Τα 10 γεγονότα που καθόρισαν τον κόσμο της Τέχνης το 2020

Το 2020 ήταν αναμφίβολα μια χρονιά σαν καμία άλλη μέχρι τώρα. Όπως ήταν αναμενόμενο, η εξάπλωση του κορονοϊού αποτέλεσε το κυρίαρχο θέμα και για τον κόσμο της τέχνης. Επηρεάζοντας τα πάντα από εκθέσεις, μπιενάλε, δημοπρασίες και art fairs μπορεί κανείς να πεί ότι ήταν μια απρόβλεπτα δυσμενής περίοδος. Ενώ βρισκόμαστε επίσημα στο 2021, δεν θα είναι εύκολο να ξεχάσουμε όλα όσα συνέβησαν τον προηγούμενο χρόνο. Ακόμα και τώρα είναι πολύ δύσκολο να κάνουμε μια συνολική αποτίμηση της κρίσης που επέφερε ο κορονοϊός στην τέχνη. Ο πολιτιστικός τομέας παλεύει ακόμα για την επιβίωση του υπό αντίξοες συνθήκες και με μια αίσθηση αβεβαιότητας για το μέλλον.

Μέσα σε μια χρονιά, η οποία μοιάζει να διήρκησε πολύ περισσότερο από 12 μήνες, ο κόσμος της τέχνης στιγματίστηκε από αμέτρητα και πολύ σημαντικά καλλιτεχνικά γεγονότα. Η λίστα που ακολουθεί καταγράφει μονάχα 10 από αυτά. Σε μια προσπάθεια συγκέντρωσης των παγκόσμιων καλλιτεχνικών συμβάντων που καθόρισαν το 2020, διακρίνονται δυσκολίες, αγώνες, μάχες για επιβίωση και πάνω απ’ όλα επιθυμία για βελτίωση και ευημερία στον κόσμο.

Χωρίς καμία αμφιβολία το πιο σημαντικό συμβάν που καθόρισε το 2020 (πιθανώς και το 2021). Η πανδημία του κορονοϊού, η οποία εξακολουθεί να καταβάλλει τις ζωές μας, άλλαξε τα πάντα όσον αφορά τον κόσμο στον οποίον ζούμε. Άλλαξε τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε, τις πιο καθημερινές μας συνήθειες και φυσικά την αντίληψη μας. Ολόκληρος ο κόσμος, συμπεριλαμβανομένου και του κόσμου της τέχνης, μετατοπίστηκε σε online πλατφόρμες, προσπαθώντας να ανταποκριθεί στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Τα μουσεία, οι γκαλερί και οι δημοπρασίες έσπευσαν να μεταφέρουν τις δραστηριότητες τους στο διαδίκτυο σε μια προσπάθεια αποφυγής τεράστιων οικονομικών πληγμάτων. Μέσα σε έναν μόλις χρόνο, τα άρθρα και οι προτάσεις με online εκθέσεις, virtual viewing rooms, online σεμινάρια, προτάσεις βιβλίων κ.α. πολλαπλασιάστηκαν. Μπορεί κανείς να πεί ότι αυτή την δύσκολη χρονιά περισσότερος κόσμος ήρθε σε επαφή με την τέχνη και τον πολιτισμό.

Τοιχογραφία στην Minneapolis από τους: Xena Goldman, Cadex Herrera, Greta McLain, Niko Alexander and Pablo Hernandez

Ο κόσμος εκτός από τον κορονοϊό, στιγματίστηκε, ύστερα από την δολοφονία του George Floyd στις 25 Μαΐου του 2020, από αμέτρητες πορείες διαμαρτυρίας, απαιτώντας δικαιοσύνη και καταδικάζοντας την αστυνομική βία κατά των έγχρωμων ανθρώπων. Ο κόσμος της τέχνης ακολούθησε την κατεύθυνση αυτή του υπόλοιπου κόσμου με μια σειρά από καλλιτεχνικές πρωτοβουλίες. Οι δρόμοι γέμισαν με έργα τέχνης, προς την μνήμη του Floyd και πολλών άλλων ανθρώπων που έχασαν την ζωή τους υπό παρόμοιες συνθήκες. Καλλιτέχνες, μεγάλοι θεσμοί, μουσεία και γκαλερί συμμετείχαν στις προσπάθειες ευαισθητοποίησης για την υποστήριξη του κινήματος Black Lives Matter.

