Στην πρόβα: «Ο Φάρος» στο Θέατρο Αθηνών – Πέντε πρωταγωνιστές συνομιλούν με την αποτυχία της ζωής

Η εικόνα του Χριστού μ’ ένα κόκκινο λαμπάκι ν’ αναβοσβήνει στη θέση της Ιερής Καρδιάς κι ένα πρόχειρα στολισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο στα δεξιά της, δεσπόζουν στο υπόγειο αχούρι που αποκαλύπτεται καθώς υποχωρεί η βελούδινη αυλαία της σκηνής του Αθηνών. «Τα πιο φίνα Χριστούγεννα – εδώ» ακούγεται να λέει ο Νίκος Ψαρράς με βήμα που τρεκλίζει και φωνή σπασμένη απ’ το μεθύσι· σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη που μοιάζει, ομοίως, να συνέρχεται από το χθεσινοβραδινό hangover. Θα έβαζες στοίχημα πως η περιοχή της σκηνής βρωμοκοπάει ουίσκι και κλεισούρα αν ο Μαρκουλάκης δεν διέκοπτε ζητώντας να ξεκινήσουν την πρόβα από την αρχή.

_{Νίκος Ψαρράς, Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης.}

Τώρα, στο παρακμιακό τοπίο του «Φάρου» (σκηνογραφία Αθανασία Σμαραγδή, φώτα Αλέκος Γιάνναρος) του Κόνορ ΜακΦέρσον προστίθεται κι ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος – ντυμένος σε μια εκκεντρική αποθέωση του καρό – καθώς ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Προμηθέας Αλειφερόπουλος παρακολουθούν προσεκτικά από την πρώτη σειρά της πλατείας. «Ο ΜακΦέρσον μας συστήνει τέσσερις losers σ’ όλους τους τομείς της ζωής τους· τέσσερις τεμπέληδες που δεν έχουν παλέψει για τίποτα, που έχουν αποτύχει στα πάντα – εκτός ίσως από το να καταφέρουν να διασώσουν τη φιλία τους. Και τους συναντάμε, σχεδόν παραβολικά, ξημερώματα Χριστουγέννων, λίγο πριν ξεσπάσει μια τρομερή καταιγίδα, να πίνουν, να χαρτοπαίζουν και να υποδέχονται ξαφνικά στη σύνθεση τους, έναν ξένο» εξηγεί ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης που, πριν από έξι μήνες, ξεκινούσε τη μετάφραση του «Seafarer» (πρωτότυπος τίτλος) και σήμερα σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί σε αυτό.

_{Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος.}

Μοιάζει, μάλλον, με την πιο τολμηρή επιλογή που έχει κάνει από σκηνής του Αθηνών, επιλέγοντας ένα αταξινόμητο έργο το οποίο σχεδόν ισότιμα ακροβατεί ανάμεσα στο ρεαλιστικό δράμα, στην σύγχρονη παραβολή και στο μεταφυσικό θρίλερ, έχει χαρακτηριστικά μιας εξωστρεφούς κωμωδίας αλλά και μιας υπαρξιακής καταβύθισης, που αφομοιώνει δομικά και δραματουργικά μοτίβα από το έργο του Μπέκετ, του Πίντερ ακόμα και του Μάμετ. «Ναι, είναι ένα έργο που δεν αποφασίζει που ανήκει. Κι όμως, χρησιμοποιώντας τα πιο ευτελή υλικά κι ένα θραυσματικό λόγο, παρακολουθώντας τις πιο ασήμαντες στιγμές κάποιων ασήμαντων ανθρώπων μιλάει για θεμελιώδη ζητήματα των σχέσεων και της ανθρώπινης ύπαρξης: Τη φιλία, την αγάπη, την πίστη, την απελπισία, την εμπιστοσύνη» παρατηρεί ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, μέτοχος στην επιλογή του «Φάρου» και παρών σε όλες τις προηγούμενες απόπειρες ρεπερτορίου στο πλευρό του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη.

_{Αιμίλιος Χειλάκης.}

«Εδώ, μπες πιο δυνατά· να είσαι πιο τραχύς, πιο ωμός» ζητάει ο σκηνοθέτης από τον Αιμίλιο Χειλάκη, που τώρα έχει ανέβει στη σκηνή, ατσαλάκωτος μέσα στο μπλε κοστούμι και την μπεζ καμπαρντίνα του (κοστούμια Μαρία Κοντοδήμα) – εκτυφλωτικά διαφορετικός ανάμεσα στα τέσσερα ρεμάλια του ΜακΦέρσον που περιφέρονται θλιβεροί σαν κλοσάρ εδώ κι εκεί. Παρά την προφανή αντίφαση που εξυπηρετεί ο ήρωας του, ο μυστηριώδης ξένος, ο «πιο αρχαίος κι από τη θάλασσα», ο ίδιος εστιάζει στην αξία της σύνθεσης, «στη χαρά να μπαίνει και να παίζει ο ένας μέσα στο ρόλο του άλλου. Το έργο επιζητά την αλληλεπίδραση, θέλει από τον ηθοποιό να θυμίζει στον συμπρωταγωνιστή του την παρουσία του κάθε λεπτό που περνάει, να του υπενθυμίζει το λόγο που βρίσκεται εκεί πάνω» σημειώνει ο Αιμίλιος Χειλάκης ακούγοντας τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη να προσθέτει: «Μα σ’ αυτό το ανέβασμα κυρίαρχο στοιχείο ηδονής είναι η, μεταξύ μας, συνύπαρξη».

