Plásmata 3: Μια πρώτη ματιά στα έργα που θα μάς φέρουν στο Πεδίον του Άρεως

Πόσο πραγματική είναι η πραγματικότητά μας; Τι συμβαίνει όταν δεν μπορείς –κι ούτε σε νοιάζει– να διαχωρίσεις το κατασκευασμένο από το πραγματικό; Όταν νομίζεις ότι αυτό κάπου το έχεις ξαναδεί; Όταν το φυσικό και το τεχνητό συνυπάρχουν αρμονικά σε ένα μέρος; Όπως σε ένα πάρκο; Όπως στο Πεδίον του Άρεως;

Τα Plásmata 3 είναι «μια μικρή γιορτή της τέχνης, του δικαιώματος στην τεμπελιά και την απραξία, της ανακουφιστικής δύναμης της συνύπαρξης», όπως αναφέρει η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, Αφροδίτη Παναγιωτάκου. Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση μάς μυεί, από τις 27 Μαΐου έως τις 15 Ιουνίου, στη γοητεία πλασμάτων που θα μπορούσαν από πάντα να βρίσκονται εκεί. Τα Plásmata 3 απλώνονται διακριτικά στο Πεδίον του Άρεως και, αντί να ακολουθήσουν τις κεντρικές διόδους του πάρκου, μας καλούν να αναζητήσουμε μια νέα τοπογραφία που τοποθετείται μέσα στα παρτέρια του Πεδίου, στο περιθώριο και ταυτόχρονα στα σπλάχνα του, σαν να ήταν από πάντα εκεί. Και εμείς μαζί τους, με μια σπάνια ευκαιρία να ζήσουμε και να χτίσουμε τα κοινά μας όνειρα.

Plásmata 3, η αφίσα

Τα Plásmata 3 δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στον πανηγυρικό και συμβιωτικό χαρακτήρα μιας γιορτής στον δημόσιο χώρο. Όπως κάθε έργο που  τοποθετείται στον χώρο του Πάρκου είναι σαν να φυτρώνει από αυτό, δράσεις όπως μουσικές εκδηλώσεις, εργαστήρια καινοτομίας με επιχειρήσεις και ομάδες της γειτονιάς, φαγητό, ραδιοφωνικές εκπομπές, ομιλίες και προβολή ταινιών συνιστούν τη ραχοκοκαλιά των φετινών Πλασμάτων. Αντίστοιχα και τα έργα της έκθεσης, ως κορμός αυτής της γιορτής, «ριζώνουν» στο πάρκο. Νέες αναθέσεις μαζί με έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση, νέες δημιουργίες καλλιτεχνών από τα προγράμματα ONX και AiR, μαζί με έργα γνωστά που αγαπάμε, αλλά και με όσα παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, συνυφαίνουν τα φετινά Plásmata. 25 καλλιτέχνες από όλα τα πεδία στήνουν ένα ιδιότυπο κυνήγι θησαυρού που μπλέκει αρμονικά την αλήθεια και την παραίσθηση.

Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης με την Αναρχαιολογική Αναπαράσταση (2025) φαντάζεται κίονες που μπορείς δίπλα τους να ξαποστάσεις, σε ένα ξέφωτο που δεν έχεις προσέξει ποτέ πριν, προτείνοντας μια αντιεραρχική queer αρχαιολογία. Ο Andreas Wannerstedt με το Focus! (2024) σχολιάζει χιουμοριστικά την εμμονή μας να διαχωρίζουμε το αληθινό και το ψεύτικο, αλλά και το μάταιο της αντίστασης στις επιθυμίες μας, εκκινώντας από μια χρωματιστή προτομή του στωικού φιλοσόφου Χρύσιππου. Η Ναταλία Μαντά με το Mother (2023) μας φανερώνει ένα γλυπτό μιας μητέρας θεάς, που θα μπορούσε να έχει τώρα μόλις ανακαλυφθεί σε κάποια ανασκαφή αλλά και να έχει πέσει από κάποιον ιπτάμενο δίσκο, σαν μια αρχαιολογία του μέλλοντος, έτοιμη να κυοφορήσει και να χυμήξει ταυτόχρονα. Οι Joana Hadjithomas & Khalil Joreige με το Where Is My Mind? (2020), εμπνευσμένοι από τον Σεφέρη, μας ψιθυρίζουν ιστορίες αιώνων μέσα από μια ατελείωτη παρέλαση ακέφαλων και ασώματων ελληνιστικών αγαλμάτων και ψηφιακών στοιχείων, σε μια τελετή για την απώλεια, τη μνήμη και την ελευθερία. Η Έφη Γούση με το Tectonic Riders (2025) υφαίνει μια τελετή αναγέννησης σε ένα μεταποκαλυπτικό τοπίο, με νεαρά κορίτσια σαν άλλες αμαζόνες και τη μηχανή ως το γονιμοποιό στοιχείο να αναβιώνουν το τελετουργικό των ταυροκαθαψίων, ως φορείς ζωής και φλόγας. Οι The Callas (Λάκης & Άρης Ιωνάς) με το Punkthenon (2022) μας προσκαλούν να απολαύσουμε ειρωνικά το αιώνιο ελληνικό καλοκαίρι ξαπλωμένοι σε σεζλόνγκ πάνω σε έναν μικρό λόφο, ατενίζοντας τον σουρεαλιστικό Παρθενώνα τους, σε μια παγωμένη έκρηξη φτιαγμένη από τα μάρμαρα των πεζοδρομίων του κέντρου της Αθήνας, ως μια πανκ αρχαιολογία του τώρα, ενώ με το Beware of the Dogs (Προσοχή στους σκύλους, 2001) απεκδύονται τον ανθρώπινο εαυτό τους διακωμωδώντας την αδυναμία επικοινωνίας μεταξύ ανθρώπων και ζώων αλλά και μεταξύ των ίδιων των ανθρώπων.

