MENU
Κερδίστε Προσκλήσεις
ΤΡΙΤΗ
19
ΜΑΡΤΙΟΥ
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Σίμος Κακάλας: Στο θέατρο, θα γυρίσουμε ακριβώς στα ίδια

O Σίμος Κακάλας θα άφηνε το θέατρο για να παίξει σε μια σειρά στο Netflix. Ειδικά, αν ήταν μια σειρά τρόμου ή ο νέος “‘Αρχοντας των δαχτυλιδιών”.

KEIMENO: Στέλλα Χαραμή | 05.05.2021 Φωτογραφίες: Θανάσης Καρατζάς

Έχουμε σηκώσει τα μανίκια γιατί στα Πετράλωνα η ζέστη έχει καταφτάσει με φόρα. Εκείνος φοράει ένα t shirt με το λογότυπο του Atari – έτσι για να ξέρεις περίπου πότε έχει ξεκινήσει η περιπέτεια του στα πράγματα. Προσπερνάμε το συνοικιακό καφενείο (εκεί όπου σκόπευε να φιλοξενήσει τον φεστιβαλικό «Αίαντα» – εννοείται πριν σκάσει η πανδημία και επιβάλλει άλλα δεδομένα) για ν’ αράξουμε τελικά στο γειτονικό πάρκο. Σ’ ένα πολυκαιρισμένο παγκάκι θα κάνουμε jamming της καταπιεσμένης κοινωνικότητας.

Λίγες εβδομάδες πριν το θέατρο επιχειρήσει να ξαναβρεί το βηματισμό του – άγνωστο για πόσο – ο Σίμος Κακάλας λανσάρει την πρώτη του on line παράσταση «Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι» από το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά πάνω στο υλικό ενός ματαιωμένου υπαξιωματικού στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Στη συνέχεια, θα δοκιμάσει να επιστρέψει στο κανονικό θέατρο με την ανάγνωση του στον «Αίαντα»«έναν άνδρα παλαιάς κοπής» όπως σχολιάζει – στον κήπο της Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κάπως έτσι, διακόπτει την αναγκαστική νάρκη του χειμώνα. Μέχρι εδώ.

Ο Σίμος Κακάλας δεν κάνει άλλα σχέδια. Αυτοσχεδιάζει την κάθε μέρα, όπως λέει, αφού έτσι κι αλλιώς το μέλλον φαίνεται πως δεν έρχεται με τις καλύτερες διαθέσεις. Καθώς ο σαρκασμός του υπερκαλύπτει την βαθιά απογοήτευση για την ελληνική κατάσταση, ο Κακάλας συντηρεί τις αξίες του πλανόδιου θεατρίνου. Εκείνου του είδους καλλιτέχνη που επιβιώνει ό,τι και να γίνει, που προσαρμόζεται στις συνθήκες και ελπίζει όσο ανατέλλει ο ήλιος.

Ηθοποιός και σκηνοθέτης, αλλά με την ματιά του ολιστικού δημιουργού που του κληροδότησαν τα χρόνια περιπλάνησης στα ελληνικά χωριά, αναζητά καινούργιο νόημα, ακόμα κι όταν όλα, ή σχεδόν όλα, καταρρέουν.

O Σίμος Κακάλας επιστρέφει με την τελευταία του σκηνοθεσία πάνω στην, αγνώστου συγγραφέα (μέχρι πρότινος) “Στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι”. Παράσταση που θα προβληθεί on line σε μια παραγωγή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά.

Αναρωτιέμαι τι θέλεις να πεις για την Ελληνική Επανάσταση σε μια εποχή… εξωραϊσμού της Ελληνικής Επανάστασης;

Μα, πάντα δεν το κάναμε αυτό; Εξωραΐζαμε συνεχώς το παρελθόν μας κι όχι μόνο του 1821.

