Εξαγωγή-Έξοδος: Το θεατρικό ορατόριο του Νίκου Διαμαντή παρουσιάζεται στην Δήλο

«Εξαγωγή-Έξοδος», ένα θεατρικό ορατόριο για την ελπίδα και την καρτερία», ονομάζεται η παράσταση που πρόκειται να παρουσιάσει ο σκηνοθέτης Νίκος Διαμαντής στον ιερό τόπο της Δήλου στις 10 και 11 Σεπτεμβρίου στο πλαίσιο του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» του ΥΠΠΟΑ, με τη σύμπραξη του Θεάτρου Σημείο.

Πρόκειται για ένα πρωτότυπο θεατρικό εγχείρημα αφιερωμένο στην έξοδο του ανθρώπου προς το φως, την πάλη με τις δυσκολίες του βίου, την ομορφιά και την αγάπη, σαν μία μουσική ανθρώπινου βηματισμού, στον άδειο χώρο της Δήλου. Σαν ένας παράδοξος επαναεποικισμός.

Η Δήλος, η πανίερη νήσος, χώρος φωτεινός και ιερός, ένας τόπος εκκρεμής, υποδέχεται όπως αιώνες πριν, την συνομιλία πολιτισμών, ελληνικού, ιουδαϊκού, χριστιανικού και πολλών άλλων, σε μια πρωτότυπη σύμπραξη και συνομιλία, μουσικής και κειμένων.

Η Δήλος είναι μία ουτοπία που όμως υπήρξε, ένα ιερό νησί των αρχαίων, ακατοίκητο σήμερα και μαγικό, μία ουτοπία πλέον σήμερα σε ένα ανθρώπινο μουσείο .

Μέσα στα σπίτια ιστορίας της  Δήλου, όπου ο κόσμος πέτρωσε, μέσα στις ρωγμές- ουλές της ιστορίας, 7 καθημερινοί, απλοί, διπλανοί μας άνθρωποι αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις του βίου. Έρχονται σαν διαψάλματα και επανέρχονται  και μας διηγούνται ιστορίες προσωπικής απώλειας και θάρρους. Η πορεία τους προς το ΦΩΣ της Εξόδου με κυριολεκτικό και άλλοτε συμβολικό τρόπο, σημαίνει την πάλη και την ΚΑΡΤΕΡΙΑ του βίου.

Απέναντι στη σκληρότητα των ημερών, της πανδημίας, μέσα στην σιωπή της απώλειας ανθρώπινων ζωών σε απόλυτη μοναξιά , προτείνουμε την ΕΛΠΙΔΑ και την ΚΑΡΤΕΡΙΑ, την ανοχή  και την αντοχή. Διαχρονικότητα και διάχυση. Στην Έξοδο, η ύπαρξη αυτή καθαυτή, ο πλουραλισμός και η αέναη συνέχειά του, μεταφράζονται ως απειλή και αυτό είναι η αφορμή και η εκκίνηση για τα δεινά και την Εξορία που τους προσφέρεται.

Ο δρόμος προς την Ελευθερία περνά μέσα από μια σειρά δοκιμασιών και καταστροφής.  Οι 7 πληγές, τα 7 διαψάλματα, δεν είναι άλλο από αυτή την ενδιάμεση γέφυρα σωτηρίας. Μέσα σε αυτή τη διαδρομή τα πλήθη των ανθρώπων πάντα θα παλεύουν, θα υπομένουν, θα πολεμούν, και θα ελπίζουν διατηρώντας μέσα τους πάντα το στοιχείο μιας αβεβαιότητας για την εγκυρότητα της μελλοντικής, της επόμενης, κάθε φορά, ελευθερίας [τους]. Με ΚΑΡΤΕΡΙΑ.

Η παράσταση στηρίζεται  στα εκτενέστερα σωζόμενα σπαράγματα αρχαίας τραγωδίας, από την τραγωδία με τίτλο «Εξαγωγή – Έξοδος» γραμμένη από τον Εζεκιήλ , και την συνομιλία τους με την σύγχρονη ΕΞΟΔΟ από την πανδημία του κορονοϊού. Η τραγωδία (σπαράγματα)  παρουσιάζεται για πρώτη φορά. Η εποχή που γράφτηκε, η μορφή θεάτρου που επιλέγει ο συγγραφέας,το θέμα της Εξόδου του ανθρώπου προς τη ΛΥΤΡΩΣΗ, μας δίνει την δυνατότητα να παρουσιάσουμε μια πρωτότυπη συνεργασία θρησκειών και πολιτισμών, λογοτεχνίας, θεάτρου, ποίησης, μουσικής και εικαστικών ,μια παραδειγματική γεωλογία της διαρκούς πορείας του ανθρώπου προς το φως.