Ares Awakening, Aias Kokkalis

O Αίας Κόκκαλης με το Ares Awakening (Η αφύπνιση του Άρεως, 2025), μέσα από ένα μαγικό βίντεο συνθετικών πλασμάτων που διακόπτεται αναπάντεχα από μια αμήχανη πραγματικότητα δελτίων ειδήσεων, αναρωτιέται σχετικά με τα όρια της ανεκτικότητάς μας για το «άλλο», είτε πρόκειται για τα «χαμένα» πλάσματα του Πεδίου του Άρεως είτε για ανθρώπους και πλάσματα που ζουν δίπλα μας. Ο Moritz Simon Geist με το Hard Times – Soft Sounds (Σκληροί καιροί – Απαλοί ήχοι, 2021) φτιάχνει μια ονειρική διαδρομή με τα χακαρισμένα κοχύλια του σαν αντήχηση ενός κόσμου που συνειδητά επιβραδύνει. Οι Jiabao Li, Matt McCorkle & Botao ‘Amber’ Hu με το EchoVision (Ηχώ-Όραση, 2024) μας καλούν να αγκαλιάσουμε το σκοτάδι και να γίνουμε νυχτερίδες που φωνάζουν, τραγουδούν ή απλά μιλούν, με μια εφαρμογή εκτεταμένης πραγματικότητας. Ο Μανούσος Μανουσάκης με το Neighbors (Γείτονες, 2025) μας κάνει να αγαπήσουμε πλάσματα που γεννήθηκαν από μελάνι πάνω σε χαρτί και τώρα ζουν στο πάρκο μεταξύ του πραγματικού και του φανταστικού. Ο Robert Wilson με το Kool, Snowy Owl (Horizontal Blue) (2006) ακουμπά πάνω σε ένα δέντρο μια κουκουβάγια που δεν γνωρίζει το όριο ανάμεσα σε νύχτα και μέρα και μας καλεί να παρατηρήσουμε προσεκτικά τον κύκλο της ζωής, συμβολίζοντας την ανακύκλωση του χρόνου και της ύπαρξής μας. Η Τζάνις Ράφα με το Love me. Lick me. Forgive me. (2023–2024) ξεδιπλώνει τις σχέσεις εξουσίας και φροντίδας, αγάπης και εξαπάτησης, μέσα από τα μάτια ενός ζώου. Ο Ziad Antar με το Tokyo Tonight (2004) στήνει ένα παιχνιδιάρικο παράδοξο με πρόβατα και βοσκούς που θα μπορούσαν, με την ίδια φυσικότητα, να βρίσκονται στο Τόκιο ή στο Πεδίον του Άρεως, ενώ με το Metronome (2024) μετρά τον ρυθμό και τον κύκλο της ζωής και της απώλειας.

