Η Μαρία Δριμή μιλά για τη νουβέλα «Ρωγμή στον Τοίχο»

Στο οπισθόφυλλο του «Ρωγμή στον Τοίχο», η συγγραφέας Μαρία Δριμή μας βάζει στον κόσμο της νουβέλας της με τα εξής λόγια:

«Τι κρύβει ο τοίχος του γείτονα; Μια ρωγμή που εμφανίζεται ξαφνικά στο διαμέρισμα του Μάρκου Σελαβή, γίνεται αφορμή συνάντησης με τους παράξενους γείτονες της διπλανής πολυκατοικίας. Η γνωριμία μαζί τους και η αλήθεια πίσω από τους καθημερινούς τους καυγάδες στο μπαλκόνι, θα αλλάξει αναπάντεχα τη ζωή του, τόσο ώστε να νιώσει την ανάγκη να την αφηγηθεί σε μια σύντομη νουβέλα.»

Και ομολογουμένως πολλοί αναγνώστες μπορεί να ταυτιστούν με αυτή τη συνθήκη των παράξενων γειτόνων που κρύβουν τα δικά τους μυστικά, όπως άλλωστε κάνουμε όλοι οι άνθρωποι. Όμως σε μία κατάσταση εγκλεισμού, όπως αυτή της πανδημίας, χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε τόσο τους εαυτούς μας, όσο και τους γύρω μας, όπως ακριβώς θα κάνει ο πρωταγωνιστής.

Οι ανθρώπινες σχέσεις, όπως προσθέτει η συγγραφέας στο οπισθόφυλλο, είναι δύσκολες και τα γεγονότα αυτής της νουβέλας, όσο αφύσικα και αν φαίνονται, είναι τελικά αρκετά πιθανά να συμβούν, ακόμα και δίπλα μας.

Στον σύνολό της, η «Ρωγμή στον Τοίχο» μας δείχνει πως ακόμα και σε μία περίοδο εγκλεισμού μπορούμε να απελευθερωθούμε, αρκεί να το θέλουμε και η συγγραφέας της, η Μαρία Δριμή μας μιλάει για την λογοτεχνία, τις ανθρώπινες σχέσεις και για τους χαρακτήρες της νουβέλας της, που τελικά ζουν ανάμεσά μας.

Η Μαρία Δριμή είναι ιατρός εντατικολόγος σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του ΕΣΥ και πτυχιούχος Φιλολογίας του ΕΚΠΑ. Φωτογραφία: Λίζα Δεβεζόγλου

Πιθανόν ταυτόχρονα με τη γέννησή μου. Η μητέρα μου, φιλόλογος, ήταν μανιώδης αναγνώστρια, κυριολεκτικά εξαρτημένη από το βιβλίο. Αντί για παραμύθια της άρεσε να μας διηγείται σκηνές από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Και μας αγόραζε βιβλία. Πριν φύγουμε για τις καλοκαιρινές διακοπές, με έπαιρνε μαζί της στο κέντρο της Αθήνας, στο βιβλιοπωλείο της Εστίας, και μου αγόραζε τα βιβλία που θα έπαιρνα μαζί μου. Από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού είχα δικό μου ράφι στη βιβλιοθήκη με παιδικές εκδόσεις λογοτεχνικών έργων. Το πρώτο βιβλίο που διάβασα ήταν το «Χωρίς οικογένεια» σε μια έκδοση της εποχής, με τη ζωγραφιά του Ρεμί σε καφετί φόντο. Θυμάμαι ακόμα την πρώτη φράση του βιβλίου: «Είμαι ένα έκθετο». Είχα ρωτήσει τη μητέρα μου τι σημαίνει «έκθετο». Ίσως τότε να γεννήθηκε η εμμονή μου με τις πρώτες φράσεις των βιβλίων.

Έγραφα ήδη από τα σχολικά χρόνια, τότε κυρίως παρωδίες των γεγονότων του σχολείου. Διάβαζα τα κείμενά μου στους συμμαθητές και ένιωθα τεράστια ικανοποίηση που τους έκανα να γελάνε. Στην πέμπτη δημοτικού είχα γράψει και σκηνοθετήσει κι ένα θεατρικό με θέμα από την επανάσταση του 1821. Είχε παιχτεί στη σχολική γιορτή.