Γιατί ανατρέχεις στο παρελθόν;

Γιατί στο παρελθόν βρίσκεται η ταυτότητα μας. Το παρελθόν μας λέει ποιοι είμαστε. Συνήθως μιλάμε για στιγμές αυτοθυσίας, ηρωισμού, μεγαλοσύνης του πνεύματος αλλά ξεχνάμε να δούμε όλο το υπόλοιπο. Κι, αν μη τι άλλο, αυτό είναι που σου μαθαίνει πράγματα. Το πρώτο σου γυαλίζει το Εγώ για να αισθανθείς ξεχωριστός – αν κι εγώ δεν αισθάνθηκα ποτέ ξεχωριστός για τα επιτεύγματα άλλων. Από εκεί και πέρα, αν ψάχνεις να ψωνίσεις ταυτότητα από εκεί που ψωνίζουν όλοι γυαλιστερές ταυτότητες, ok.

Πώς έφτασες σε αυτό το κείμενο;

Ήταν μια ιδέα του συνεργάτη μου στη δραματουργία, Δημήτρη Καλακίδη. Το συζητούσαμε καιρό κι έτσι όταν ήρθε η πρόταση από το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, αποφασίσαμε να το δούμε. Κατέληξε να είναι ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα: Δύσκολο για τη γλώσσα του αλλά και την αφήγηση μιας ιστορικής βιογραφίας. Αναρωτιέσαι πόσην ώρα μπορούμε να κρατήσουμε το ενδιαφέρον του θεατή – ακόμα κι αν φέρουμε τον Μόργκαν Φρίμαν να το διαβάσει; Εκεί σκέφτηκα να δούμε μια προσέγγιση παράστασης – διάλεξης. Κάτι που είχα επιχειρήσει για πρώτη φορά στον «Φάτσερ» του Μπρεχτ.

Αισθάνομαι ημι-παροπλισμένος. Δεν μοιάζει να μας περιμένει ένα χαλαρό μέλλον

Ψάχνεις διαρκώς τρόπους να επανεφεύρεις το πώς αφηγείσαι ιστορίες στο θέατρο;

Έχω την ανάγκη να ψάχνω αλλά δεν ξέρω αν επαναλαμβάνομαι ή όχι. Η αναζήτηση είναι κάτι που με απασχολεί από την πρώτη στιγμή. Στον «Απόκοπο», ας πούμε, είχαμε προτείνει ένα κουκλοθέατρο χαρτιού. Τα υλικά, όμως, με τα οποία μπλέκομαι δεν φτάνει μια ζωή να τα εξερευνήσεις, πόσω μάλλον να τα δεις μέσα σε μια παράσταση. Μπορεί, πάλι, να μπαίνω σε διαδικασίες αναζήτησης γιατί βαριέμαι τον εαυτό μου.

Πάντα, όμως, επιμένεις σε μια λειτουργία ολιστικού καλλιτέχνη: Διασκευάζεις, σκηνοθετείς, παίζεις.

Ναι. Δεν μπορώ να δω το θέατρο ως μερική, αλλά ως ολική ενασχόληση. Ελπίζω, μόνο, ν’ αφήνω τον αναγκαίο χώρο στους συνεργάτες μου ώστε να δημιουργήσουν.

Δηλαδή, αν σε καλούσε ένας σκηνοθέτης να συμμετέχεις σε παράσταση του μόνο ως ηθοποιός, θα δεχόσουν;

Ναι φυσικά, θα το έκανα. Μου αρέσει πάρα πολύ να παίζω. Και είναι τέλειο να κάνω μόνο ένα πράγμα.

Τόσο ως ηθοποιός όσο και ως σκηνοθέτης  μπαίνει σε διαδικασίες αναζήτησης “γιατί βαριέμαι τον εαυτό μου” όπως ομολογεί.

Σε τι φάση είσαι δημιουργικά μέσα σε αυτό το φορτισμένο περιβάλλον – κοινωνικά και πολιτιστικά;

Στην ίδια κατάσταση που βρίσκεται κάθε Έλληνας δημιουργός αυτόν τον καιρό. Ζεις μια αμήχανη αναμονή, στη διάρκεια της οποίας ήξερες ότι μπορείς να προετοιμαστείς και να δουλέψεις σιωπηλά, αλλά τελικά αυτό παράμεινε σε μια σφαίρα ονειρική. Πιστεύεις ότι το χειμώνα θα προπονηθείς ώστε το καλοκαίρι να βγεις φέτες στην παραλία σαν τον Ρόκι Μπαλμπόα. Η αλήθεια είναι πως παλαιότερα έμπαινα κι εγώ στο υπόγειο με την ψυχολογία του Ρόκι, αλλά πλέον αυτοσχεδιάζω την κάθε μέρα.