Φωτογραφία: Ruben Neugebauer/Sea-Watch

Το καλοκαίρι του 2020, ο street artist Banksy, ζωγράφισε ένα σκάφος και το έστειλε στην Μεσόγειο προκειμένου να προσφέρει βοήθεια σε άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο. Κυρίως μετανάστες που προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη από τη Βόρεια Αφρική. Το όνομα του σκάφους, Louise Michel προέκυψε από την Γαλλίδα αναρχική φεμινίστρια του 19ου αιώνα. Το σκάφος ήταν βαμμένο λευκό και ρόζ με μια ζωγραφιά από το πιο διάσημο έργο του καλλιτέχνη  “Girl with Balloon”. Ο Banksy είναι γνωστός για τις φιλανθρωπικές και ανθρωπιστικές του δράσεις, κυρίως μέσα από την τέχνη του.

Μετά από 23 χρόνια, η Nancy Spector μια από τις πιο γνωστές επιμελήτριες, αναχώρησε από την θέση της στο ίδρυμα Solomon R. Guggenheim στη Νέα Υόρκη. Παρόλο που σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις η Spector αποχώρησε προκειμένου να ακολουθήσει νέες επιμελητικές δράσεις καθώς και να ολοκληρώσει την διδακτορική της διατριβή, η παραίτηση της  πραγματοποιήθηκε ύστερα από ένονες πιέσεις. Αυτό συνέβη αφότου το μουσείο ανακοίνωσε τα αποτελέσματα μιας έρευνας τριών μηνών σχετικά με ισχυρισμούς ρατσισμού. Πολλοί από αυτούς προέκυψαν από την επιμελήτρια Chaédria LaBouvier. Τον Ιούνιο του 2020, δημοσιεύτηκε μια ανοιχτή επιστολή προς το συμβούλιο του μουσείου προτρέποντάς τους να «διαλύσουν τον συστημικό ρατσισμό» στο Guggenheim.

Φωτογραφία: Eli Pousson, 2018

Εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού, πολλά μουσεία βρέθηκαν ξαφνικά σε πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση. Η διαδικασία της αποσυμφώρησης, δηλαδή της πώλησης έργων τέχνης από την μόνιμη συλλογή ενός μουσείου, πάντοτε αποτελούσε ένα ευαίσθητο ζήτημα για τον κόσμο της τέχνης. Το 2020, το Συμβούλιο Διευθυντών των Μουσείων Τέχνης, “χαλάρωσε” τους αυστηρούς κανόνες γύρω από αυτή την πρακτική. Αυτό συνέβη σε μια προσπάθεια να αποφέρει λύση στα αυξανόμενα οικονομικά προβλήματα των μουσείων. Αυτό όμως στην πορεία, προκάλεσε πολλές αντιπαραθέσεις, ειδικά αφού το Μουσείο Τέχνης της Βαλτιμόρης ανακοίνωσε ότι θα πουλούσε τρία μεγάλα έργα τέχνης αξίας 65 εκατομμυρίων δολαρίων μέσω του Sotheby’s. Λίγες ώρες πριν από την έναρξη της πώλησής τους, τα έργα αφαιρέθηκαν από τη δημοπρασία.

Φωτογραφία: MOHAMMED FOUAD/PICTURE-ALLIANCE/DPA/AP IMAGES

Τον Νοέμβριο του 2020 σε μια νεκρόπολη στη Σακκάρα, νότια του Καΐρου, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν περισσότερες από εκατό βαμμένες σαρκοφάγους. Από πολλούς έχει χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη ανακάλυψη του 2020. Τα φέρετρα, τα οποία βρέθηκαν σφραγισμένα και άθικτα, ανακαλύφθηκαν με επιτύμβιες μάσκες, κυβικά βάζα και αγάλματα και χρονολογούνται στις Ύστερες και Πτολεμαϊκές Περιόδους της Αιγύπτου (664-30 π.Χ.). Τα ευρήματα αυτά θα χωριστούν μεταξύ τεσσάρων αιγυπτιακών μουσείων ενώ σύμφωνα με τον υπουργό Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, θα ακολουθήσουν πολλές ακόμα παρόμοιες ανακαλύψεις στο μέλλον.