Την εποχή της ακμής των ιστολογίων, έγραφα το ιστολόγιο “Liquid days”. Το ξεκίνησα το 2008 και, με διάφορες μορφές, το κράτησα περίπου για μια πενταετία. Τότε άρχισε η σχέση μου με τη λογοτεχνία να γίνεται πιο συστηματική. Επίσης, μέσω των ιστολογίων γνώρισα τους ποιητές Χλόη Κουτσουμπέλη και Τόλη Νικηφόρου, που με βοήθησαν πολύ στα πρώτα εκείνα βήματα. Κείμενά μου είχαν αρχίσει πλέον να δημοσιεύονται σε λογοτεχνικά περιοδικά.

Πρώτα μου ήρθε η ιδέα της ρωγμής στον τοίχο, μιας ρωγμής που εμφανίζεται ξαφνικά και χωρίς εμφανή αιτία, έναν σεισμό ή κάτι άλλο. Δεν ήξερα εξαρχής τι θα υπάρχει πίσω από τη ρωγμή. Είχα μόνο αποφασίσει να τη βάλω στη μεσοτοιχία των δύο διαμερισμάτων, έτσι ώστε να αναγκάσει τον Μάρκο να έρθει σ’ επαφή με τους γείτονες.

Σχετικά με τη δεύτερη ιστορία, ο εκδότης υπήρχε από χρόνια ως χαρακτήρας στο μυαλό μου. Ο μοναχικός, ιδιόρρυθμος ηλικιωμένος άνδρας, που κυριολεκτικά ζει μέσα από τις σελίδες των βιβλίων, ήταν συμβολαιογράφος σε προηγούμενο αδημοσίευτο κείμενο. Άλλαξε επάγγελμα για τις ανάγκες της νουβέλας…

Μέσα από τη «Ρωγμή» περνάει η περίοδος της καραντίνας. Χωρίς το βιβλίο να αφιερώνει σελίδες στην πανδημία, παρακολουθεί τους ήρωες περιορισμένους για ένα χρονικό διάστημα στα σπίτια τους.

Ρωγμή στον Τοίχο, Μαρία Δριμή. Εκδόσεις Ιωλκός.

Η νουβέλα μου παρακολουθεί καθημερινούς ανθρώπους σε κομβικές στιγμές της ζωής τους. Σε αυτούς τα σημαντικά συμβαίνουν απροειδοποίητα, ακολουθούν τα ασήμαντα, τις απλές συγκυρίες, όπως π.χ. τη ρωγμή που εμφανίζεται στη μεσοτοιχία ενός διαμερίσματος και αναγκάζει τον ιδιοκτήτη του να έρθει σε επαφή με τους περίεργους γείτονες της διπλανής πολυκατοικίας. Η ιστορία της ρωγμής είναι εγκιβωτισμένη σε μια άλλη αφήγηση, αυτή του εκδότη, που παραμένει ανώνυμος μέχρι τέλους. Η ιστορία του εκδότη, σκοτεινή και απαισιόδοξη, συμπορεύεται αντιστικτικά με την ιστορία του Μάρκου Σελαβή, που είναι κατά έναν τρόπο μια ιστορία ενηλικίωσης, φωτεινή και ευφρόσυνη. Έτσι ακριβώς συνυπάρχουν και συμπορεύονται οι πραγματικές ιστορίες στη ζωή, το μαύρο δίπλα στο άσπρο, το πρωινό φως δίπλα στη ζοφερή νύχτα.

Για τίποτα δεν ήμουν σίγουρη από την αρχή. Η ρωγμή ήταν η πρώτη ιδέα. Τα υπόλοιπα ήρθαν σιγά σιγά. Και απροειδοποίητα κι αυτά. Συνέβαινε, για παράδειγμα, να έχω κολλήσει σε κάποιο σημείο και μετά, ξαφνικά, ερχόταν η συνέχεια, σαν έκλαμψη, σαν μια στιγμιαία έκρηξη έμπνευσης μέσα στο μυαλό μου. Όλη η διαδικασία της συγγραφής της νουβέλας ήταν μια διαδοχή από στάσεις και εκρήξεις. Τίποτα δεν ήταν προγραμματισμένο εξαρχής. Το πρώτο χέρι της «Ρωγμής» χρειάστηκε σχεδόν εννιά μήνες, όσο μια εγκυμοσύνη. Πολλές φορές αναθεώρησα την πλοκή, όμως καθώς προχωρούσα σχεδόν από μόνοι τους οι χαρακτήρες τραβούσαν καθένας τον δρόμο του.

