος με αφορμή το 70 επετειακό έτος του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. «Για πρώτη φορά συσπειρώθηκε γύρω από το Φεστιβάλ τόσο μεγάλη ομάδα υποστηρικτών, με αποτέλεσμα την εντυπωσιακή αύξηση στα έσοδά μας. Το 2019 το ποσόν από χορηγίες ανερχόταν σε 147.000 ευρώ. Για το έτος 2025, με τις προσπάθειες Διοίκησης και Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης, το έσοδο από χορηγίες και δωρεές ανέρχεται σε 3.250.000 ευρώ», σημείωνε από σκηνής η κ. Ευαγγελάτου.

Στιγμιότυπο από το κλασικό συναυλιακό πρόγραμμα του Ωδείου Ηρώδου Αττικού.

Στην ομιλία της, στάθηκε πολλές φορές στο ρήμα «παραδίδουμε», δίνοντας έμφαση στη σκυτάλη της συνέχειας που περνάει στα χέρια του σκηνοθέτη και καλλιτεχνικού διευθυντή της «Ελευσίς 2023» Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, Μιχαήλ Μαρμαρινού που βρισκόταν στις πρώτες σειρές της πλατείας. «Από τον Σεπτέμβριο του 2019, εργαστήκαμε συστηματικά με στόχο την ανανέωση της φιλοσοφίας, του περιεχομένου και της εικόνας του μεγαλύτερου πολιτιστικού οργανισμού της χώρας. Με γνώμονα την υψηλή καλλιτεχνική ποιότητα, την εξωστρέφεια, την πολυφωνία, την τόλμη, τη συμπερίληψη, τη χρηστή οικονομική διαχείριση και την αναβάθμιση των υποδομών μας, και παρά τις αντιξοότητες – ιδιαιτέρως κατά τα δύο πρώτα χρόνια της πρώτης θητείας μας (2020-2021), εξαιτίας της πανδημίας του COVID-19 – χάρη στον μόχθο και τη φροντίδα όλης της ομάδας μας, παραδίδουμε σήμερα ένα ανανεωμένο, εύρωστο και πολύπλευρο Φεστιβάλ», έλεγε χαρακτηριστικά η Κατερίνα Ευαγγελάτου ενώ στη διάρκεια του απολογιστικού της λόγου επανέλαβε: «παραδίδουμε ένα Φεστιβάλ ολοζώντανο, ανοικτό στην κοινωνία, με παραστάσεις που έφεραν στην Ελλάδα για πρώτη φορά δεκάδες πρωτοποριακούς καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες και γέννησαν γεγονότα που άφησαν ξεχωριστό ίχνος».

Η Κατερίνα Ευαγγελάτου παραδίδει τη σκυτάλη της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου στο Μιχαήλ Μαρμαρινό.

Για τις επί μέρους τομές ή περιοχές έργου που δόθηκε έμφαση κατά τη διάρκεια της εξαετίας, η Ευαγγελάτου στάθηκε σε έντεκα σημεία, ονομάζοντας τους πυλώνες:

1. Εξωστρέφεια: Τόνωση του διεθνούς στίγματος του Φεστιβάλ (διεθνείς συμπράξεις στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, μετακλήσεις διάσημων καλλιτεχνών στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, διεθνείς συμπαραγωγές στην Πειραιώς 260, μετάκληση πρωτοεμφανιζόμενων στην Ελλάδα ξένων δημιουργών)
2. Παραγωγή και εξαγωγή ελληνικών παραστάσεων στο Grape (29 αναθέσεις σε Έλληνες καλλιτέχνες, 11 εκ των οποίων έχουν περιοδεύσει 40 πόλεις του κόσμου)
3. Αναζωογόνηση της κληρονομιάς του Αρχαίου Δράματος (μετάκληση ξένων σκηνοθετών σε συνέργεια με ελληνικούς θιάσους, ανάθεση σε νέους συγγραφείς μεταγραφής αρχαίων τραγωδιών σε καινούργιες δραματουργίες)
4. Δημιουργία Κύκλων: Έμφαση στη δραματουργική ταυτότητα του καλλιτεχνικού προγράμματος (θεματικές που αναπτύχθηκαν στην διάρκεια της εξαετίας ή αφιερώματα με αφορμή ιστορικές επετείους)
5. Open Plan: Χρονική επέκταση των καλλιτεχνικών δράσεων
6. Πολυφωνία: Άνοιγμα σε νέα καλλιτεχνικά είδη (hip hop Battles, Subset Festival, Κύκλος τζαζ, Live Πειραιώς)
7. Διεύρυνση συνεργασιών με εγχώριους πολιτιστικούς φορείς
8. Ανάπτυξη του τομέα των εκδόσεων (λευκώματα, έκδοση έργων από αναθέσεις του Φεστιβάλ, θεατρικά προγράμματα παραγωγών του Φεστιβάλ)
9. Ανανέωση του προφίλ του Φεστιβάλ (αλλαγή εταιρικής και οπτικής ταυτότητας, ανάπτυξη πωλητηρίων κ.α.)
10. Ενίσχυση χορηγικών συνεργασιών
11. Αναβάθμιση υποδομών του οργανισμού (Pavilion Ηρωδείου, Pavilion Επιδαύρου, βελτίωση υποδομών εξοπλισμού στην Πειραιώς 260, αναβάθμιση και αγορά μόνιμου τεχνικού εξοπλισμού, ψηφιακός μετασχηματισμός του Φεστιβάλ).