Υποθέτω πως δεν εντόπισες κάποια ευκαιρία αναστοχασμού στην συνθήκη της πανδημίας.

Μας αρέσει να ρομαντικοποιούμε τα πάντα. Όπως, για παράδειγμα, η κρίση ήταν μια τεράστια ευκαιρία για αναπροσδιορισμό ή οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν σταθμός ανάπτυξης κτλ. Τώρα, γιατί εγώ θυμάμαι εκείνους που έλεγαν ότι λίγα χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς θα φάμε ένα τεράστιο χρέος, δεν ξέρω. Γενικά, είναι τόσο γραφικό αυτό.

Ως χώρα με τίποτα δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι καλύτερο από αυτό που γίνεται τώρα

Η καλλιτεχνική δημιουργία κινδυνεύει να αποκτήσει εποχική λειτουργία. Πώς στέκεσαι απέναντι σε αυτό;

Όλα τα επαγγέλματα βιώνουν αυτήν την εποχικότητα και, προφανώς, τίποτα παραγωγικό δεν θα προκύψει από αυτό. Αναγκαστικά αισθάνομαι ημι-παροπλισμένος. Σκέφτομαι ότι το μέλλον δεν είναι ευοίωνο. Δεν μοιάζει να μας περιμένει ένα χαλαρό μέλλον, όπου θα ζήσουμε τη ζωή μας – άσε που δεν συνέβαινε και ποτέ αυτό.

Πριν την πανδημία, πως έβλεπες το μέλλον;

Μαύρο.

Και τώρα;

Εξίσου μαύρο. Γιατί αν αποστασιοποιηθείς λίγο από την τωρινή δυσκολία, θα δεις πως τα πράγματα ποτέ δεν ήταν διαφορετικά. Η εκμετάλλευση ήταν εκεί, με έναν άλλο τρόπο. Θυμάμαι αυτό που έλεγε και ο παλιός Αρκάς στον «Ισοβίτη» πως η εκμετάλλευση από άνθρωπο σε άνθρωπο δεν ήταν πάντα η ίδια. Όμως, ο Μόντε Χρίστο διαφωνούσε λέγοντας «πως είσαι πάντα γεννημένος θύμα. Και αν είχες γεννηθεί σε παλαιότερους χρόνους θα τραβούσες κουπί στην γαλέρα». «Όχι, πιο παλιά…» αντιτείνει ο Ισοβίτης. «Πιο παλιά, οι άλλοι πίθηκοι σου έκλεβαν τις μπανάνες» του λέει ο Μόντε Χρίστο. Αυτό, λοιπόν, είναι το μοτίβο και δεν έχει τελειώσει. Μέσα από αυτόν τον αγώνα εξελίσσονται ιστορικά τα πράγματα και προκύπτουν οι όποιες συζητήσεις. Και μέσα σε αυτό πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν εκείνοι που εκμεταλλεύονταν τις κρίσεις, όσο εμείς κοιμόμαστε ή χαζεύουμε αλλού.

“Δεν μπορώ να δω το θέατρο ως μερική, αλλά ως ολική ενασχόληση. Ελπίζω, μόνο, ν’ αφήνω τον αναγκαίο χώρο στους συνεργάτες μου ώστε να δημιουργήσουν” εξηγεί.

Δηλαδή, πιστεύεις πως δεν θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε αυτή τη συγκυρία διαφορετικά;

Ως χώρα με τίποτα δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι καλύτερο από αυτό που γίνεται τώρα. Ατομικά, σίγουρα. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έχουν καταφέρει πράγματα, αλλά είναι δική τους υπόθεση. Γι’ αυτό και, όταν οι πολιτικοί μιλούν για ατομική ευθύνη ξέρουν τι λένε∙ δεν είναι καινούργιο το αφήγημα του «από σένα εξαρτάται η σωτηρία σου».