Η «Εξαγωγή» του Εζεκιήλ και η Βιβλική «Έξοδος» ερμηνεύουν τον σύγχρονο κόσμο μας -ακόμα και την τρέχουσα συγκυρία της πανδημίας- εκφράζοντας το πανανθρώπινο, διαχρονικό αίτημα  για λύτρωση, για απελευθέρωση, για φώτιση. Η πορεία του  ανθρώπου -ως έκφραση της επίμονης πορείας του διαμέσου του βίου- και οι «πληγές του» -ως αλληγορίες για τη βάσανο της ψυχής- στοιχίζονται με τη σημερινή φωνή της ανθρωπότητας μπροστά στον τρόμο του αφανισμού και του θανάτου.

Τα σπαράγματα της αρχαίας τραγωδίας του Εζεκιήλ και τα αποσπάσματα από το Βιβλικό κείμενο της Εξόδου, συνδυάζονται με ένα πολυφωνικό  χορικό προσωπικών φωνών , γραμμένο από τον συγγραφέα Χρήστο Χρυσόπουλο. Επτά  φωνές, επτά  ψαλμοί, διαψάλματα  ανθρώπων που αγωνίζονται να διαβούν « ἐν  μέσῳ  σκιᾶς θανάτου» και να εξέλθουν νικητές στο φως της ζωής.  Η  κειμενική αυτή «συνήχηση» αποτελεί ένα συμβολικό ορατόριο για την ελπίδα και την καρτερία.

Συμπράττει επί σκηνής ο σπουδαίος ηθοποιός Δημήτρης  Καταλειφός.

Νίκος Διαμαντής

Οι 269 στίχοι της  Ἐξαγωγῆς του ελληνίζοντος  Ιουδαίου  Εζεκιήλ, που έχει επηρεαστεί έντονα από τον Ευριπίδη, είναι το εκτενέστερο σωζόμενο απόσπασμα τραγωδίας μετά τον 5ο αι. π.Χ. Η  Ἐξαγωγή, που γράφτηκε ανάμεσα στο 240 και το 100 π.Χ., ίσως στην Αλεξάνδρεια, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, επειδή αντλεί το θέμα της από την Παλαιά Διαθήκη, συγκεκριμένα από την Έξοδο (1-15). (Οι τίτλοι Ἐξαγωγή και Ἔξοδος είναι ταυτόσημοι, απλώς ο πρώτος υπογραμμίζει σαφέστερα τη συμβολή του Μωυσή, ο οποίος ἐξήγαγεν τους Εβραίους από την Αίγυπτο).

Από τους σωζόμενους στίχους δεν προκύπτει με βεβαιότητα αν το έργο προοριζόταν για τη σκηνή (πιθανότερο) ή απλώς για ανάγνωση ούτε αν είχε χορό – πιθανότερο φαίνεται να είχε και να χωριζόταν σε πέντε “πράξεις”. Αξιοσημείωτο είναι ότι δεν τηρείται η ενότητα του τόπου και του χρόνου, γεγονός που ενδεχομένως οφείλεται στη στενή εξάρτηση του Εζεκιήλ από την Έξοδο της  Παλαιάς Διαθήκης  και τον Ιεζεκιήλ. Στο πρώτο απόσπασμα (α) ο Μωυσής διηγείται το  όνειρό του, που δεν απαντά στην Έξοδο αλλά εισάγεται από τον  Εζεκιήλ, και στο δεύτερο (β) ο Αιγύπτιος  άγγελος περιγράφει τη διάβαση της Ερυθράς  θαλάσσης.

Τα σπαράγματα της τραγωδίας παρουσιάζονται σε μετάφραση  του  καθηγητή και μεταφραστή Θεόδωρου  Στεφανόπουλου.

1. Από τα σπαράγματα της αρχαίας τραγωδίας «Εξαγωγή – Έξοδος» του Εζεκιήλ ,που παρουσιάζονται για πρώτη φορά ,σε μετάφραση Θεόδωρου Στεφανόπουλου.
2. Από τμήματα  της  Παλαιάς Διαθήκης και την ΕΞΟΔΟ με βασική κατεύθυνση τις πληγές του Φαραώ σε επιλογή του Σταύρου Ζουμπουλάκη.
3. Από φράσεις του βιβλίου της Κατερίνας  Μάτσα με τίτλο  Νιόβη – Το αδύνατο πένθος στον καιρό της πανδημίας με κεντρική κατεύθυνση το πένθος και την αδυναμία επεξεργασίας ως ψυχική αναδιοργάνωση.
4. Από σύγχρονα κείμενα του συγγραφέα Χρήστου Χρυσόπουλου, γραμμένα αποκλειστικά για την παράσταση, με θέμα την πανδημία , την απώλεια, και την σημερινή ΕΞΟΔΟ από τον ΚΟΡΟΝΟΙΟ.