Ασκώντας αυτοκριτική, η Κατερίνα Ευαγγελάτου έθεσε το ρητορικό ερώτημα «αν έγιναν όλα σωστά;» στη διάρκεια του γενικού σχεδιασμού και της υλοποίησης του. «Και βέβαια όχι. Τα λάθη και οι παραλείψεις μας δεν ήταν, όμως, από πρόθεση να αδικήσουμε κανέναν», σχολίασε η ίδια.

Με τον Γενικό Διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου Γιάννη Καπλάνη και τον Πρόεδρο του ΔΣ, Δημήτρη Πασσά.

Πράγματι, η συνολική αποτίμηση – όχι μόνο όπως την καταγράφει το ίδιο το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και τα αδιάψευστα νούμερα του απολογισμού – αλλά και η αίσθηση του τακτικού θεατή στο σύνολο των δράσεων και πρωτοβουλιών της διοργάνωσης τα τελευταία έξι χρόνια, επαληθεύουν μια θετική και ολοένα αναπτυσσόμενη πορεία: ένα σχεδιασμό μεθοδικό και μια συστηματική υλοποίηση που, σε πολλές περιπτώσεις, καρποφόρησε σε (μέχρι τότε) “ακαλλιέργητες” περιοχές.

Η σταδιακή στροφή στις αναζητήσεις της Επιδαύρου με μετακλήσεις δημιουργών διεθνούς κλάσης για να εστιάσουν και να δώσουν τη δική τους ματιά στο αρχαίο δράμα προσδίδοντας έναν άλλο τόνο κύρους και αισθητικής στον επιδαύριο προγραμματισμό, η ενθάρρυνση – ανάθεση συγγραφής νέων έργων με πηγή την αρχαία γραμματεία, η ανανεωτική συνομιλία με σύγχρονες αλλά παραγκωνισμένες τέχνες από συστημικά Φεστιβάλ (τουλάχιστον στην Ελλάδα) – όπως η ηλεκτρονική και τζαζ μουσική σκηνή ή οι street εκφάνσεις του χορού – και φυσικά η πολυπόθητη εξαγωγή ελληνικών παραγωγών στην Ευρώπη και τον κόσμο μέσω της πλατφόρμας του Grape, ήταν τα κομβικά σημεία παρέμβασης και διαρκούς εξέλιξης τους στον καλλιτεχνικό σχεδιασμό της Κατερίνας Ευαγγελάτου.

Μετά την απόλυτα αναμορφωτική, για το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, θητεία του Γιώργου Λούκου, η θητεία της Κατερίνας Ευαγγελάτου αφήνει ένα ισχυρό, συμπαγές ανανεωτικό αποτύπωμα στη διοργάνωση.

Βεβαίως, το Grape – ή οποιαδήποτε άλλη πλατφόρμα εξωστρέφειας για την ελληνική παραγωγή υιοθετηθεί από τη νέα καλλιτεχνική διεύθυνση του Μιχαήλ Μαρμαρινού – επιδέχεται βελτιώσεων. Συνιστά μεν, μια απολύτως αναγκαία συνθήκη για την ελληνική παραστατική παραγωγή, εντούτοις αρκετές από τις αναθέσεις της τριετίας (2023, 2024, 2025) δεν δουλεύτηκαν αρκετά για να είναι ικανές να ανταποκριθούν στον διεθνή ανταγωνισμό.

«Κάθε νέα Καλλιτεχνική Διεύθυνση σμιλεύει τη δική της αποστολή. Με γνώση της ιστορικής συνέχειας του Φεστιβάλ, επιχειρεί να καταθέσει τη δική της πρόταση και να αφήσει μια παρακαταθήκη για την επόμενη φάση του οργανισμού. Κατά τη δική μας εξαετία επιδιώξαμε να δημιουργήσουμε ένα πρόγραμμα πολυφωνικό, σύγχρονο και τολμηρό, με καλλιτέχνες από όλα τα μέρη του κόσμου· καλλιτέχνες που, κατά τη γνώμη μας, είχαν να κομίσουν μια πρόταση ενδιαφέρουσα, που να συνομιλεί δημιουργικά με τις κατευθύνσεις του γενικότερου σχεδιασμού μας», είπε η Κατερίνα Ευαγγελάτου ολοκληρώνοντας τον απολογισμό της στρατηγικής του οργανισμού, ευχαριστώντας έναν προς έναν, μία προς μία τους διοικητικούς και τεχνικούς συνεργάτες της αλλά και το κοινό για τα «έξι συναρπαστικά χρόνια».

Το επόμενο κεφάλαιο για το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου αναμένεται να ανοίξει το Σεπτέμβριο, οπότε και ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής Μιχαήλ Μαρμαρινός αναλαμβάνει επίσημα καθήκοντα.