Η σωτηρία ως υπόθεση των πολλών είναι ουτοπία;

Μα στην Ελλάδα, δεν μας αρέσει να είμαστε συλλογικοί. Μπορεί και να μην ξέρουμε τι σημαίνει. Ασφαλώς και υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που παλεύουν εις το όνομα της συλλογικότητας και τους θαυμάζω. Κι εγώ ο ίδιος στο θέατρο δεν στηρίχτηκα σε τίποτε άλλο, παρά μόνο στη δύναμη της συλλογικότητας. Θέλω να είμαι με ανθρώπους, να συστήνουμε ομάδες και να δουλεύουμε. Όμως, η Ελλάδα είναι πολύ εχθρική απέναντι στις συλλογικότητες. Αυτή η κοινωνία έχει στηθεί λίγο στην τύχη, προσπαθώντας ενδεχομένως να ικανοποιήσει πολλά πράγματα.

Στην Ελλάδα δεν μας αρέσει να είμαστε συλλογικοί. Μπορεί και να μην ξέρουμε τι σημαίνει

Σε παρηγορεί ή σε θλίβει η σκέψη ότι η ιστορία στην Ελλάδα επαναλαμβάνεται;

Με θλίβει. Είναι αποκαρδιωτικό. Στην Ελλάδα μπορείς μόνο να στενοχωρηθείς ή να γελάσεις.

Πώς καταλαβαίνεις σήμερα την έννοια της επανάστασης;

Πρέπει, κανείς, να επαναστατήσει απέναντι στον εαυτό του, στο περιβάλλον, σε πράγματα που πιστεύει, απέναντι στους γονείς του. Έχω προσπαθήσει να κάνω τέτοιες επαναστάσεις, μα δεν ξέρω αν κατάφερα κάτι. Ή αν η νέα κατάσταση που εγκαθιδρύθηκε, απλώς επανέλαβε τα λάθη της παλιάς.

Αντίστοιχα, πώς καταλαβαίνεις την έννοια της εθνικής υπερηφάνιας και της εθνικής συνείδησης;

Είναι ωραίο να είσαι κομμάτι μιας εθνικής συλλογικότητας που σε στηρίζει στην πορεία της ζωής σου σ’ έναν τόπο. Είναι μια πηγή έμπνευσης. Όμως, η ελληνική κατάσταση είναι πολύ επιλεκτική. Δεν θέλει ξένα σώματα μέσα στην εθνική καθαρότητα που νομίζει ότι έχει. Ζει με την ψευδαίσθηση ότι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα στην Ελλάδα δεν υπήρχαν γκέι, άτομα με αναπηρίες κτλ. Το ελληνικό αφήγημα μιλάει για μια ράτσα πολυμήχανη, ενεργητική που, για κάποιο λόγο, όλοι ήθελαν το φρικτό κακό της. Και, για κάποιον άλλο λόγο πάντα κατάφερνε να βγει μπροστά. Αυτός είναι ο μύθος πάνω στον οποίο ζούμε και που έχει θρέψει ανθρώπους και νοοτροπίες. Ασφαλώς, δεν είναι μόνο οι Έλληνες μεγαλωμένοι έτσι. Υπάρχουν κι άλλοι λαοί που πιστεύουν στην μοναδικότητα τους, όπως ο επιούσιος λαός του Θεού ή οι Ούγγροι που ισχυρίζονται πως είναι η αρχαιότερη φυλή. Έτσι κι εμείς, έχουμε πιαστεί από έναν ηρωισμό και δεν τον αφήνουμε να φύγει.

Σχολιάζοντας την ελληνική κατάσταση λέει: “Το ελληνικό αφήγημα μιλάει για μια ράτσα πολυμήχανη, ενεργητική που, για κάποιο λόγο, όλοι ήθελαν το φρικτό κακό της. Και, για κάποιον άλλο λόγο πάντα κατάφερνε να βγει μπροστά. Αυτός είναι ο μύθος πάνω στον οποίο ζούμε”.

