ΣΑΒΒΑΤΟ
05
ΙΟΥΛΙΟΥ
Τελικά, ρε παιδιά, μάθαμε «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά»; Το inside joke όσων ξαναβρεθήκαμε στην Κόνιτσα έγινε σχεδόν σύνθημα – μια αυθόρμητη έκφραση της χαράς και της ευγνωμοσύνης για όλα όσα μας χαρίζει αυτός ο μαγικός τόπος.
Ήταν ο δροσερός αέρας; Τα επιβλητικά βουνά –που μόνο μαύρα δεν τα λες; Οι βουτιές στα κρυστάλλινα νερά του Αώου, κάτω απ’ το πέτρινο γεφύρι; Ή μήπως εκείνη η διάχυτη αίσθηση φιλοξενίας, που σε αγκάλιαζε σε κάθε γωνιά της Κόνιτσας καθ’ όλη τη διάρκεια του τριημέρου;
To αρχοντικό της Χάμκως, με την καταπληκτική θέα στην πεδιάδα της Κόνιτσας, φιλοξενεί τις συναυλίες του φεστιβά. Το σπίτι κτισμένο στα τέλη του 18ου αιώνα συνδέεται με την μητέρα του Αλή πασά των Ιωαννίνων και αποτελεί κηρυγμένο ιστορικό και διατηρητέο μνημείο. ©Orfeas Kalafatis
Αυτό που σίγουρα επιβεβαίωσα, για άλλη μια χρονιά, είναι πως το φεστιβάλ «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά» είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα μουσικό γεγονός. Είναι η αίσθηση πως κάτι χτίζεται εδώ – όχι ως θέαμα, αλλά ως σχέση.
Μια κοινότητα που στήνεται κάθε χρόνο, όχι γύρω από τη σκηνή, αλλά γύρω από την ανάγκη να ξανασυναντηθούμε: με τη μνήμη, με τις παραδόσεις μας, με κάτι βαθιά δικό μας. Να χορεύουμε χωρίς να ξέρουμε τα βήματα. Να ακούμε χωρίς να καταλαβαίνουμε τους στίχους. Να υπάρχουμε μαζί, αυθεντικά και αβίαστα.
Ο βραβευμένος με Γκράμι αμερικανός μουσικός παραγωγός Christopher King , ξεκινούσε κάθε βραδιά παίζοντας τα συλλεκτικά και γεμάτα ιστορία 78άρια του. Την ίδια στιγμή, με τη χαρακτηριστική, βραχνή φωνή του, μάς παρουσίαζε τους καλλιτέχνες που θα ακούγαμε στη συνέχεια ©Andreas Simopoulos
Εκεί, ανάμεσα σε πολυφωνίες, σε σκοπούς από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, σε ουγγρικά έγχορδα και βουλγάρικες γκάιντες, δεν υπήρχαν “προγράμματα”, υπήρχε παρουσία. Ήσουν εκεί και συμμετείχες. Κάπως έτσι λειτουργεί η μαγεία των “Μαύρων Βουνών”: δεν είναι κάτι που το κοιτάς σαν θεατής, αλλά κάτι που σε καλεί να μπεις μέσα του. Να αφεθείς σε ήχους οργάνων που ίσως δεν αναγνωρίζεις, να ακούσεις ένα hip-hop κομμάτι από τη Ρουμανία και να δεις πώς χωράει σε μια πλατεία που πριν λίγο έπαιζε ηπειρώτικα.
©Andreas Simopoulos
Είναι εντυπωσιακό το πώς το φεστιβάλ καταφέρνει να κάνει τον πειραματισμό να μοιάζει φυσικός. Τίποτα δεν είναι επιτηδευμένο. Κι όμως, κάθε ήχος, κάθε επιλογή, έχει ένα τρομερό βάθος και σκέψη πίσω της. Και σίγουρα μπορείς να διακρίνεις τη γνώση αλλά και το πάθος για αυτούς τους ήχους που χαρακτηρίζει τον Κρίστοφερ Κινγκ, τον ενορχηστρωτή αυτής της γιορτής.
©Andreas Simopoulos
Ένα άλλο στοιχείο που ξεχωρίζει αυτό το φεστιβάλ είναι η η απουσία του «κέντρου». Δεν υπάρχει headliner, δεν υπάρχει VIP χώρος. Υπάρχει μόνο τόπος και χρόνος, κι εμείς, όλοι ισότιμα, μέσα σ’ αυτόν. Από τα πρωινά εργαστήρια στη μικρή πλατεία της Κόνιτσας στα πέτρινα πεζούλια της αυλής της Χάμκως για τα βραδινά live όλοι ήμασταν συντονισμένοι στη συνθήκη αυτή.
©Andreas Simopoulos
Το ίδιο ίσχυε και για τους κατοίκους της Κόνιτσας. Δεν ήταν απλώς θεατές – ήταν μέρος του φεστιβάλ. Από τον παππού που σιγοτραγουδούσε δίπλα σου, μέχρι τα παιδιά που χόρευαν αυθόρμητα μπροστά απ’ τη σκηνή, και τους συλλόγους που ανέβηκαν μαζί με μουσικούς από τα Βαλκάνια για να στήσουν κάτι που έμοιαζε περισσότερο με γλέντι παρά με “παράσταση”. Αυτή η αίσθηση του “δικού μας” – όχι ως κλειστότητας αλλά ως οικειότητας – είναι που κάνει αυτό το φεστιβάλ τόσο ιδιαίτερο.