Neighbors, Manousos Manousakis

Ο DIONYSIOS με το Meditation on Time (Διαλογισμός για τον χρόνο, 2022–2025) τοποθετεί σε ένα παρτέρι ένα αγροτικό φορτηγάκι με τη χαρακτηριστική καρότσα, τόσο οικείο και τόσο ανοίκειο στον χώρο ενός πάρκου, ως μνημείο για το ιερό και το ανίερο, το καθημερινό και το θείο. Οι John Fitzgerald & Godfrey Reggio κάνουν μια στάση στην Αθήνα, αμέσως μετά τη συμμετοχή τους στο διαγωνιστικό τμήμα Immersive του Φεστιβάλ των Καννών, με το The Vivid Unknown: CloudQatsi (Το ζωντανό άγνωστο: CloudQatsi, 2025) και τοποθετούν σε μια ιδιότυπη σπηλιά μια βιντεοεγκατάσταση για τον πλανήτη που χάνεται, την τεχνολογία που κυριαρχεί και τη ζωή εκτός ισορροπίας. Ο William Kentridge με το Shadow Procession (Πομπή σκιών, 1999) πλάθει έναν αλλιώτικο Καραγκιόζη, οδηγώντας μια πομπή από σκιές και φιγούρες που παρελαύνουν –από εργάτες έως βασιλιάδες και από εκτοπισμένους έως μπάντες με πνευστά– ως μια ονειρική παρέλαση, που δεν καταλήγει κάπου ούτε τελειώνει ποτέ. Οι Kalos&Klio με το The Keeper of the Garden (Ο φύλακας του κήπου, 2025) ενσαρκώνουν το πνεύμα του πάρκου, με έναν ψηφιακό σαμάνο-τοτέμ που φέρει σύμβολα ενότητας και αφθονίας και μας καλεί να φυτέψουμε σπόρους ειρήνης και να γίνουμε οι φύλακες του Πεδίου των πολλαπλών κοινοτήτων. Η Μαρία Μαυροπούλου με το The Sleight of the Machine (Η ταχυδακτυλουργία της μηχανής, 2025) μας εισάγει στον κόσμο ενός ταχυδακτυλουργού, τον οποίο παρακολουθούμε όχι απλώς ως θεατές, αλλά ως συνεργοί στην εξαπάτηση που απολαμβάνουμε με πλήρη συνείδηση και ευχαρίστηση. Η Martyna Marciniak με το Anatomy of Non–Fact. Chapter 1: AI Hyperrealism (Ανατομία του μη γεγονότος. Κεφάλαιο 1: Φωτορεαλισμός τεχνητής νοημοσύνης, 2024) μας συστήνει έναν ψεύτικο Πάπα με μπουφάν Balenciaga, αποκωδικοποιώντας την κατασκευή εικόνων μέσα από την τεχνητή νοημοσύνη και, μέσα από αυτήν, τη διαρκή μας ταλάντευση ανάμεσα στο πραγματικό και το κατασκευασμένο. Η Κατερίνα Κομιανού με τα Κειμήλια (2024–2025) εξερευνά με φιλμάκια Super 8 την αστική τοπογραφία της Αθήνας το σούρουπο, εμπνεόμενη από την ποίηση της Κατερίνας Γώγου και εστιάζοντας σε τόπους και μορφές λίγο πριν να χαθούν ή να ξεχαστούν. Ο Pierre–Christophe Gam με το The Sanctuary of Dreams (Το Ιερό των Ονείρων, 2025) στήνει έναν ναό από φως και σιωπή για να οραματιστούμε, με τη βοήθεια ενός περφόρμερ που θα καθοδηγεί το ταξίδι μας, τον τρόπο με τον οποίο θέλουμε να τρώμε, να παίζουμε, να ονειρευόμαστε, να προσευχόμαστε και να αγαπάμε σε ένα ιδανικό μέλλον. Η Yoann Bourgeois Art Company με το Approach 17. Opening (Προσέγγιση 17. Opening, 2023) υφαίνει μια ψευδαίσθηση, τοποθετώντας μια λευκή σκάλα που δεν οδηγεί πουθενά και πάνω της ανεβάζει έναν άνδρα – μια φιγούρα ακούραστη, που μοιάζει να παλεύει αέναα να φτάσει κάπου· ίχνος μιας ύπαρξης που δεν έπαψε ποτέ να ανεβαίνει, να επιμένει, να ελπίζει, αλλά ταυτόχρονα ποτέ δεν μπορείς να πεις εάν βρίσκεται στο σημείο της πτώσης ή της ανόδου. Η Noemi Iglesias Barrios με το The Falling City (2025) αναρωτιέται πόση τρυφερότητα μπορεί να αντέξει μια πόλη και συνθέτει ένα μνημείο αγάπης, γεμάτο γυάλινα γλυπτά που φωτίζονται ανάλογα με το εάν οι επισκέπτες πιάνονται χέρι χέρι, αγκαλιάζονται ή φιλιούνται.

Τα Plásmata 3 είναι αλλόκοτα. Αλλά και αξιολάτρευτα. Τρυφερά και οικεία. Μας κάνουν να αναρωτιόμαστε: Υπάρχουν; Υπήρξαν; Θα υπάρξουν; Ίσως τελικά αυτό να μην έχει και τόση σημασία. Πάμε στα Plásmata 3 να παίξουμε, δίχως να σκεφτόμαστε τι είναι κανονικό και τι όχι. Κάντε μια παύση και σχεδιάστε τη δική σας διαδρομή. Δεν χρειάζεται εισιτήριο. Μόνο φαντασία.