Πολλοί μίλησαν για κοσμογονία στο ελληνικό θέατρο μετά τις αποκαλύψεις για έμφυλη κι εργασιακή βία. Πιστεύεις ότι το θέατρο μπορεί να οδηγηθεί σε καλύτερες μέρες;

Είναι τέλειο αυτό που συνέβη και θαυμάζω όλους όσοι βοήθησαν σ’ αυτό. Όμως, φοβάμαι αυτή τη χώρα. Έχει επιδείξει τόσους λάθους χειρισμούς στο παρελθόν και είναι πολύ δύσκολο να πιστέψω ότι τώρα θα κινηθεί με διαύγεια. Δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να είμαι αισιόδοξος.

Δεν βλέπεις πουθενά θετικά;

Ποια είναι τα θετικά; Το χρυσό μετάλλιο του Κεντέρη; Το Euro 2004; Η’ οι γραφικότητες του τύπου «οι Έλληνες την βγάζουν με μια ελιά κι ένα παξιμάδι»; Εγώ βλέπω ότι είμαστε η σφαλιάρα του πλανήτη και με κάθε αποκάλυψη σκανδάλου φροντίζουμε να κρύβουμε τη βρώμα κάτω από τα χαλιά. Αλλά κάποια στιγμή, τα χαλιά βρωμάνε και αναγκαστικά τα βγάζουμε έξω στον ήλιο. Το να πάρουμε, όμως, καινούργιο χαλί δεν σημαίνει ότι καθάρισε ο τόπος.

Συνεχώς, προσπαθούμε να προβλέψουμε το μετά και να κάνουμε πλάνα. Βέβαια, είναι τριπλά αστείο το ότι προσπαθούμε να το κάνουμε αυτό σε μια χώρα σαν την Ελλάδα

Δηλαδή, θεωρείς πως δεν θα αλλάξει τίποτα στο θέατρο μετά από όλα αυτά που έχουν μεσολαβήσει; Δεν μπορώ να το πιστέψω.

Εγώ πάλι, πιστεύω ότι θα γυρίσουμε ακριβώς στα ίδια. Δεν είναι δύσκολο να το φανταστείς. Εδώ έχουμε συνηθίσει ένα χρόνο με lockdown. Θυμάσαι τίποτα από τη ζωή σου τις προηγούμενες χρονιές; Όχι. Μοιάζουν όλα με παιδική ανάμνηση.

Περίγραψε μου, λοιπόν, πώς φαντάζεσαι την επιστροφή στο θέατρο.

Δεν τη φαντάζομαι∙ νομίζω πως απλώς θα συμβεί, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Συνεχώς, προσπαθούμε να προβλέψουμε το μετά και να κάνουμε πλάνα. Βέβαια, είναι τριπλά αστείο το ότι προσπαθούμε να το κάνουμε αυτό σε μια χώρα σαν την Ελλάδα. Κανείς δεν μπορεί να δει το αύριο. Ίσως μόνο οι πλούσιοι κάνουν σχέδια που μπορούν να τους βγουν. Οι πλούσιοι χτίζουν το αύριο τους κι εμείς χτίζουμε ψευδαισθήσεις.

Για τον Σίμο Κακάλα το ελληνικό me too “είναι τέλειο και θαυμάζω όλους όσοι βοήθησαν σ’ αυτό. Όμως, φοβάμαι αυτή τη χώρα. Έχει επιδείξει τόσους λάθους χειρισμούς στο παρελθόν και είναι πολύ δύσκολο να πιστέψω ότι τώρα θα κινηθεί με διαύγεια”.

Εκτιμάς ότι η σχέση του θεάτρου με το κοινό έχει διαρραγεί;

Μέχρι πρότινος, ο δημιουργός δούλευε από παράσταση σε παράσταση προσπαθώντας «να μεγαλουργήσει» και το κοινό πήγαινε παράσταση σε παράσταση «για να δηλώσει κάτι». Δεν ξέρω αν υπάρχει ενδιαφέρον για να οδηγηθούν τα πράγματα σε μια γόνιμη περιοχή. Θέατρο υπάρχει μόνο αν ενδιαφέρει την άλλη πλευρά.