_{Προμηθέας Αλειφερόπουλος, Αιμίλιος Χειλάκης, Νίκος Ψαρράς, Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης.} 

Η συνάντηση αυτών των συγκεκριμένων πέντε ηθοποιών (Μαρκουλάκης, Χειλάκης, Ψαρράς, Παπασπηλιόπουλος και Αλειφερόπουλος) που, προς ώρας, γελούν δυνατά και τσουγκρίζουν με θόρυβο ποτήρια γεμάτα ουίσκι, φαίνεται πως τέθηκε ως αρχική προτεραιότητα· «δεδομένου, φυσικά ότι υπήρχε κι ένα ενδιαφέρον έργο να εξυπηρετήσει αυτή την ανάγκη, να μας αφορά και να αφορά και το κοινό» συμφωνούν όλοι. «Για εμάς αυτό που κρατάει στο χρόνο είναι με ποιον, με ποιους κάνεις μια παράσταση» επισημαίνει ο Νίκος Ψαρράς που – για τις ανάγκες του «Φάρου» – δοκιμάζεται σ’ ένα ρόλο στον οποίο «δεν περίμενα κανείς να με φανταστεί, ενός παιδιού εγκλωβισμένου στο σώμα ενός άνδρα, ενός ανθρώπου που απλώς έχει τη λαχτάρα να ξαναγελάσει».

_{Νίκος Ψαρράς.} 

Μια καινούργια εμπειρία ανοίγεται εδώ και για τον Προμηθέα Αλειφερόπουλο – εξοικειωμένο, μέχρι τώρα, σε παραστάσεις «βασισμένες πολύ στο λόγο. Τώρα, στόχος της παράστασης είναι να βρούμε τι διαμείβεται μεταξύ των ερμηνευτών. Κι έτσι αλλάζει ο τόνος, η ποικιλία των συναισθημάτων, η αλήθεια που πρέπει να καταθέσεις. Ο “Φάρος” είναι ένα έργο που απαιτεί ετοιμότητα, εγρήγορση, παρουσία στη στιγμή. Καλούμαστε να υποδυθούμε κάποιους ήρωες ανερμάτιστους, αμόρφωτους, καρικατούρες της αποτυχίας, όμως αυτή είναι η μπλόφα του έργου. Ο ηθοποιός πρέπει να είναι εξωστρεφής τόσο ώστε ν’ αφήσει ρωγμές στο πιο βαθύ. Ο “Φάρος” μου θυμίζει αυτό που έλεγε ο Λευτέρης (Βογιατζής), πως “υπάρχει πολύ βάθος στην επιφάνεια”».

_{Προμηθέας Αλειφερόπουλος.}

Στο διάλειμμα του “περάσματος” – του πρώτου που έχουν επιχειρήσει ως τώρα, δέκα ημέρες πριν την πρεμιέρα του «Φάρου» – τα φώτα της πλατείας μένουν ακόμα χαμηλωμένα, αφήνοντας περισσότερο χώρο στον, μεταξύ του, διάλογο ν’ ακουστεί. Όσο κι αν στέκονται στις λεπτομέρειες και τα ερμηνευτικά τους εργαλεία το αίτημα τους παραμένει ένα: «Να μας διαπεράσει η ιστορία» λέει ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης. «Ο “Φάρος” είναι ένα παυσίλυπον, ένα συγκινητικό, ανθρώπινο έργο που μας λέει πως αν οι ήρωες της τελευταίας υποστάθμης του ΜακΦέρσον αναζητούν κι αξίζουν μια ελπίδα, μια δεύτερη ευκαιρία, τότε την αξίζει ο καθένας από εμάς».

_{Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης.}

Το ασημένιο αστέρι στην κορυφή του χριστουγεννιάτικου δέντρου έχει γείρει, «τα πράγματα πάνε καλά, αλλά όχι σπουδαία» όπως λέει σαρκαστικά κι ο μυστηριώδης άγνωστος του Αιμίλιου Χειλάκη, κι ο Μαρκουλάκης απαγγέλλει ψιθυριστά στο μισοσκόταδο στίχους από το ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου, «Πυρσός λαμπρός του υπέρτατου φαροδείκτου».«Αηδιασμένοι, μπουχτισμένοι, μπερδεμένοι, σχεδόν πισθάγκωνα δεμένοι, από τα ψέματα και τις φενάκες της φοβερής ετούτης εποχής, τρεις-τέσσερεις φίλοι μου και εγώ, όλοι μας ναυτικοί εκ ναυτικών, όλοι μας θαλασσινοί εξ απαλών ονύχων, απόφασι πήραμε να φύγουμε. Ψάχναμε, λοιπόν, στους χάρτες, ψάχναμε στους φαροδείκτες να βρούμε την πορεία μας, ποιους κάβους θ’ απαντήσουμε… πριν βγούμε στ’ ανοιχτά, άπιστοι όλοι μας, μα όλοι για πίστι διψασμένοι».

Γιατί; Γιατί σ’ αυτό το ποίημα ο ηθοποιός και σκηνοθέτης αναγνώρισε και τους ήρωες του ΜακΦέρσον – όπως και τον καθέναν που αναζητά ένα φως, ένα σημείο αναφοράς να τον κατευθύνει, στον καθένα που αναζητά «χαρά στην άλλη όχθη». Κι από αυτό το ποίημα ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης βάπτισε το έργο σε «Φάρο»· αφού «Seafarer» (ο πρωτότυπος αγγλικός τίτλος) δεν σημαίνει παρά ναυτικός, ταξιδιώτης της θάλασσας. Στη σκηνή, πάλι, το μόνο φως που αναβοσβήνει είναι το κόκκινο λαμπάκι στην εικόνα του Χριστού.