Το Μουσείο Singer Laren

Τον Μάρτιο του 2020 και ενώ το μουσείο Singer Laren στην Ολλανδία ήταν κλειστό λόγω της πανδημίας, εκλάπη ένα έργο του Vincent Van Gogh του 1884. Προκειμένου να κλέψουν το έργο “The Parsonage Garden at Nuenen in Spring” οι δράστες έσπασαν με βαριοπούλα τις γυάλινες πόρτες του μουσείου προκαλώντας μεγάλες ζημιές στον χώρο. Το έργο δεν έχει ακόμα ανακτηθεί. Παρόλο που καμία κλοπή δεν πλησιάζει σε κόστος αυτή που συνέβη στο Singer Laren, κατά την διάρκεια της πανδημίας και των εκτεταμένων lockdown, δεν είναι λίγα τα μουσεία που έχουν υποστεί βανδαλισμούς και ζημιές λόγω της εξασθενισμένης ασφάλειας.

Ο ιδρυτής και CEO του Amazon, Jeff Bezos, είναι γνωστός σε όλους μας ώς ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο. Ενώ όλοι γνωρίζουν για τις περισσότερες δραστηριότητες του, πολλοί αγνοούν την θέση του ως ένας από τους σημαντικότερους συλλέκτες έργων τέχνης. Ο Bezos μπήκε στα κορυφαία κλιμάκια της αγοράς τέχνης όταν, τον Φεβρουάριο του 2020, αποκαλύφθηκε ως αγοραστής του Ed Ruscha’s Hurting the Word Radio # 2. Με τις ενέργεις του αυτές ο ιδρυτής του Amazon, όχι μόνο έχει αυξήσει κατά πολύ το net worth του αλλά στην πορεία έχει διαμορφώσει και την αγορά της τέχνης.

Φωτογραφία: Christie’s “ONE” auction

Σε μία περίοδο όπου όλα τα μουσεία και οι γκαλερί αναγκάστηκαν να κλείσουν, υπήρχε μια ανησυχία για τις επιπτώσεις που θα προέκυπταν στον τομέα της αγοράς έργων τέχνης. Μεγάλοι οίκοι δημοπρασιών όπως οι Christie´s και Sotheby’s μετακίνησαν πολύ γρήγορα τις δραστηριότητες τους online. Σκοπός τους ήταν να εξυπηρετήσουν όσο το δυνατόν καλύτερα τις ανάγκες των αγοραστών τους. Το αποτέλεσμα ήταν ένα καινούριο είδος δημοπρασιών. Σε ζωντανή σύνδεση και σε περισσότερες από δέκα χώρες, με πολλούς ενθουσιασμένους πιθανούς πλειοδότες. Τον Ιούνιο του 2020 ο οίκος Sotheby’s εγκαινίασε τον χώρο των διαδικτυακών δημοπρασιών, συγκεντρώνοντας συλλογικά 363,2 εκατομμύρια δολλάρια. Ο οίκος Christie’s σύντομα ακολούθησε το ίδιο μοτίβο με μια δημοπρασία που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι, την Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και το Χονκ Κονγκ, και συγκέντρωσε το ασύγκριτο ποσό των 420 εκατομμυρίων δολαρίων.

Φωτογραφία: AP PHOTO/KIRSTY WIGGLESWORTH

Εν μέσω παγκόσμιων διαδηλώσεων κατά της αστυνομικής βίας και του ρατσισμού προέκυψε η καταστροφή και ο βανδαλισμός πολλών μνημείων γνωστών ρατσιστικών μορφών της ιστορίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις  οι διαδηλώσεις αυτές απέδωσαν καρπούς και οι αρχές αφαίρεσαν από μόνες τους τα εκάστοτε μνημεία. Υπήρχαν όμως και οι περιπτώσεις όπου οι διαδηλωτές πήραν τα πράγματα στα χέρια τους και αφαίρεσαν οι ίδιοι τις αμφιλεγόμενες ιστορικές φιγούρες που κοσμούσαν για πολλά χρόνια τους δρόμους των πόλεων.