Μπήκες στο τριπ να πηγαίνεις από παράσταση σε παράσταση με την ανάγκη να μεγαλουργήσεις;

Στην αρχή δεν ήταν έτσι. Είχα πέσει με τα μούτρα σε κάτι αγνό. Μετά ναι, προσπαθείς να πετύχεις σε κάθε παράσταση. Και, φυσικά, δεν γίνεται. Είναι σαν να ζορίζεις μία σχέση όπου και οι δύο θα είναι πάντα ευτυχισμένοι μαζί. Είναι μια πολύ μεγάλη παγίδα γιατί σκέφτεσαι διαρκώς τον θεατή, αν του αρέσει ή όχι, αν θα πάρει κάτι από αυτό ή όχι, αν θα συγκλονιστεί ή θα συγκινηθεί.

Πιστεύω πως το θέατρο δεν έχει ανάγκη πια να κάνει κάτι σημαντικό, αλλά κάτι λειτουργικό. Να απευθυνθεί η καλλιτεχνική κοινότητα σε μιαν άλλη κοινότητα και σε βάθος

Τι προτείνεις για να ανανεωθεί το χαμένο ενδιαφέρον;

Πιστεύω πως το θέατρο δεν έχει ανάγκη πια να κάνει κάτι σημαντικό, αλλά κάτι λειτουργικό. Να απευθυνθεί η καλλιτεχνική κοινότητα σε μιαν άλλη κοινότητα και σε βάθος. Να κάνουν θέατρο οι μειονότητες, οι διαφορετικότητες, να κάνουν θέατρο οι ανένταχτοι. Να γίνει θέατρο εν δυνάμει. Εκεί βλέπω το θέατρο να αποκτά μια σημασία.

Μιλάς για ένα λειτουργικό αλλά και τελετουργικό χαρακτήρα;

Ναι! Το θέατρο έχει αποκοπεί από τον τελετουργικό χαρακτήρα, τον οποίο προσπάθησε ν’ αναβιώσει ο Γκροτόφσκι οραματιζόμενος – όπως και ο Μπρεχτ – τον ενεργό θεατή. Όμως, απέτυχαν. Γιατί δεν μπόρεσαν ν’ αλλάξουν τον άνθρωπο. Το θέατρο δεν μπορεί να ξαναγυρίσει στην διαδικασία που αλλάζει την κοινωνία. Γιατί σήμερα το θέατρο είναι θέαμα. Όμως, οφείλει να ξαναγυρίσει στις πηγές του: Στη μάσκα, την κούκλα, το ψέμα, τη σύμβαση και να εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια για ρεαλισμό. Αν χρειαστούμε ρεαλισμό έχουμε το Netflix, το οποίο κανείς δεν μπορεί να ανταγωνιστεί.

“Το θέατρο μας δανείζεται, δεν χρειάζεται υπεράσπιση. Εμείς είμαστε οι αναλώσιμοι” παρατηρεί ο Σίμος Κακάλας.

Θα άφηνες το θέατρο για να παίξεις σε σειρά του Netflix;

Τι ερώτηση είναι αυτή; Όλοι θα το άφηναν. Κι εγώ μαζί τους εννοείται. Ειδικά, για μια σειρά τρόμου. Η αν μου πρότειναν να κάνω ένα ξωτικό ή κάποιο νάνο στον καινούργιο «Άρχοντα» της Amazon.

Σινεμά γιατί δεν έχεις κάνει;

Είναι αλήθεια, πως μου αρέσει πολύ το θέατρο σαν διαδικασία. Το ωραίο με την κάμερα, βέβαια, είναι ο έλεγχος που έχεις πάνω στο μέσο. Ενώ στο θέατρο απλώς προσεύχεσαι να πάνε όλα καλά.