©Andreas Simopoulos
Όπως και οι προβολές ταινιών: οι Αδελφοί Μανάκη με τη ζωντανή μουσική συνοδεία, σου θύμιζαν πως αυτή η περιοχή είχε πάντα φωνή και βλέμμα. Το σινεμά εδώ δεν ήταν για “χαλάρωση μετά τη συναυλία”, ήταν άλλο ένα κομμάτι της μνήμης που επανερχόταν.
Η τελευταία βραδιά του φεστιβάλ στην κεντρική πλατεία της Κόνιτσας εξελίχθηκε σε ένα παραδοσιακό γλέντι ©Andreas-Simopoulos
Κι όταν το φεστιβάλ κορυφώθηκε την Κυριακή το βράδυ με ένα μεγάλο παραδοσιακό πανηγύρι στην πλατεία, έγινε ξεκάθαρο πως όλα αυτά – οι μουσικές, οι άνθρωποι κάθε ηλικίας που χόρευαν σε ομόκεντρους κύκλους- ήταν συμμετοχή σε κάτι κοινό.
Αυτό που καταλαβαίνεις τελικά είναι πως η Στέγη δεν «έφερε» ένα φεστιβάλ στην Κόνιτσα. Έχτισε μαζί με την Κόνιτσα και όσους ξαναέρχονται κάθε χρόνο ένα συμβάν που μοιάζει αυθεντικά τοπικό και βαθιά διεθνές. Μια γιορτή που δεν φοβάται ούτε την παράδοση ούτε το καινούργιο – γιατί δεν τα βάζει σε αντιπαράθεση. Τα αφήνει να συνομιλήσουν, να συγκατοικήσουν και να δανειστούν το ένα απ’ το άλλο, όπως συνέβαινε πάντα στις μουσικές κουλτούρες των Βαλκανίων.
Από τα εργαστήρια χορού και τραγουδιού στην πλατεία της Παλιάς Αγοράς της Κόνιτσας ©Andreas Simopoulos
Οπότε όχι, δεν μάθαμε γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά. Αλλά μάθαμε γιατί θέλουμε να επιστρέφουμε κάθε χρόνο σε αυτά. Γιατί θέλουμε να υπάρχουμε σ’ αυτό το «ανάμεσα» – ανάμεσα σε γλώσσες, μουσικές, ηλικίες, κοινότητες και μνήμες. Και να χτίζουμε εκεί με τη συμμετοχή μας κάτι νέο. Ίσως τελικά το πιο ταιριαστό όνομα για αυτό το φεστιβάλ να είναι: «Γιατί είναι φως τα βουνά»!
©Andreas Simopoulos
Η έναρξη του φεστιβάλ έγινε με το μικρασιάτικο τρίο των Zelişah, Βασίλη Κώστα και Παναγιώτη Αϊβαζίδη (φωνητικά, λαούτο, ντουντούκ και κανονάκι), που μας ταξίδεψαν μουσικά από την Κωνσταντινούπολη μέχρι την Ήπειρο. ©Andreas Simopoulos
Το ποντιακό μουσικό σύνολο Χωρέτ’: Ο Θανάσης Στυλίδης τραγουδάει και παίζει λύρα, ο Νικηφόρος Φουλιράς παίζει λύρα, αγγείο [τουλούμ] και φλογέρα, ενώ ο Σταύρος Καρυπίδης είναι στο νταούλι. ©Andreas Simopoulos
Τη δεύτερη μέρα του φεστιβάλ, οι Ρουμάνοι Subcarpați μας έδειξαν πώς η ραπ και το χιπ χοπ μπορούν να δεθούν οργανικά με παραδοσιακά λαϊκά όργανα και μελωδίες του παρελθόντος. ©Andreas Simopoulos
Το κοινό στη Χάμκω ενθουσιάστηκε με τους Subcarpați. ©Andreas Simopoulos
Οι Βούλγαροι μουσικοί Kaynak Pipers Band, με αυλούς και γκάιντες, έστησαν το γλέντι της δεύτερης μέρας του φεστιβάλ. ©Andreas Simopoulos
Η Ουγγρική μπάντα εγχόρδων, Szászcsávás Band, με επικεφαλής την οικογένεια του Sándor Csányi, που περιλαμβάνει τρία βιολιά, βιόλα και κοντραμπάσο, ξεσήκωσε όσους βρέθηκαν στην πλατεία της Κόνιτσας την τελευταία μέρα του Φεστιβάλ. ©Andreas Simopoulos
©Andreas Simopoulos
Η κρητική μπάντα του Κωστή Νοδαράκη. ©Andreas Simopoulos
Με επικεφαλής τον κλαριντζή Κωνσταντίνο Χαλκιά από τη Βούρμπιανη, έξω από την Κόνιτσα, η μπάντα των Χαλκιάδων αντιπροσωπεύει μια μοναδική σύγκλιση των χορευτικών μελωδιών και των ρυθμών της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας. ©Andreas Simopoulos
©Andreas Simopoulos