Η ιστορία, όπως γράφω και στο οπισθόφυλλο, δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Λόγω επαγγέλματος-γιατρός σε ΜΕΘ- βρίσκομαι συχνά μπροστά σε ακραίες ανθρώπινες καταστάσεις κι έχω γίνει μάρτυρας ιστοριών που θα φάνταζαν πολύ πιο απίθανες από την ιστορία του Μάρκου Σελαβή. Σίγουρα στη νουβέλα μου υπάρχουν στοιχεία δυστοπικά, όμως όλη η σύλληψη της ιστορίας πατάει πάνω στο ρεαλισμό, και μάλιστα στην απλή καθημερινότητα. Οι ήρωες είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας· πολλά χαρακτηριστικά τους τα έχω δανειστεί από ανθρώπους που έχω γνωρίσει.

Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπων που είναι διαφορετικοί μεταξύ τους. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε πολύ διαφορετικοί, όσο κι αν αισθανόμαστε ότι με κάποιους μοιάζουμε. Έτσι, η έλλειψη αρμονίας ανάμεσα σε δύο συγκεκριμένους ανθρώπους δεν προοιωνίζεται απαραίτητα την αδυναμία αρμονικής συνύπαρξης αυτών των δύο με κάποιους άλλους.

Πιστεύω ότι κάθε συγγραφέας, συνειδητά ή υποσυνείδητα, ενδιαφέρεται για τη γνώμη των αναγνωστών. Η ίδια η συγγραφή είναι ένα μοίρασμα, ιστορίες ειπωμένες για να διαβαστούν, να αγαπηθούν. Αλλιώς, γράφω ημερολόγιο και το κλειδώνω στα συρτάρια μου. Αυτό δεν σημαίνει ότι γράφω αυτό που θέλει να διαβάσει ο αναγνώστης. Γράφω για να πω την ιστορία που θεωρώ σημαντική, που με βασανίζει καιρό και θέλω να την αποτυπώσω στο χαρτί. Η συγγραφή, κι ακόμα περισσότερο η δημοσίευση – μια και είναι κάτι ολοκληρωμένο πια, ελευθερώνουν την ψυχή και το μυαλό από τραύματα, έγνοιες και πάθη, μεταφέροντάς τα μεταμφιεσμένα σε μια πλειάδα αποδεκτών, τους αναγνώστες. Αν ο συγγραφέας επιτύχει μια θετική ανατροφοδότηση από αυτούς, η ικανοποίηση είναι μεγάλη. Είναι πραγματική συγκίνηση. Για μένα που η «Ρωγμή» είναι το πρώτο βιβλίο, η υποδοχή και τα σχόλια των αναγνωστών με κάνουν να νιώθω πραγματική ευγνωμοσύνη· για το χρόνο που μου διέθεσαν και για την αγάπη που μου αντιγυρίζουν.

Υπάρχουν κάμποσοι στενοί φίλοι στους οποίους εμπιστεύομαι τις πρώτες εκδοχές των κειμένων μου. Μερικοί από αυτούς είναι συνοδοιπόροι, μοιραζόμαστε την πετριά της συγγραφής. Άλλοι είναι επαρκείς αναγνώστες, ιδιότητα ανεκτίμητη. Υπάρχει κι ένας… «πρώτος άνθρωπος», που εκτός από αγαπημένος φίλος ήταν και δάσκαλός μου. Η γνώμη του έχει μεγάλη βαρύτητα στις επιλογές μου.

Για το άμεσο μέλλον, έχω ήδη ξεκινήσει το σχεδίασμα ενός μεγαλύτερης έκτασης έργου, πιθανόν μυθιστορήματος. Είναι μια ιστορία που έχω στο μυαλό μου εδώ και χρόνια. Επίσης, επεξεργάζομαι μια σειρά διηγημάτων, δημοσιευμένων και αδημοσίευτων. Ουσιαστικά, σβήνω και πετάω. Λέξεις, φράσεις, ολόκληρες σελίδες. Και βέβαια, παράλληλα πάντα, υπάρχει ένα θεατρικό στα σκαριά. Η θεατρική γραφή είναι άριστη άσκηση και για την πεζογραφία. Εξασκεί τον συγγραφέα στο στήσιμο ζωντανών, ολοκληρωμένων χαρακτήρων και στη σύνθεση των διαλογικών μερών ενός πεζογραφήματος.