Θα σκηνοθετούσες ταινία;

Δεν ξέρω αν θα τολμούσα. Το σίγουρο είναι πως ψάχνω μια καινούργια κατεύθυνση που ξεκίνησε πέρυσι με τα βιντεάκια της Στέγης για το «Εnter».

Ας καταλάβουμε πως η συζήτηση για το me too δεν αφορά το θέατρο – αφορά την ελληνική κοινωνία

Έχεις ανάγκη να υπερασπιστείς αυτό που κάνεις;

Τον εαυτό μου θέλω να υπερασπιστώ μόνο. Από εκεί και πέρα, το θέατρο μας δανείζεται, δεν χρειάζεται υπεράσπιση. Εμείς είμαστε οι αναλώσιμοι.

Τι απαντάς στην γενικευμένη πεποίθηση που διατυπώνεται τους τελευταίους μήνες ότι στο θέατρο υπάρχουν πολλές αποκλίνουσες προσωπικότητες;

Περίεργοι και αποκλίνοντες άνθρωποι υπάρχουν παντού. Βίαιοι άνθρωποι δεν υπάρχουν μόνο στο θέατρο, υπάρχουν και στην ιατρική και στην εκπαίδευση. Ας καταλάβουμε πως η συζήτηση για το me too δεν αφορά το θέατρο – αφορά την ελληνική κοινωνία. Πρέπει να αποφασίσουμε ποια ανθρώπινη συμπεριφορά θέλουμε, τι είδους κοινωνία συντηρούμε. Εννοείται πως θα υπάρχει και πάλι εργασιακή εκμετάλλευση αλλά το θέμα είναι πως θα σταθούμε θεσμικά απέναντι σε κάποιες καταστάσεις. Τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει ένα δολοφόνο από το να δολοφονήσει κι ένα βιαστή από το να βιάσει. Ωστόσο, πρέπει να υπάρχει ένας θεσμός με άποψη και θέση σε λειτουργία.

Στην ερώτηση τι μπορεί να περιλαμβάνουν οι προσδοκίες των άλλων από τον σκηνοθέτη, εκείνος απαντά: “Πολλοί μπορεί να απογοητευτούν αν μιλάς γλυκά και είσαι συνεργατικός. Περιμένουν ως σκηνοθέτης να είσαι δικτάτορας, προπονητής ή κάποιος που έχει όλες τις απαντήσεις. Κι αν πεις «δεν ξέρω», ίσως να γκρεμίσεις τον κόσμο τους”.

Εκμεταλλεύτηκες ποτέ τη θέση εξουσίας του σκηνοθέτη;

Ναι, φυσικά. Ο σκηνοθέτης είναι ένας ρόλος που πολλοί περιμένουν να παίξεις καλά. Μην ξεχνάς πως μεγαλώσαμε με τα πρότυπα του σκηνοθέτη – θεού, του σκηνοθέτη – απόλυτου δημιουργού κι έχουμε ακόμα πολύ δρόμο για να απαλλαγούμε από αυτά. Είναι μια εποχή που αλλάζουν τα πρότυπα, αλλάζουν οι μάσκες.

Τι μπορεί να περιλαμβάνουν οι προσδοκίες από τον σκηνοθέτη;

Πολλοί μπορεί να απογοητευτούν αν μιλάς γλυκά και είσαι συνεργατικός. Περιμένουν ως σκηνοθέτης να είσαι δικτάτορας, προπονητής ή κάποιος που έχει όλες τις απαντήσεις. Κι αν δεν έχεις απάντηση, αν πεις «δεν ξέρω», ίσως να γκρεμίσεις τον κόσμο τους. Επίσης, αν ζητήσεις τις ιδέες τους φαντάζεις αδύναμος. Αυτά είναι πρότυπα που προβάλλουμε εμείς πάνω στους άλλους και πάνω στους ρόλους. Κατά συνέπεια, έχω περάσει από πολλές συμπεριφορές μέσα στη δουλειά μου ως σκηνοθέτης.

Σου έχει κάνει κακό αυτό;

Πάρα πολύ. Πάντως, ακόμα κι όταν προέκυπταν εντάσεις με συνεργάτες μου ποτέ δεν στέρησα το δικαίωμα από κάποιον να με βρίσει. Εκείνο που ποτέ δεν κατάλαβα είναι πως υπάρχει πολύς κόσμος, ο οποίος με το που πάρει μια εξουσία αρχίζει και εξουσιάζει. Είναι κάτι που σιχαίνομαι. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί πρέπει να κοιτάζω μειωτικά τους άλλους για να ανυψώνομαι εγώ. Βλέπω, για παράδειγμα, τον παραμικρό σκηνοθέτη να μιλάει για τους ηθοποιούς «του», την παράσταση «του», τους μαθητές «του». Κι, όμως, τίποτα δεν του ανήκει.

Φυσικά κι εκμεταλλεύτηκα τη θέση εξουσίας του σκηνοθέτη

Εσύ με τι είσαι κτητικός;

Με τα παλιά μου περιοδικά, με τα βιβλία μου και τα παιχνίδια μου στο Atari. Γενικά, προσπαθώ να αποβάλλω όποια ανάγκη κτητικότητας έχω.

Μέχρι πρότινος, πάντως, ήσουν μέλος μιας ομάδας. Είχες κάτι δικό σου ή έστω ανήκες κάπου.

Ομολογώ, πως αυτή η μετάβαση ήταν για μένα μια δοκιμασία. Ωστόσο, αποζητώ πάντα την ομάδα ως συνθήκη. Ότι κι αν κάνω στη σχολή με τους μαθητές, στις παραστάσεις, στους θιάσους πάντα επιδιώκω την ομάδα. Από εκεί και πέρα, είναι δύσκολο να επιτευχθεί ο μόνιμος πυρήνας ανθρώπων, των ανθρώπων «μου».

Άργησες να ξαναβρείς τον βηματισμό σου καλλιτεχνικά μετά την αποχώρηση από την ομάδα του «Χώρου»;

Δεν ξέρω… Τον έχασα; Μετά τον «Ορέστη», πάντως, προσπάθησα να επαναπροσδιορίσω κάποια πράγματα και δεν ξέρω που θα καταλήξει αυτή η προσπάθεια.

“Ακόμα κι όταν προέκυπταν εντάσεις με συνεργάτες μου ποτέ δεν στέρησα το δικαίωμα από κάποιον να με βρίσει” ομολογεί.

Πιστεύεις πως αυτή η εποχή θα σημάνει και το τέλος των ομάδων;

Των ομάδων με στίγμα, ναι. Πλέον, δημιουργούνται συλλογικότητες για να φέρουν σε πέρας μια δουλειά. Εξάλλου, έπαψε και η πρακτική του «νοικιάζω ένα υπόγειο και πειραματίζομαι». Βεβαίως, θα δημιουργηθεί κάτι άλλο, αυτή είναι η φύση του θεάτρου. Το θέατρο σιχαίνεται τη μονιμότητα. Μην ξεχνάς ότι στον Μπέργκμαν, στο τέλος επιβιώνουν μόνο οι πλανόδιοι θεατρίνοι. Αυτοί είναι τα ανθεκτικά όντα – όχι οι θεατρίνοι του κρατικού. Ανθεκτικός είναι ο μπουλουξής που θα φάει τη χλεύη του κόσμου, που θα φύγει για άλλο σταθμό, που θα αποκτήσει οικογένεια μέσα στο θέατρο.

Διαισθάνομαι ότι σου λείπει η περιπλάνηση.

Ναι, θα ήθελα να επιστρέψω σε αυτό.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ο Σίμος Κακάλας πρωταγωνιστεί και σκηνοθετεί τη “Στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι”.

Πρωταγωνιστούν επίσης οι Κωστής Καλλιβρετάκης, Κωνσταντίνος Μωραΐτης.

Η παράσταση προβάλλεται σε on line streaming από το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στις 5 και στις 8 Μαϊου στις 21.00.
Εισιτήρια στο https://www.ticketservices.gr/event/i-stratiotiki-zoi-en-elladi-online-streaming/

 

Περισσότερα από Πρόσωπα
VIMA_WEB3b